ΛΥΜΕΝΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ (ΣΟΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ)

Κυοφορούμενο – Δικαιοκτητική ικανότητα

1.  Ο Α, οδηγός αυτοκινήτου, τραυματίζει την Β, έγκυο, η οποία γεννά τη Γ. Μετά τη γέννηση της Γ διαπιστώνεται πως αυτή πάσχει από σοβαρή ασθένεια, η οποία αποδίδεται στο ατύχημα. Η Β ασκεί λοιπόν κατά του Α για λογαριασμό της κόρης της αγωγή για αποζημίωση και ικανοποίηση ηθικής βλάβης για τον τραυματισμό της τελευταίας. Ο Α ισχυρίζεται ότι η Γ δε νομιμοποιείται να ασκήσει αγωγή, αφού κατά το χρόνο του ατυχήματος δε βρισκόταν στη ζωή.

Ερωτήματα: α) Είναι ο ισχυρισμός του Α βάσιμος ή όχι;

β) Αν ο τραυματισμός είχε ως αποτέλεσμα να γεννηθεί η Γ νεκρή, θα μπορούσε να ασκηθεί η ίδια αγωγή κατά του Α και γιατί;

Λύση: α) Σύμφωνα με το 35ΑΚ το φυσικό πρόσωπο αρχίζει να υπάρχει μόλις γεννηθεί ζωντανό και παύει να υπάρχει με το θάνατό του. Πρόσθετα, το 36ΑΚ αναγνωρίζει κατά πλάσμα δικαίου δικαιώματα και στο κυοφορούμενο, που θα γεννηθεί ζωντανό. Στο συγκεκριμένο ιστορικό το κυοφορούμενο γεννήθηκε ζωντανό και αποκτά έτσι, σύμφωνα με τα 34-36ΑΚ, όλα τα δικαιώματα που θα είχε αν ζούσε, Επομένως, η αγωγή είναι νόμιμη και κατά συνέπεια, ο ισχυρισμός του Α είναι αβάσιμος.

β) Η δημιουργία δικαιώματος στο πρόσωπο της Γ απαιτεί την ύπαρξη της στη ζωή, η οποία τοποθετείται στο χρονικό σημείο της γέννησης. Η γέννηση νεκρού του κυοφορούμενου δε δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας δικαιωμάτων στο πρόσωπο του, εφόσον δεν πληρούται η αίρεση του 36ΑΚ, δηλαδή της γέννησης το κυοφορούμενου ζωντανού. Επομένως, η αγωγή για αποζημίωση λόγω της θανάτωσης θα απορριφθεί ως μη νόμιμη.

Θάνατος – Έννοια και χρονικό σημείο του θανάτου

(τέλος φυσικού προσώπου)

2.   Οι Α και Β μετά το γάμο τους επιβιβάζονται σε αεροπλάνο με προορισμό το Παρίσι. Το αεροπλάνο κατά τη διάρκεια της πορείας του αντιμετωπίζει σοβαρή μηχανική βλάβη και πέφτει. Οι Α και Β τραυματίζονται θανάσιμα. Μεταφέρονται στο νοσοκομείο και διαπιστώνεται πως ο Α είναι εγκεφαλικά νεκρός, ενώ η Β πεθαίνει 2 ώρες μετά τη διαπίστωση αυτή. Ο Α τελειώνει 5 ώρες αργότερα. Οι συγγενείς της Β αναρωτιούνται αν η Β κληρονομεί τον Α που ήταν εγκεφαλικά νεκρός, όταν η Β πέθανε.

Ερώτημα: Πότε συντελέστηκε νομικά ο θάνατος του Α και πότε της Β;

Λύση: Το τέλος του φυσικού προσώπου επέρχεται με το θάνατο κατ’ άρθρο 35ΑΚ. Ο θάνατος δεν είναι αναγκαστικά το χρονικό σημείο στο οποίο σταματούν οι λειτουργίες του βιολογικού ανθρώπινου σώματος, αλλά εκείνο στο οποίο επέρχεται ο εγκεφαλικός θάνατος (12 παρ. 6 ν.2737/1999). 

