ΑΡΘΡΟ 34
ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΔΙΚΑΙΟΥ
Κάθε άνθρωπος είναι ικανός να έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η διάταξη του άρθρου 34 ΑΚ περιέχει τον κανόνα δικαίου σύμφωνα με τον οποίο κάθε άνθρωπος είναι ικανός να έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Ο άνθρωπος καλείται και φυσικό πρόσωπο κατ΄ αντιδιαστολή από τα νομικά πρόσωπα των άρθρων 61 επ. ΑΚ.
Η ικανότητα δικαίου απονέμεται σε κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, θρησκεία, καταγωγή, ιθαγένεια κλπ.
Ικανότητα δικαίου αναγνωρίζετια και στα νομικά πρόσωπα και σε περιορισμένη έκταση και στον κυοφορούμενο.
Αντίθετα τα πράγματα δεν είναι υποκείμενα δικαίου. Ειδικότερα τα ζώα, αν και μπορούν να ωφελούνται από κάποιο ίδρυμα πχ προστασίας ζώων δεν μπορούν να καταστούν πρόσωπα αλλά πράγματα.
Στα φυσικά πρόσωπα αποδίδονται ορισμένες ιδιότητες (πραγματικές ή νομικές) που αποκαλούνται και καταστάσεις του φυσι8κού προσώπου. Στις ιδιότητες αυτές συγκαταλέγονται το όνομα (ΑΚ 58), το φύλο, η συγγένεια, η κατοικία (ΑΚ 51), η ιθαγένεια και η ηλικία.
Το φύλο αναφέρεται στη διάκριση των προσώπων με βάση τις διαφορές των εξωτερικών γνωρισμάων των δύο φύλων. Αν ένα πρόσωπο είναι ερμαφρόδιτο κατατάσσεται στο αντίστοιχο φύλο που υπερισχύει. Το φύλο ασκεί επιρροή στις ειδικές ικανότητες του προσώπου πχ ο νόμος απαγορεύει το γάμο μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου.
Η συγγένεια αναφέρεται στη σχέση μεταξύ προσώπων μετά από γάμο ή κοινή καταγωγή. Διακρίνεται σε εξ αίματος, εξ αγχιστείας και σε συγγένεια από υιοθεσία. Η συγγένεια εξ αίματος δημιουργείται με τη γέννηση και διακρίνεται σε συγγένεια σε ευθεία γραμμή όπου το ένα πρόσωπο κατάγεται από το άλλο και εκ πλαγίου όπου τα πρόσωπα κατάγονται από το ίδιο πρόσωπο. Η εξ αγχιστείας είναι η σχέση ενός συζύγου με τους συγγενείς του άλλου όπου διατηρείται μέχρι τη λύση ή ακύρωση του γάμου. Η συγγένεια από υιοθεσία είναι η συγγένεια του θετού γονέα με το θετό τέκνο.
Η ιθαγένεια αναφέρεται στο νομικό θεσμό ενός προσώπου προς ορισμένη Πολιτεία.
Ως ηλικία χαρακτηρίζεται το χρονικό διάστημα που έχει περάσει από το γεγονός της γέννησης του προσώπου. Με βάση την ηλικία τα πρόσωπα διακρίνονται σε ενήλικα και σε ανήλικα. Οι ανήλικοι διακρίνονται σε ανήλικα κάτω των δέκα ετών και πάνω από δέκα ετών. Η ηλικία συνδέεται με τη δικαιοπρακτική ικανότητα ενός προσώπου.
Το φύλο αναφέρεται στη διάκριση των προσώπων με βάση τις διαφορές των εξωτερικών γνωρισμάων των δύο φύλων. Αν ένα πρόσωπο είναι ερμαφρόδιτο κατατάσσεται στο αντίστοιχο φύλο που υπερισχύει. Το φύλο ασκεί επιρροή στις ειδικές ικανότητες του προσώπου πχ ο νόμος απαγορεύει το γάμο μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου.
Η συγγένεια αναφέρεται στη σχέση μεταξύ προσώπων μετά από γάμο ή κοινή καταγωγή. Διακρίνεται σε εξ αίματος, εξ αγχιστείας και σε συγγένεια από υιοθεσία. Η συγγένεια εξ αίματος δημιουργείται με τη γέννηση και διακρίνεται σε συγγένεια σε ευθεία γραμμή όπου το ένα πρόσωπο κατάγεται από το άλλο και εκ πλαγίου όπου τα πρόσωπα κατάγονται από το ίδιο πρόσωπο. Η εξ αγχιστείας είναι η σχέση ενός συζύγου με τους συγγενείς του άλλου όπου διατηρείται μέχρι τη λύση ή ακύρωση του γάμου. Η συγγένεια από υιοθεσία είναι η συγγένεια του θετού γονέα με το θετό τέκνο.
