Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ (ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ) (ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ - ΚΛΑΣΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ)

Ο θεσμός του γάμου αποτελεί παλαιό θεσμό όσο και οι ανθρώπινες κοινωνίες. Από την εποχή που παύει να ανήκει αποκλειστικά στο πεδίο των κοινωνικών ηθών για να ενταχθεί στους δικαιικούς θεσμούς του κράτους, ο γάμος υποβάλλεται σε περιορισμούς τόσο ως προς τις προϋποθέσεις σύναψης του όσο και ως προς τις συνέπειές του.

Ο γάμος από τα ομηρικά έπη έως τα κλασικά χρόνια αποτελεί μια σημαντική έκφανση του ιδιωτικού βίου. Από τον 6ο αιώνα π.Χ. σχετίζεται άμεσα με τις αξίες και τη λειτουργία της δημόσιας ζωής.

Κατά τους αριστοκρατικούς χρόνους, ο γάμος μεταξύ ατόμων που προέρχονταν από διαφορετικές πόλεις ήταν έγκυρος ενώ στα μέσα του 5^ου αιώνα μετά  το ψήφισμα του Περικλή δεν συνέβαινε το ίδιο.

Κώλυμα του γάμου η συγγένεια, η έκταση ποικίλλει κατά ιστορική περίοδο και κατά τόπο.

 Στο αττικό δίκαιο των κλασικών χρόνων απαγορεύεται ο γάμος μεταξύ αμφιθαλών αδελφών και μεταξύ ετεροθαλών ομομητρίων (στη Σπάρτη μεταξύ ομοπατρίων) αδελφών και εκ πλαγίου συγγενών.

Απαγορεύεται επίσης ο γάμος μεταξύ συγγενών κατ’ ευθεία γραμμή απεριορίστως.

Είναι δυνατός ο γάμος μεταξύ ετεροθαλών ομοπατρίων αδελφών (στη Σπάρτη μεταξύ ομομητρίων), εξ υιοθεσίας αδελφών, καθώς και συγγενών που συνδέονται με συγγένεια τρίτου βαθμού (θείος και ανηψιά) και πέρα.

Συστατικές πράξεις γάμου: 

(α) Κατά τους ιστορικούς χρόνους ο γάμος ξεκινούσε με ένα είδος γαμήλιου συμβολαίου μεταξύ του μέλλοντα γαμπρού και του πατέρα της νύφης. Ο γαμπρός προσέφερε στο μέλλοντα πεθερό τα έδνα, δηλαδή διάφορα γεννήματα, υφαντά και κοσμήματα, ενώ ο πατέρας της νύφης προσέφερε τα μύρια, δώρα τα οποία θεωρούνται  η απαρχή της προίκας. Σκοπός του ομηρικού γάμου ήταν η ενίσχυση του οίκου και η απόκτηση απογόνων και κληρονόμων της πατρικής περιουσίας, παράλληλα αποτελούσε και μέσο σύναψης συμμαχιών μεταξύ οίκων. Αντικείμενο της σύμβασης αποτελούσε η μέλλουσα σύζυγος. 

(β) Ο Σόλωνας είναι ο πρώτος που επιχειρεί νομικές ρυθμίσεις για το γάμο και τα κληρονομικά δικαιώματα. Ο νόμιμος γάμος στην Αθήνα την κλασική εποχή περιλαμβάνει την εγγύηση, την έκδοση, τη συμβίωση και την απόκτηση αγοριού. Η εγγύηση ήταν ένα είδος προγαμιαίου συμβολαίου που περιελάμβανε την υπόσχεση προίκας του πατέρα της νύφης. Ενώ η έκδοση περιελάμβανε το τελετουργικό του γάμου και την καταβολή της προίκας. Αργότερα, στα μέσα του 5ου αιώνα, ο έλεγχος της πόλης και ο καθορισμός των κληρονομικών και πολιτικών δικαιωμάτων ολοκληρώνεται με τον Περικλή ο οποίος αλλάζει τον νόμο και θεωρεί πολίτες μόνο όσους προέρχονται από νόμιμο γάμο μεταξύ Αθηναίου πολίτη και Αθηναίας αστής. Πρωταρχικός σκοπός του γάμου είναι, στην αρχαϊκή και κλασική εποχή, η τεκνοποίηση και η εξασφάλιση νόμιμων κληρονόμων αλλά και αναγνωρισμένων πολιτών ικανών να συμμετέχουν στα κοινά. Έτσι, οι νόμοι που καθόριζαν τα κληρονομικά δικαιώματα, στην ουσία καθόριζαν και ήλεγχαν τον κύκλο των ανθρώπων που μπορούσαν να έχουν πολιτικά δικαιώματα.