Ο εγκεφαλικός θάνατος λοιπόν αποτελεί το οριστικό τέλος του φυσικού προσώπου. Ακόμα, σύμφωνα με το 37ΑΚ, το βάρος απόδειξης του θανάτου ενός προσώπου έχει αυτός που τον επικαλείται γαι να ασκήσει δικαιώματα, ενώ κατά το 38ΑΚ όταν επέλθει ο θάνατος πλειόνων συγχρόνως και δεν είναι δυνατό να διαπιστωθεί ο χρόνος θανάτου του καθενός, ισχύει το τεκμήριο συναποβίωσης. 

Κατά το χρόνο του εγκεφαλικού θανάτου του Α η Β βρισκόταν στη ζωή. Στο χρονικό αυτό σημείο ο Α παύει να είναι υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και ως προς αυτή χωρεί η κληρονομική διαδοχή.

Επομένως, ο θάνατος του Α επήλθεπριν το θάνατο της Β, το φυσικό τέλος του Α ορίζεται από τον εγκεφαλικό θάνατο. Η Β επέζησε του Α, παρ' ότι το σύνολο των λειτουργιών του φαινομενικά συντελέστηκε μετά της συζύγου του.

Αφάνεια – Τεκμήριο θανάτου

3.   Τον Αύγουστο του 1962 η Α ταξίδεψε από την Ελλάδα στην Αμερική προκειμένου να γνωρίσει τον Β με τον οποίο αλληλογραφούσε 3 χρόνια. Το Νοέμβρη του 1963 η Α έστειλε γράμμα στους δικούς της για να τους ενημερώσει ότι παντρεύτηκε τελικά τον Β και θα μετακόμιζαν μαζί στη Βραζιλία. Από τότε χάθηκαν τα ίχνη της. Τον Οκτώβριο του 1969 τα αδέρφια της θέλουν να τακτοποιήσουν την αποδοχή της κληρονομίας του πατέρα τους που πέθανε τον Μάρτιο του 1969.

Ερώτημα: Μπορούν τα αδέρφια της Α να ζητήσουν την κήρυξη αυτής σε αφάνεια;

Λύση: Η αφάνεια αποτελεί νομικό λόγο τέλους του φυσικού προσώπου, ο οποίος επιφέρει τα ίδια αποτελέσματα με τον θάνατο. Ο θάνατος του προσώπου στην αφάνεια δεν είναι βέβαιος, αλλά σφόδρα πιθανός. Σφόδρα πιθανός θεωρείται ο θάνατος του προσώπου όταν αυτό εξαφανίστηκε σε κίνδυνο ζωής ή απουσιάζει για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς ειδήσεις (ΑΚ40). Η απουσία πρέπει να συνδέεται με κίνδυνο ζωής του προσώπου και να μην οφείλεται σε αμέλεια του ή αντικειμενικές αντιξοότητες να επικοινωνήσει. Ακόμα, σύμφωνα με το ΑΚ41 για να ζητηθεί η κήρυξη της αφάνειας πρέπει να έχει παρέλθει τουλάχιστον ένα έτος από τότε που ήρθε η τελευταία είδηση. Για την κήρυξη αφάνειας απαιτείται η έκδοση τελεσίδικης δικαστικής απόφασης, συνέπεια της οποίας είναι η δημιουργία τεκμηρίου θανάτου. Αυτό όμως δε σημαίνει πως η αφάνεια εξομοιώνεται απολύτως με το θάνατο.

Στο συγκεκριμένο όμως πρακτικό, το απλό γεγονός της μη αποστολής ειδήσεων δε θεμελιώνει την αίτηση για κήρυξη σε αφάνεια, όσο δε δικαιολογείται η πιθανότητα θανάτου του προσώπου, σύμφωνα με το 40ΑΚ. Η Α απουσιάζει σχεδόν 6 χρόνια χωρίς ειδήσεις, αλλά δεν προκύπτει από πουθενά ότι διέτρεξε κίνδυνο ζωής, ώστε ο θάνατος να μπορεί να θεωρηθεί σφόδρα πιθανός. Συνεπώς, η αίτηση για κήρυξη της Α σε αφάνεια δεν αιτιολογείται επαρκώς, αφού δεν προκύπτει με βεβαιότητα η πιθανολόγηση του θανάτου. Έτσι, η κήρυξη της Α σε αφάνεια δεν είναι δυνατή.