Η ιθαγένεια αναφέρεται στο νομικό θεσμό ενός προσώπου προς ορισμένη Πολιτεία.
Ως ηλικία χαρακτηρίζεται το χρονικό διάστημα που έχει περάσει από το γεγονός της γέννησης του προσώπου. Με βάση την ηλικία τα πρόσωπα διακρίνονται σε ενήλικα και σε ανήλικα. Οι ανήλικοι διακρίνονται σε ανήλικα κάτω των δέκα ετών και πάνω από δέκα ετών. Η ηλικία συνδέεται με τη δικαιοπρακτική ικανότητα ενός προσώπου.
ΑΡΘΡΟ 35
ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
Το πρόσωπο αρχίζει να υπάρχει μόλις γεννηθεί ζωντανό και παύει να υπάρχει με το θάνατό του.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τον ΑΚ 35 αναγνωρίζεται από το δίκαιο μέχρι ποίου σημείου το πρόσωπο είναι ικανό να έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Το φυσικό πρόσωπο αρχίζει να υπάρχει με τη γέννηση του ζωντανό. Προκύπτει ότι πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις (α) τελείωση του τοκετού (β ) το τέκνο γεννήθηκε ζωντανό και (γ) το νεογέννητο να έχει ανθρώπινη μορφή.
Σε περίπτωση πολλαπλής γέννησης πχ διδύμων, λαμβάνεται υπόψη η σειρά του τοκετού κάθε τέκνου, σειρά που μπορεί να έχει σημασία σε ζητήματα κληρονομικού δικαίου.
Το φυσικό πρόσωπο παύει με το θάνατό του. Ο θάνατος αποτελεί το μοναδικό λόγο που επιφέρει το τέλος του προσώπου.
Ο ΑΚ δεν καθορίζει το χρονικό σημείο κατά το οποίο επέρχεται ο θάνατος. Ο καθορισμός αυτός ανήκει στην ιατρική επιστήμη.
ΑΡΘΡΟ 36
ΚΥΟΦΟΡΟΥΜΕΝΟΣ Ή ΠΛΑΣΜΑ ΔΙΚΑΙΟΥ
Ως προς τα δικαιώματα που του επάγονται το κυοφορούμενο θεωρείται γεννημένο, αν γεννηθεί ζωντανό.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η διάταξη του ΑΚ 36 καθιερώνει το πλάσμα δικαίου, σύμφωνα με το οποίο το κυοφορούμενο θεωρείται γεννημένο ως προς τα δικαιωματά του εφόσον γεννηθεί ζωντανό.
Ο γεννηθείς αποκτά πλήρη ικανότητα δικαίου και ο προσωρινός σύνδεσμος με τα δικαιώματά του τρέπεται σε οριστικό.
Προϋποθέσεις για την εφαρμογή της διατάξεως είναι (α) να υπάρχει κυοφορούμενος (β) το κυοφορούμενο να γεννηθεί ζωντανό.
Αν δεν πληρωθεί η νομική αίρεση, γιατί ο κυοφορούμενος γεννήθηκε νεκρός ή γιατί ματαιώθηκε ο τοκετός, η ατελής ικανότητα δικαίου του κυοφορούμενου παύει να υπάρχει και τα δικαιώματα που έχουν επαχθεί σε αυτόν αναιρούνται αναδρομικώς.
Από τη γραμματική και τελολογική ερμηνεία της ΑΚ 36 προκύπτει ότι το πρόσωπο που δεν έχει ακόμα συλληφθεί δεν αποτελεί υποκείμενο δικαίου. Το πρόσωπο αυτό λέγεται μήπω συνειλημμένος και μπορεί ο διαθέτης να τον εγκατεστήσει κληρονόμο του και ας μην είχε συλληφθεί κατά το θανατό του.
