ΑΠΑΝΤΗΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΣΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2014-2015 ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

Τι γνωρίζετε για την τυπική και ουσιαστική ισχύ των νόμων, διαταγμάτων και άλλων κανονιστικών πράξεων της διοίκησης;

Έναρξη ισχύος νόμων

Η ισχύς του νόμου είναι η δύναμη, η νομική ενέργεια του νόμου. Ως προς την ισχύ των νόμων διακρίνουμε την τυπική και ουσιαστική ισχύ.

Η τυπική ισχύς των νόμων αρχίζει από τη δημοσίευση του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η οποία αποτελεί συστατικό στοιχείο του.  Η αρχή αυτή ισχύει για κάθε κανόνα δικαίου εκτός αν προβλέπεται άλλος τρόπος δημοσίευσης. Με τη δημοσίευση ο νόμος αποκτά νομική υπόσταση.

Η ουσιαστική ισχύς των νόμων δηλαδή η εφαρμογή των κανόνων δικαίου που θεσπίζει το άρθρο 103 του Εισαγ. Ν. ΑΚ αρχίζει 10 ημέρες μετά τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ο νόμος αδρανεί κατά το χρονικό διάστημα από τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μέχρι την έναρξη της εφαρμογής του. Κατά τη διάρκεια της αδράνειας ενός νόμου εξακολουθεί να ισχύει ο προηγούμενος, εφόσον υπάρχει. Όμως, μπορεί ένας νόμος να προβλέπει ο ίδιος το χρονικό σημείο της ουσιαστικής ισχύος. Πολλοί τυπικοί νόμοι προβλέπουν ως χρόνο έναρξης ουσιαστικής ισχύος την ημερομηνία της δημοσίευσης τους δηλαδή η έναρξη της τυπικής και της ουσιαστικής ισχύς συμπίπτουν. Η ημέρα της δημοσίευσης του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δεν υπολογίζεται στη δεκαήμερη προθεσμία (άρθρο 241 παρ. 1 ΑΚ).

Το φυσιολογικό είναι η ουσιαστική ισχύς των νόμων να αρχίζει λίγο μετά την τυπική ώστε οι ενδιαφερόμενοι να προλαβαίνουν να ενημερωθούν για το περιεχόμενο τους. Οι νόμοι συνήθως στην ακροτελεύτια διάταξή τους περιέχουν ειδική ρύθμιση για την έναρξη της ουσιαστικής ισχύος τους αφού η τυπική είναι αμετακίνητη και δεν χρειάζεται να ορίζεται από το νόμο. Έτσι μπορούν να μεταθέτουν την έναρξη της ουσιαστικής ισχύος και μεταγενέστερα του δεκαημέρου. Αυτό συμβαίνει όταν οι πολίτες χρειάζονται πολύ χρόνο για να ενημερωθούν ιδίως όταν πρόκειται για ριζικές αλλαγές, για σοβαρά και εκτεταμένα νομοθετήματα. Άλλοι νόμοι ορίζουν την έναρξη της ισχύος τους σε λιγότερο από 10 ημέρες. Πολλές φορές ο νόμος μπορεί να αναθέτει την έναρξη της ισχύος του σε έκδοση διατάγματος. Εδώ όμως τίθεται το ερώτημα αν η διοίκηση υποχρεούται στην έκδοση του διατάγματος ή είναι στην διακριτική της ευχέρεια να αναβάλλει επ αόριστο την έναρξη της ουσιαστικής ισχύς του νόμου. Κατά μία άποψη η διοικητική αρχή οφείλει να προβεί στην έκδοση του διατάγματος χωρίς όμως να εξαναγκασθεί. Σύμφωνα όμως με το ΣτΕ η μη έκδοση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως παράλειψη οφειλομένης νομίμου ενέργειας. Η σωστή όμως άποψη είναι ότι η διοίκηση δεν είναι υποχρεωμένη να προβεί στην έκδοση διατάγματος και εναπόκειται στην διακριτική της ευχέρεια, εκτός αν είναι σαφής η δήλωση του νομοθέτη.

Έναρξη ισχύος διαταγμάτων & άλλων πράξεων

Οι κανονιστικές διοικητικές πράξεις που θέτουν γενικούς κανόνες δικαίου, που προορίζονται να δεσμεύσουν ακαθόριστο αριθμό προσώπων πρέπει να δημοσιεύονται. Έτσι η γένεση της κανονιστικής πράξης τελειώνει με τη δημοσίευση αυτής. Επομένως, η τυπική ισχύς  των διαταγμάτων & άλλων πράξεων αρχίζει με τη δημοσίευση αυτών.

Σε σχέση με το δεκαήμερο τίθεται το ερώτημα αν ισχύει και για τα κανονιστικά διατάγματα και άλλων κανονιστικών περιεχομένου πράξεων της διοίκησης. Όσον αφορά την ουσιαστική ισχύς των διαταγμάτων & άλλων πράξεων υπάρχουν δύο απόψεις:

1.   Η κρατούσα στην επιστήμη γνώμη και η νομολογία του Αρείου Πάγου δέχονται ότι το δεκαήμερο ισχύει και για τις κανονιστικές πράξεις της διοίκησης.

2.   Αντίθετα, η πάγια νομολογία του ΣτΕ, περιορίζει την εφαρμογή της διάταξης αυτής στους τυπικούς νόμος με την αιτιολογία ότι ο εισαγωγικός νόμος του ΑΚ δεν λέγει τίποτε για τα κανονιστικά διατάγματα.  Επομένως, η νομολογία δεν δέχεται την εφαρμογή του άρθρου 103 Εισαγ. Ν.ΑΚ και επί των κανονιστικών διαταγμάτων ή άλλων πράξεων και δέχεται ότι η ουσιαστική ισχύς αυτών αρχίζει με την τυπική ισχύ ήτοι από την δημοσίευση της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως.  Αυτό βέβαια δεν εμποδίζει τα διατάγματα ή νομοθετικού περιεχομένου διοικητικές πράξεις να ορίζουν σε ακροτελεύτια άρθρα τους χρόνο έναρξης της ουσιαστικής τους ισχύος σε μεταγενέστερο χρόνο από τη δημοσίευση.  Αυτό όμως συμβαίνει όταν ο νόμος το επιτρέψει ρητώς ή σιωπηρώς.

Υπάρχουν και ορισμένες διοικητικές κανονιστικές πράξεις που επιτρέπεται να εφαρμοσθούν και πριν δημοσιευθούν. Έτσι δηλαδή η ουσιαστική ισχύ προηγείται της τυπικής ισχύος.

Επίσημο μέσο δημοσίευσης είναι η Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, υπάρχουν όμως και περιπτώσεις διοικητικών πράξεων ήσσονος σημασίας για τις οποίες προβλέπονται άλλοι τρόποι δημοσίευσης όπως τοιχοκόλληση ή στον τύπο.

 Βιβλιογραφία: Μαρκαντωνάτου - Σκαλτσά. Α. "Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου", Β΄Έκδοση, Σάκκουλα,ς