Αποτελέσματα εμφάνισης άφαντου

4.   Τον Σεπτέμβριο του 1993 ο Α βρίσκεται αναίσθητος στις ακτές ενός ερημικού νησιού. Όταν συνέρχεται θυμάται πως έφυγε από το σπίτι του μετά από έναν έντονο τσακωμό με τη σύζυγο του Β. κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νησί ο Α γνωρίζει και ερωτεύεται τη Δ, στην οποία ο Α ισχυρίστηκε πως είχε πάθει αμνησία. Τον Σεπτέμβριο του 2001 το ζευγάρι, ο Α και η Δ, μετακομίζει στην πρωτεύουσα προκειμένου να εργαστούν εκεί. Ο Α διαπιστώνει λοιπόν πως η σύζυγος του Β, τον είχε κηρύξει σε αφάνεια με απόφαση που κατέστη τελεσίδικη στις 15.5.2000 και το καλοκαίρι του ίδιου έτους παντρεύτηκε τον Ε, συνέταιρο του Α, ο οποίος διαχειριζόταν την επιχείρηση του Α και την έκανε επικερδή, ενώ πριν θα κηρυσσόταν σε πτώχευση.

Ερωτήματα: α) Μπορεί ο Α να αναζητήσει το μερίδιο του στην εταιρία;

    β) Ο γάμος της Β με τον Ε είναι νόμιμος; Αιτιολογήστε την απάντηση σας.

Λύση: α) Μετά την κήρυξη της αφάνειας, η οποία απαιτεί τελεσίδικη δικαστική απόφαση, επέρχονται τα αποτελέσματα που εξαρτώνται από το θάνατο. Προϋπόθεση για την κήρυξη της αφάνειας είναι ο πολύ πιθανός θάνατος του προσώπου, επειδή αυτό βρέθηκε σε κίνδυνο ζωής ή απουσιάζει για πολύ καιρό χωρίς ειδήσεις, σύμφωνα με το ΑΚ40. Οι προϋποθέσεις αυτές πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά. Ο Α πληροί τις προϋποθέσεις αυτές. Το γεγονός ότι διασώθηκε και αρνήθηκε να δώσει ειδήσεις δεν αναιρούν τις προϋποθέσεις της αφάνειας και των 48 και 50ΑΚ. Επομένως, ο Α έχει δικαίωμα μετά την επανεμφάνιση του να ανακτήσει τα περιουσιακά του στοιχεία, στα οποία έχει χωρήσει κληρονομική διαδοχή κατά το 50ΑΚ. Η μεταβολή στην οικονομική κατάσταση της επιχείρησης δεν επηρεάζει την άσκηση του δικαιώματος του Α.

β) Μετά την κήρυξη της αφάνειας δεν επέρχονται όλα εκείνα τα αποτελέσματα του θανάτου. Σύμφωνα με το 48ΑΚ τα αποτελέσματα του θανάτου επέρχονται, όταν δεν ορίζεται διαφορετικά στο νόμο. Η κήρυξη της αφάνειας δημιουργεί λόγο διαζυγίου υπέρ του συζύγου που επιζεί, αλλά δεν λύει αυτόματα το γάμο. Ο γάμος της Β με τον Ε είναι άκυρος, αφού η Β, μετά την κήρυξη του Α σε αφάνεια και πριν τη λύση του πρώτου γάμου, τελεί νέο γάμο.

Εξατομίκευση του προσώπου – Κατοικία

5.    Ο Χ, πολεμικός ανταποκριτής στο Ιράν, δεν επιστρέφει στο σπίτι του μετά την αποστολή, και διαδίδεται από τα ειδησεογραφικά πρακτορεία πως σκοτώθηκε. Η σύζυγος του Ψ μετά από 6 μήνες προσπαθειών να τον εντοπίσει, επιστρέφει στον τόπο κατοικίας τους στη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα, αναθέτει στο δικηγόρο της να κινήσει τη διαδικασία κήρυξης του Χ σε αφάνεια.

