Πρώτα από όλα ένα ΜΕΓΑΛΟ ευχαριστώ που ακόμα με σκέφτεστε και μου στέλνετε τα θέματα γιατί ένα μπλογκ δεν χτίζεται μόνο από ένα διαχειριστή, χτίζεται και από τους αναγνώστες του.
Το θέμα που έδωσαν τα παιδιά εχθές (γιατί όταν μου στείλατε τα θέματα... εγώ δυστυχώς κοιμόμουν... ήμουν πάρα πολύ κουρασμένη και τώρα ξύπνησα) στις κατατακτήριες εξετάσεις Νομικής Αθηνών και στο μάθημα των Γενικών Αρχών Αστικού Δικαίου ήταν ένα πρακτικό ως εξής:
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου 2022
17:00-19:00
ΘΕΜΑΟ Π πωλεί και μεταβιβάζει στις 5 Σεπτεμβρίου 2022 στον Α ένα αυτοκίνητο αντίκα και συμφωνείται ότι η κυριότητα θα επιστρέψει στον Π, εάν ο Α δεν εξοφλήσει το τίμημα το αργότερο εντός τριών μηνών από την πώληση και μεταβίβαση. Ο Α αφήνει το αυτοκίνητο στο συνεργείο του Π, ενόσω ακόμη οφείλεται το τίμημα. Ο Π, εκμεταλλευόμενος αυτή τη συγκυρία, πωλεί και μεταβιβάζει το αυτοκίνητο στον συλλέκτη αυτοκινήτων - αντικών Τ, ο οποίος γνώριζε τη μεταξύ Α και Π συμφωνία, επιθυμεί όμως να αποκτήσει το συγκεκριμένο αυτοκίνητο γιατί λείπει από τη συλλογή του.
Ερωτάται:
1) Είναι έγκυρος ο όρος που τέθηκε στη συμφωνία; Ποιος ο νομικός χαρακτηρισμός του;
2) Εγκύρως μεταβιβάζει ο Π το αυτοκίνητο στον Τ;
3) Ποια τα δικαιώματα του Α, αν εξοφλήσει εμπρόθεσμα το τίμημα;
4) Αν ο τεθείς όρος είχε ως εξής "ο Π πωλεί στον Α το αυτοκίνητο αν συμφωνηθεί το τίμημα" ποιος ο νομικός χαρακτηρισμός του;
Ενδεικτικές απαντήσεις σε
θέμα αστικού (κατατακτήριες Νομικής Αθηνών 2022)
1) Ο όρος που τέθηκε στη
δικαιοπραξία (όπως έχει διατυπωθεί, φαίνεται ότι αφορά τόσο την πώληση, ΑΚ 513,
όσο και την μεταβίβαση, ΑΚ 1034) είναι έγκυρος και συνιστά διαλυτική αίρεση,
αφού συμφωνείται ότι τα αποτελέσματα της δικαιοπραξίας, δηλ. η μεταβίβαση της
κυριότητας, αρχικά θα επέλθουν κανονικά και η ανατροπή τους εξαρτήθηκε από το
μελλοντικό και αβέβαιο γεγονός της μη έγκαιρης αποπληρωμής του τιμήματος (ΑΚ
202).
2) Ενόσω οφείλεται το τίμημα
από τον Α (εκκρεμεί η αίρεση, δηλαδή είναι ακόμα δυνατόν να πληρωθεί) Π δεν
είναι πια κύριος διότι έχει μεταβιβάσει την κυριότητα στον Α και δεν έχει
πληρωθεί η αίρεση της μη εμπρόθεσμης καταβολής του τιμήματος ώστε να επιστρέψει
σε αυτόν. Οπότε, ο Π μεταβιβάζει χωρίς να έχει την κυριότητα του αυτοκινήτου,
προϋπόθεση που πρέπει να υφίσταται γιατί πρόκειται για εκποιητική δικαιοπραξία
(ΑΚ 1034). Επιπλέον, ο αποκτών Τ δεν είναι καλόπιστος ώστε να αποκτήσει από μη
κύριο κατ’ αρ. 1036 επ. ΑΚ. Δεν τίθεται ζήτημα εφαρμογής της ΑΚ 206, διότι η
μεταβίβαση από τον Π στον Τ δεν επέρχεται, αλλά ακόμα και αν ο Τ αποκτούσε λόγω
καλής πίστης κατ’ αρ. 1036, δεν προκαλούνταν από τη μεταβίβαση αυτή αποτέλεσμα
που ματαιώνει ή βλάπτει την αίρεση, αφού η διαλυτική αίρεση τίθεται προς το
συμφέρον του Π για την περίπτωση της μη αποπληρωμής. Ζήτημα εφαρμογής της ΑΚ
206 θα ετίθετο αν όσο εκκρεμούσε η αίρεση ο Α μεταβίβαζε το αυτοκίνητο. Η
μεταβίβαση αυτή αρχικά θα ήταν έγκυρη, αν όμως αυτός δεν πλήρωνε εγκαίρως το
τίμημα ώστε να πληρωθεί η διαλυτική αίρεση, αυτομάτως θα καθίστατο αναδρομικά
άκυρη και η διάθεση από τον Α στον τρίτο (ΑΚ 206).
[Κάτι που δεν ρωτάει, αλλά
το θέτω, είναι ότι η μεταβίβαση που έκανε ο Π στον Τ αν πληρωθεί η αίρεση και
επιστρέψει η κυριότητα στον Π, θα θεραπευθεί λόγω επίκτησης με την ΑΚ 239]
3) Αν ο Α εξοφλήσει
εμπρόθεσμα το τίμημα ματαιώνεται η διαλυτική αίρεση, δηλαδή δεν είναι δυνατόν
πια να πληρωθεί και καθίσταται ανεπίστρεπτα κύριος του αυτοκινήτου (οριστική
πρόσκτηση). Επομένως, έχει τα δικαιώματα του κυρίου (ΑΚ 999 επ) και μπορεί να
το διεκδικήσει με διεκδικητική αγωγή από τον Τ (ΑΚ 1094).
4) Επειδή βασική προϋπόθεση
για να υπάρχει πώληση είναι να έχει συμφωνηθεί το τίμημα, δεν υφίσταται πώληση
χωρίς συμφωνία περί τιμήματος (ανυπόστατη δικαιοπραξία). Η ύπαρξη συμφωνίας για
το τίμημα συνιστά τη λεγόμενη αίρεση δικαίου (ή νομική αίρεση), δηλαδή
προϋπόθεση του κανόνα δικαίου και όχι αίρεση που τίθεται από τα μέρη
δικαιοπρακτικά. Οι αιρέσεις δικαίου ισχύουν γιατί προβλέπονται από τον ίδιο το
νόμο και όχι επειδή αποτελούν περιεχόμενο δικαιοπρακτικής ρύθμισης. Ως εκ
τούτου, η αίρεση δικαίου δεν έχει πρακτική αξία να τεθεί ως δικαιοπρακτική
ρύθμιση.
Οι ενδεικτικές είναι από τον Λευτέρη Αθανασόπουλο που τον ευχαριστούμε θερμά που μου τις έστειλε για να τις αναρτήσω.
