ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ (ΘΕΜΑ ΑΠΟ ΠΑΝΤΕΛΗ)

Η τήρηση του Συντάγματος: Πως εξασφαλίζεται η τήρηση των κανόνων του αυστηρού Συντάγματος; Τα Συντάγματα δεν προβλέπουν έννομες συνέπειες για παράβαση διατάξεών τους. Το Σύνταγμα δημιουργεί ένα ολόκληρο σύστημα όπου ένα όργανο ασκώντας την αρμοδιότητά του αποτρέπει ένα άλλο όργανο από την παραβίαση του Συντάγματος. Οι νομικές εγγυήσεις του Συντάγματος είναι προληπτικές ή κατασταλτικές. Υπάρχουν και πολιτικές εγγυήσεις όπως το δικαίωμα της ψήφου και το δικαίωμα για αντίσταση.

Οι προληπτικές εγγυήσεις εμποδίζουν την αντισυνταγματική δράση ενός οργάνου όπως η υπουργική προσυπογραφή και η υπουργική ευθύνη (άρθρα 35 παρ. 1 & 85). Όμως, αν η βουλή δεν εκλέξει ΠτΔ στην 3η ψηφοφορία (άρθρο 32 παρ. 4), το διάταγμα για την υποχρεωτική διάλυση της βουλής δεν χρειάζεται προσυπογραφή αν δεν προσυπογράφει ο πρωθυπουργός, μπορεί ο ΠτΔ να το εκδώσει μόνος του. Το ίδιο ισχύει και αν λήξει η τετραετής θητεία της βουλής (άρθρο 53 παρ. 1 εδ β) όπου αν το υπουργικό συμβούλιο δεν προσυπογράψει το διάταγμα για τη διενέργεια βουλευτικών εκλογών, ο ΠτΔ πρέπει να το εκδώσει μόνος του. Αν αυτά τα 2 διατάγματα δεν τα εκδώσει, υπέχει ευθύνη για παραβίαση του Συντάγματος.

Οι κατασταλτικές εγγυήσεις προβλέπουν συνέπειες για την αντισυνταγματική δράση ενός οργάνου και η κυριότερη κατασταλτική εγγύηση είναι ο δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων.

Η αλλοίωση του Συντάγματος: Λέγεται το φαινόμενο που ενώ το γράμμα των συνταγματικών διατάξεων παραμένει άθικτο, κατά την εφαρμογή τους όμως το αρχικό τους νόημα μεταβάλλεται σιωπηρά.

Με την αλλοίωση η πράξη ικανοποιεί μια ανάγκη που αλλιώς δεν καλύπτεται. Η αλλοίωση επιφέρει μεταβολή των συνταγματικών διατάξεων χωρίς αναθεώρηση του Συντάγματος ή πρωτογενή  άσκηση συντακτικής εξουσίας. Η αλλοίωση όταν επαναλαμβάνεται μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες του πολιτεύματος ή έθιμα ή να προετοιμάσει το έδαφος για αναθεώρηση του Συντάγματος.

Η αλλοίωση γίνεται με θετικές πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που είναι αρμόδια να εφαρμόσουν την συγκεκριμένη διάταξη. Τα όργανα αυτά μπορεί να ανήκουν και στις τρεις εξουσίες.

Αλλοίωση εμφανίζεται και στα ήπια Συντάγματα πχ της Αγγλίας αλλά και σε αυστηρά όπως της Ελλάδας. Υπό το Σύνταγμα του 1952 εμφανίζεται ο θεσμός των υπηρεσιακών κυβερνήσεων που διεξάγουν εκλογές. Αλλοίωση επίσης αποτελεί ο συνδυασμός της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων με την υποχρεωτική έξοδό τους από την υπηρεσία με τη συμπλήρωση του χρόνου υπηρεσίας. Αλλοίωση αποτελεί και η σωματειακή μορφή που έχει επιβληθεί στα πανεπιστήμια ενώ το Σύνταγμα τα χαρακτηρίζει ιδρύματα.