Ερώτημα: Ποιο είναι το αρμόδιο δικαστήριο για την κατάθεση της αγωγής;

Λύση: Η κατοικία αποτελεί γενικότερο στοιχείο της εξατομίκευσης του προσώπου. Ως κατοικία νοείται ο μόνιμος σύνδεσμος του προσώπου με ορισμένο τόπο, ενώ ως διαμονή νοείται ο προσωρινός σύνδεσμος προσώπου με ορισμένο τόπο (53ΑΚ), ο οποίος μπορεί να δημιουργηθεί σε περισσότερους τόπους. Η διαμονή δεν χαρακτηρίζεται από μονιμότητα. Στο συγκεκριμένο πρακτικό ο Χ και η Ω ζούσαν στο εξωτερικό όταν σημειώθηκε η αφάνεια του Χ. εκεί δηλαδή είχαν διαμονή, όχι όμως τη μόνιμη κατοικία τους, αφού διέμεναν μόνο κατά τη διάρκεια της αποστολής. Η κατοικία τους ήταν στη Θεσσαλονίκη. Επομένως, σύμφωνα με το ΑΚ42, αρμόδιο δικαστήριο είναι αυτό της Θεσσαλονίκης, όπου οι Χ και Ψ είχαν την τελευταία κατοικία τους.

Εξατομίκευση του προσώπου – Όνομα

6.    Η τραγουδίστρια Βίλμα Σκαρλάτου έγινε διάσημη με το επώνυμο του συζύγου της, Τάκη Σκαρλάτου. Μετά τον θάνατο του τελευταίου η οικογένεια του, που δεν είχε καλές σχέσεις με τη Βίλμα, ζητά με αγωγή να σταματήσει αυτή να χρησιμοποιεί το επώνυμο του, αφού ο γάμος δεν υπάρχει πλέον και η χρήση του ονόματος είναι παράνομη.

Ερώτημα: Η αγωγή της οικογένειας του Τ. Σκαρλάτου είναι νόμιμη;

Λύση: Το όνομα ή το επώνυμο των ανθρώπων αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της εξατομίκευσης τους. Στον Αστικό Κώδικα καθορίζεται η κτήση του επωνύμου των συζύγων (1388ΑΚ). Παρ’ ότι ο γάμος δεν επιφέρει αλλαγή στο επώνυμο των συζύγων ως προς τις έννομες σχέσεις τους, η χρήση του ονόματος του άλλου συζύγου επιτρέπεται στις κοινωνικές σχέσεις (1388ΑΚ). Στη συγκεκριμένη περίπτωση το όνομα της Βίλμας Σκαρλάτου καθίσταται καλλιτεχνικό ψευδώνυμο, αφού με αυτό το επώνυμο έγινε γνωστή και απέκτησε καλλιτεχνική φήμη. Το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο εμπίπτει στην έννοια της διάταξης του άρθρου 58ΑΚ και προστατεύεται από αυτήν. Επομένως, η αγωγή δεν είναι νόμιμη και η Βίλμα Σκαρλάτου έχει δικαίωμα να χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο όνομα που έχει γίνει καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο.

Κατάσταση ανάγκης

7.   Ο Α οδηγούσε το φορτηγό του σε κεντρικό δρόμο της Θεσσαλονίκης όταν πετάχτηκε μπροστά του ο 8χρονος Β. Στην προσπάθεια του ο Α να αποφύγει το παιδί, προσέκρουσε σε βιτρίνα ενός καταστήματος. Ο Γ, ιδιοκτήτης του καταστήματος, ζητά με αγωγή του από τον Α 3.000€ για την καταστροφή που υπέστη το κατάστημα του.

Ερωτήματα: α) Είναι η πράξη του Α νόμιμη ή παράνομη;

β) Ο Α ευθύνεται σε αποζημίωση του Γ; Αν ναι, έχει δικαίωμα να αναζητήσει όσα κατέβαλε και από ποιον;

Λύση: α) Στο συγκεκριμένο πρακτικό ο Α προκειμένου να αποφύγει να προξενήσει ζημία στη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα του μικρού Β προξένησε ζημία στο κατάστημα του Γ. Η ζημία αυτή ήταν αναγκαία για την αποτροπή του κινδύνου, που ήταν η προστασία της ζωής του Β. Ο Α δεν μπορούσε να αποφύγει τον κίνδυνο βλάβης της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας του 8χρονου Β χωρίς να καταστρέψει τη βιτρίνα του καταστήματος του Γ, αφού αυτό βρισκόταν στο πεδίο κίνησης του φορτηγού του. Η ενέργεια του Α δεν είναι παράνομη αφού ήταν αναγκαία για την αποτροπή του επικείμενου κινδύνου, η οποία και θα αποτελούσε δυσανάλογα μεγαλύτερη ζημία, όχι του ιδίου του Α, αλλά τρίτου (ΑΚ285).