ΑΡΘΡΟ 37
ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΘΑΝΑΤΟΥ
Όποιος ισχυρίζεται, για να ασκήσει δικαίωμα, ότι ένα πρόσωπο ζει ή πέθανε, ή ότι σε ορισμένη εποχή ζούσε ή ότι επέζησε από κάποιον άλλο, οφείλει να το αποδείξει.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η διάταξη αυτή ορίζει ότι το βάρος αποδείξεως της γεννήσεως, της ζωής, του θανάτου, του χρόνου που επήλθε αυτός και του ότι κάποιος επέζησε άλλου, βαρύνει αυτόν που επικαλείται τα πιο πάνω γεγονότα προκειμένου να ασκήσει κάποιο δικαίωμα.
Τα γεγονότα της γεννήσεως και του θανάτου ενός προσώπου αποδεικνύονται από τις ληξιαρχικές πράξεις που συντάσσονται από το ληξιαρχείο. Αποτελούν δημόσια έγγραφα και αποτελούν πλήρη απόδειξη για τα γεγονότα που ο ληξίαρχος βεβαιώνει ότι έλαβαν χώρα ενώπιόν του.
Αν δεν τηρούνται ληξιαρχικά βιβλία ή αυτά καταστράφηκαν ή χάθηκαν συγχωρείται απόδειξη του γεγονότος της γεννήσεως και του θανάτου με κάθε νόμιμο αποδεικτικό μέσο.
Για την απόδειξη των υπολοίπων γεγονότων της ζωής ενός ανθρώπου επιτρέπεται η χρήση κάθε αποδεικτικού μέσου.
ΑΡΘΡΟ 38
ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΣΥΝΑΠΟΒΙΩΣΗΣ
Αν περισσότεροι έχουν πεθάνει και δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι ο ένας επέζησε από κάποιον άλλο, τεκμαίρεται ότι όλοι πέθαναν ταυτόχρονα.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τη διάταξη του άρθρου 38 ΑΚ, εισάγεται μαχητό τεκμήριο συναποβιώσεως περισσοτέρων προσώπων, για την περίπτωση που δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι ο ένας επέζησε από κάποιον άλλο.
Το τεκμήριο είναι γενικό και δεν περιορίζεται μόνο στην περίπτωση του κοινού κινδύνου. Εφαρμόζεται και για αυτούς που ο θάνατος αποδείχθηκε αλλά και για εκείνους που κηρύχθηκαν άφαντοι.
Προϋποθέσεις της διατάξης αυτής είναι (α) ο θάνατος δύο ή περισσοτέρων προσώπων και (β) η αδυναμία να αποδειχθεί ποιος επέζησε του άλλου, δεν ενδιαφέρει η συγγένεια μεταξύ των συναποθανότων ούτε και αν ο θάνατος επήλθε από κοινή αιτία ή στον ίδιο τόπο.
Συνέπεια της εφαρμογής του τεκμηρίου συναποβιώσεως είναι ότι ματαιώνονται τα δικαιώματα που εξαρτώνται από την προαποβίωση ή επιβίωση και ο καθένας από τους αποβιώσαντες κληρονομείται από τους δικούς του κληρονόμους.
ΑΡΘΡΟ 39
ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΘΑΝΑΤΟΥ
Θεωρείται ότι έχει αποδειχθεί ο θάνατος προσώπου που το σώμα του δεν βρέθηκε, αν εξαφανίστηκε υπό συνθήκες που κάνουν το θάνατό του βέβαιο.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τη διάταξη της ΑΚ 39 καλύπτονται οι περιπτώσεις εκείνες, κατά τις οποίες ενώ είναι βέβαιος ο θάνατος ενός προσώπου δεν έχει βρεθεί το πτώμα. Για την κάλυψη αυτών των περιπτώσεων, η διάταξη εισάγει μαχητό τεκμήριο θανάου για το πρόσωπο που εξαφανίστηκε υπό συνθήκες που καθιστούν τον θάνατό του βέβαιο, οπότε αποκλείεται η εφαρμογή των διατάξεων περί αφάνειας.
Προϋποθέσεις της διάταξης αυτής είναι : (α) εξαφάνιση προσώπου σε επικίνδυνο συμβάν και να υπάρχει αιτιώδης σχέση μεταξύ εξαφανίσεως και συμβάντος πχ απώλεια κάθε ίχνους προσώπου που βρισκόταν σε οικοδομή που κάηκε και (β) οι συνθήκες της εξαφανίσεως να καθιστούν απόλυτα βέβαιο το θάνατο.