Η ερμηνεία του Συντάγματος: Όπως ερμηνεύονται όλοι οι κανόνες δικαίου έτσι και οι συνταγματικοί κανόνες δικαίου χρειάζονται ερμηνεία με τον ίδιο τρόπο. Η ερμηνεία απαιτείται για 3 λόγους (α) γιατί το σύνταγμα δεν είναι αναλυτικό (β) στο σύνταγμα στηρίζεται όλη η έννομη τάξη και (γ) το σύνταγμα έχει γραφεί πριν πολλά χρόνια και έχει υποστεί πολλές αναθεωρήσεις.

Υπάρχουν 4 μέθοδοι ερμηνείας (α) η γραμματική που επιζητεί το νόημα του κανόνα δικαίου μέσα από τις λέξεις του κείμενού του (β) η ιστορική που διερευνά τη βούληση και το σκοπό του νομοθέτη (γ) η συστηματική που αναζητεί το νόημα από τη θέση του κανόνα μέσα στο συνταγματικό κείμενο και (δ) η τελολογική που αναζητεί τον αντικειμενικό σκοπό του κανόνα δικαίου.

Όμως υπάρχουν και οι εξής παραδοχές:

·         Όλες οι διατάξεις του συντάγματος έχουν την ίδια τυπική ισχύ και για αυτό το λόγο δεν υπάρχουν αντισυνταγματικές διατάξεις του Συντάγματος.

·         Η συνταγματική προστασία των δικαιωμάτων αποτελεί τον κανόνα και ο νομικός τους περιορισμός την εξαίρεση.

·         Όταν υπάρχουν περισσότερες εξίσου ερμηνείες για το νόημα ενός νόμου ο ερμηνευτής επιλέγει εκείνη που είναι σε αρμονία με το Σύνταγμα.

·         Δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων να γίνεται μόνο για τις κραυγαλέες περιπτώσεις όταν δηλαδή δεν ενοχλεί την πολιτική εξουσία.

Σύμφωνα με παλαιό νομικό αξίωμα «τον νόμο τον ερμηνεύει όποιος τον θέτει», η ερμηνεία αυτή λέγεται αυθεντική. Μόνο ο αναθεωρητικός νομοθέτης μπορεί να κάνει αυθεντική ερμηνεία του συντάγματος μέσα στα όρια της αρμοδιότητάς του για τη συγκεκριμένη αναθεώρηση ενώ ο συντακτικός νομοθέτης δεν νοείται να ερμηνεύει όταν θεσπίζει διότι η ερμηνεία είναι μεταγενέστερη της θέσπισης του κανόνα.

Ερμηνευτικά ο Άρειος Πάγος (18/1871) εισάγει τον έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων στην Ελλάδα, ενώ το Σύνταγμα του 1864 δεν αναφέρει τίποτα σχετικό. Υπό του Συντάγματος του 1975 η εκλογή του ΠτΔ γινόταν με μυστική ψηφοφορία ενώ στην προεδρική εκλογή του 1985 ο προεδρεύων αντιπρόεδρος της βουλής διανέμει ψηφοδέλτια λευκά χωρίς όνομα και γαλάζια με το όνομα του Σαρτζετάκη που προτείνει το ΠΑΣΟΚ με τη δικαιολογία ότι ο τότε Κανονισμός της Βουλής προβλέπει ομοιόμορφα αλλά όχι ομοιόχρωμα ψηφοδέλτια, ο Σαρτζετάκης εκλέγεται με οριακή πλειοψηφία 180 ψήφων. Η ΝΔ καταθέτει πρόταση μομφής κατά του Προεδρείου που απορρίπτεται και έτσι καλύπτεται η ερμηνεία του Αντιπροέδρου. Πάντως με την αναθεώρηση του 1986 η εκλογή του Προέδρου γίνεται με ονομαστική ψηφοφορία δηλαδή φανερά.

Βιβλιογραφία:
Παντελής Α "Εγχειρίδιο Συνταγματικού Δικαίου" σελ. 172-176