β) Αυτός που προστατεύει αυτοδύναμα δικαίωμα δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση του να αποκαταστήσει τη ζημία αυτού που ζημιώθηκε. Άρα ο Α, παρά το γεγονός πως η πράξη του δεν ήταν παράνομη είναι δυνατό να υποχρεωθεί σε αποζημίωση του Γ. Η αποζημίωση είναι δυνητική, θα κριθεί από το δικαστή και θα είναι εύλογη κι όχι πλήρης (ΑΚ286 εδ.1). Ακόμα, αν ο Α υποχρεωθεί από το δικαστήριο να καταβάλλει αποζημίωση στον Γ, έχει τη δυνατότητα, σύμφωνα με το 286 εδ.2ΑΚ να αναζητήσει ό, τι κατέβαλε από το γονέα ή τον επίτροπο του 8χρονου Β.

Περιορισμένως ικανός – Ανήλικοι – Αποδοχή κληρονομίας

8.   Ο 11χρονος Α συνάπτει σύμβαση δωρεάς με τη θεία του Β, ενός διαμερίσματος στο Κολωνάκι, με τον όρο να τη συντηρεί στα γεράματα της από τα εισοδήματα του δωρούμενου. Μετά το θάνατο της Β, οι συγγενείς της ζητούν με αγωγή την αναγνώριση της ακυρότητας της δωρεάς, επειδή ο Α ως ανήλικος δεν μπορεί να συμβληθεί μόνος.

Ερώτημα: Ποια θα είναι η τύχη της αγωγής;

Λύση: Η δωρεά είναι σύμβαση ετεροβαρής και δεν συνεπάγεται οπωσδήποτε την ανάληψη υποχρεώσεων. Ο Α μπορεί να συμβληθεί μόνος του χωρίς να εκπροσωπείται από το γονέα του, διότι από την αποδοχή της δωρεάς αυτής αποκτά μόνο έννομο όφελος. Αν λοιπόν η δωρεά δεν περιελάμβανε τον όρο να αναλάβει ο Α την υποχρέωση να συντηρεί την Β, θα ήταν νόμιμη, σύμφωνα με το 134ΑΚ. Η συμφωνία για τη συντήρηση της δωρήτριας συνεπάγεται την ανάληψη υποχρεώσεων, τις οποίες βέβαια δεν μπορεί να αναλάβει ο 11χρονος ανιψιός της. Ο όρος αυτός, επομένως, δεν επιτρέπει τη σύναψη της σύμβασης από τον ίδιο τον ανήλικο. 

Η ακυρότητα της δικαιοπραξίας από την ανικανότητα του ανήλικου συμπαρασύρει σε ακυρότητα όλη την δικαιοπραξία. Συνεπώς, η αγωγή των συγγενών της Β για αναγνώριση της ακυρότητας της δωρεάς στον Α είναι βάσιμη.

Νομικά πρόσωπα – Προϋποθέσεις σύστασης σωματείου

9. 23 νεαροί, ηλικίας 15 ως 25 χρονών, ποδοσφαιρόφιλοι, συγκροτούν ποδοσφαιρική ομάδα και θέλουν να συστήσουν αθλητικό σωματείο. Για το σκοπό αυτό αποφασίζουν να νοικιάσουν χώρο για προπόνηση. Ο Α, ιδιοκτήτης του χώρου, αρνείται τη μίσθωση ισχυριζόμενος ότι δεν υπάρχει νόμιμη σύσταση σωματείου.

Ερώτημα: Είναι βάσιμος ο ισχυρισμός του Α;

Λύση: Τα νομικά πρόσωπα είναι ενώσεις προσώπων ή σύνολα περιουσίας που επιδιώκουν κοινό σκοπό και έχουν δική τους βούληση και νομική προσωπικότητα. Προϋποθέσεις της σύστασης σωματείου, σύμφωνα με υπογραφές των μελών του και χρονολογία και ονομαστικό κατάλογο των μελών της διοίκησης. Όλα τα παραπάνω πρέπει να περιέχονται σε αίτηση που υποβάλλουν οι ιδρυτές ή η διοίκηση του σωματείου στο Πρωτοδικείο για την εγγραφή τους στο βιβλίο σωματείων (79ΑΚ). Στο συγκεκριμένο πρακτικό πληρούται μεν η προϋπόθεση του κατώτερου αριθμού μελών (78 εδ.β’ ΑΚ), αλλά όλα τα ιδρυτικά μέλη δεν είναι ενήλικα και επιπλέον δεν τηρήθηκε καμία από τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος στο 79ΑΚ. Επομένως, ο ισχυρισμός του Α είναι βάσιμος, αφού δεν υπάρχει νόμιμα συστημένο νομικό πρόσωπο, το οποίο να είναι υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Τα πρόσωπα που αποφάσισαν να συστήσουν σωματείο είναι επαρκή σε αριθμό, αλλά όχι όλα ικανά για δικαιοπραξία. Η σύμβαση μαζί τους είναι άκυρη λόγω ελλείψεως νομικής προσωπικότητας.

Διαγραφή μέλους με απόφαση Γενικής Συνέλευσης

10.  Η Γενική Συνέλευση του σωματείου Α αποφασίζει στη συνεδρίαση της 20.6.2006 να διαγράψει τον Β, χωρίς το θέμα να έχει αναγραφεί στην ημερήσια διάταξη, μετά από δήλωση του τελευταίου πως το Δ.Σ. είναι ανίκανο. Η διαγραφή κοινοποιήθηκε στον Β στις 28.7.2006, ενόσω ο τελευταίος βρισκόταν σε διακοπές. Ο Β άσκησε στις 28.10.2006 προσφυγή ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου.

Ερωτήματα: α) Η απόφαση για τη διαγραφή του Β είναι έγκυρη ή άκυρη;

                     β) Ποια θα είναι η τύχη της αγωγής;

Λύση: α) Σύμφωνα με το 97ΑΚ, τα θέματα της Γ.Σ. πρέπει να αναγράφονται στην πρόσκληση, διαφορετικά οποιαδήποτε απόφαση ληφθεί για θέμα που δεν αναγράφεται σε αυτή, είναι άκυρη. Η ακυρότητα όμως της απόφασης θα πρέπει κατά το 101ΑΚ να κηρυχθεί από το δικαστήριο ύστερα από αγωγή μέλους που δεν συναίνεσε ή οποιουδήποτε άλλου έχει έννομο συμφέρον. Λειτουργεί δηλαδή σαν ακυρώσιμη. Πριν από την άσκηση της αγωγής ακυρότητα δεν υπάρχει. Το μέλος που διαγράφεται έχει δικαίωμα να προσφύγει σύμφωνα με το 88 παρ. 2ΑΚ στον πρόεδρο των πρωτοδικών μέσα σε δύο μήνες αφότου του γνωστοποιήθηκε η απόφαση. Άρα, η απόφαση του σωματείου για τη διαγραφή του Β είναι έγκυρη όσο κανείς δεν την προσβάλλει, ανεξάρτητα αν πάσχει ή όχι από ακυρότητα.

β) Η προσφυγή αυτή του 88 παρ. 2ΑΚ στον πρόεδρο των πρωτοδικών υπόκειται σε αποκλειστική προθεσμία δύο μηνών από τη γνωστοποίηση της απόφασης. Η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας αποσβήνει το δικαίωμα του μέλους και συνεπάγεται οριστική απώλεια της ιδιότητας του. Ο Β προσέφυγε στο δικαστήριο σε χρόνο μεγαλύτερο των δύο μηνών και κατά συνέπεια έχασε το δικαίωμα του. Έτσι, ανεξάρτητα από το αν θα μπορούσε να ασκηθεί αγωγή του 101ΑΚ, η συγκεκριμένη προσφυγή θα απορριφθεί, αφού δεν υπάρχει δικαίωμα για προστασία.

Ευθύνη νομικού προσώπου – Δέσμευση από δικαιοπραξίες οργάνων

11.Το Δ.Σ. του σωματείου «Όμορφη Μέρα» αγοράζει ακίνητο για το νομικό πρόσωπο χωρίς άδεια από τη Γ.Σ., παρά τη ρητή διάταξη του καταστατικού σύμφωνα με την οποία οι αγορές ακινήτων γίνονται μεν από το Δ.Σ., αλλά πρέπει να αποφασίζονται πρώτα από τη Γ.Σ.

Ερώτημα: Θα υποχρεωθεί το σωματείο να καταβάλει το τίμημα;

Λύση: Οι εξουσίες της διοίκησης του νομικού προσώπου προσδιορίζονται από τη συστατική πράξη ή το καταστατικό σύμφωνα με το 68 παρ. 1 εδ.α’ΑΚ. Σύμφωνα ακόμα με το 70ΑΚ, το νομικό πρόσωπο υποχρεώνεται από δικαιοπραξίες που επιχείρησε, μέσα στα όρια της εξουσίας του, το όργανο που το διοικεί. Στο συγκεκριμένο πρακτικό για την έγκυρη κατάρτιση δικαιοπραξιών που αφορούν αγορές ακινήτων από το Δ.Σ. απαιτείται προηγούμενη απόφαση της Γ.Σ. Καθορίζονται επομένως, τα όρια της εξουσίας του νομικού προσώπου, το οποίο δεν είναι ελεύθερο να καταρτίζει έγκυρα τέτοιες δικαιοπραξίες χωρίς τον όρο που περιέχεται στο καταστατικό. Η αγορά ακινήτου που δεν αποφασίστηκε από τη Γ.Σ. βρίσκεται έξω από τα όρια της εξουσίας του Δ.Σ. και δε δεσμεύει το νομικό πρόσωπο. Ο περιορισμός αυτός προκύπτει από το καταστατικό και μπορεί να αντιταχθεί έναντι όλων. Έτσι το σωματείο δεν θα υποχρεωθεί να καταβάλει το τίμημα.

Δικαιοπρακτική ικανότητα ιδρύματος

12.  Ο Χ δώρισε με εν ζωή δικαιοπραξία μέρος της περιουσίας του για την ίδρυση ιδρύματος. Με διαθήκη του άφησε κι άλλη περιουσία στο ίδρυμα και όρισε κληρονόμο του τον Ψ. Ο Χ πέθανε στις 17.10.1998 και το εγκριτικό προεδρικό διάταγμα δημοσιεύτηκε στις 15.12.1998.

Ερωτήματα: α) Πότε απέκτησε το ίδρυμα νομική προσωπικότητα;

β) Πώς θα αποκτήσει το ίδρυμα την περιουσία, αλλά και την κληρονομία του Χ;

Λύση: α) Σύμφωνα με το 108ΑΚ το ίδρυμα αποκτά νομική προσωπικότητα με τη δημοσίευση του εγκριτικού προεδρικού διατάγματος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Συνεπώς, το ίδρυμα αποκτά νομική προσωπικότητα στις 13.12.1998. Εξαίρεση από τον κανόνα αυτό εισάγει το νομικό πλάσμα της 114ΑΚ, σύμφωνα με το οποίο αν το ίδρυμα συστήθηκε μετά το θάνατο του ιδρυτή του, θεωρείται ότι υφίσταται κατά το χρόνο του θανάτου του ως προς την περιουσία που έχει ταχθεί υπέρ του ιδρύματος. Έτσι, λοιπόν, θεωρείται πως το ίδρυμα απέκτησε νομική προσωπικότητα στις 17.10.1998 (όταν πέθανε ο ιδρυτής του) και όχι στις 15.10.1998 (ημέρα δημοσίευσης στο ΦΕΚ το εγκριτικό διάταγμα).

β) Σύμφωνα με το 113 παρ. 1ΑΚ ο Ψ, κληρονόμος του Χ, οφείλει να μεταβιβάσει στο ίδρυμα τα περιουσιακά στοιχεία που αφιερώθηκαν με την ιδρυτική πράξη. Την υποχρέωση αυτή έχει ο Ψ από τη μέρα του θανάτου του Χ. Αν στα περιουσιακά στοιχεία που αφιέρωσε ο Χ υπάρχουν και δικαιώματα που μεταβιβάζονται με απλή εκχώρηση, αυτά μεταβιβάζονται στο ίδρυμα αυτοδικαίως την ημέρα θανάτου του ιδρυτή και συστάσεως του ιδρύματος κατά το 114ΑΚ, δηλαδή στις 17.10.1998. Ακόμα, όσον αφορά την κληρονομιά του Χ, το ίδρυμα έγινε άμεσα στις 17.10.1998 κληρονόμος του ιδρυτή.

 Πηγή: ΔΑΠ ΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