Για τα αεροπορικά δυστυχήματα εφαρμόζονται παράλληλα προς την ΑΚ 39 και το άρθρο 42 του Ν. 5017/31 (περί πολιτικής αεροπορίας).
Ως χρόνος κατά τον οποίο επήλθε ο θάνατος, θεωρείται ο χρόνος του κινδύνου.
Εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις που τάσσει η διάταξη ο θάνατος θεωρείται ότι έχει αποδειχθεί, με συνέπεια να επέρχονται όλα τα αποτελέσματα που επιφέρει ο θάνατος πχ λύση γάμου, κληρονομική διαδοχή.
Αν όμως ξαναφανεί αυτός που θεωρήθηκε ότι πέθανε εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για αφάνεια ΑΚ 50 και ΑΚ 1883.
ΑΡΘΡΟ 40
ΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΣΕ ΑΦΑΝΕΙΑ
Αν ο θάνατος προσώπου είναι πολύ πιθανός, επειδή εξαφανίστηκε ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής, ή επειδή λείπει πολύ καιρό χωρίς ειδήσεις, το δικαστήριο τον κηρύσσει άφαντο ύσερα από αίτηση οποιουδήποτε εξαρτά δικαιώματα από τον θάνατό του.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Εκτός από τις περιπτώσεις της διάταξης του ΑΚ 39 όπου ο θάνατος θεωρείται βέβαιος, υπάρχουν και περιπτώσεις που ο θάνατος δεν είναι απόλυτα βέβαιος, είναι όμως πολύ πιθανός, γιατί το πρόσωπο εξαφανίστηκε ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής ή επειδή λείπει πολύ καιρό χωρίς ειδήσεις.
Ο νόμος εισάγει τον θεσμό της αφάνειας με τον οποίο, κηρύσσονται σαν πεθαμένα, τα πρόσωπα που εξαφανίστηκαν υπό συνθήκες που καθιστούν το θάνατο πολύ πιθανό.
Αφάνεια είναι η αστική κατάσταση στην οποία ορισμένο πρόσωπο κηρύσσεται δικαστικώς νεκρό. Για να κηρυχθεί κάποιο πρόσωπο σε αφάνεια απαιτείται (α) ο θάνατός του να είναι πολύ πιθανός και όχι βέβαιος ΑΚ 39 (β) να εξαφανίστηκε ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής ή (γ) να απουσιάζει πολύ καιρό χωρίς ειδήσεις.
Κίνδυνος ζωής θεωρείται ένα ναυάγιο, μία μάχη σε πόλεμο, σεισμός, τσουνάμι κλπ.
Η κατάσταση δηλαδή του κινδύνου ζωής να ειναι αποτέλεσμα φυσικού συμβάντος ή ανθρώπινης ενέργειας ή άλλης μηχανικής αιτίας.
Η απουσία χωρίς ειδήσεις πρέπει να είναι μεγάλης διαρκείας και να υπάρχει παντελής έλλειψη ειδήσεων. Η απουσία αυτή καθιστά τον θάνατο πολύ πιθανό. Δεν αρκεί η άγνοια του τόπου διαμονής γιατί αυτή θα μπορούσε να οφείλεται σε διάφορους λόγους πχ αδυναμία αλληλογραφίας.
Δικαίωμα για υποβολή αιτήσεως προκειμένου να κηρυχθεί το πρόσωπο άφαντο έχει οποιοσδήποτε εξαρτά δικαίωμα από το θάνατό του.
Τέτοιοι είναι η σύζυγος, οι κληρονόμοι, οι κληροδόχοι, το Δημόσιο, ο αιτία θανάτου δωρεοδόχος, οι δικαιούχοι ασφάλειας ζωής, ο συνέταιρος, ο κύριος του πράγματος επί του οποίου ο εξαφανισθείς είχε επικαρπία ή οίκηση.
Δεν έχουν δικαίωμα οι δανειστές του εξαφανισθέντος ή των κληρονόμων του, γιατί το δικαίωμά τους δεν εξαρτάται από τον θάνατο του εξαφανισθέντος. Δεν έχουν δικαίωμα επίσης ο εισαγγελέας, ο επίτροπος ή ο τυχόν πληρεξούσιος του απόντος.
ΑΡΘΡΟ 41
ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Η κήρυξη της αφάνειας δεν μπορεί να ζητηθεί πριν από την πάροδο ενός τουλάχιστον έτους από τη στιγμή του κινδύνου, και, αν ήταν παρατεταμένος, από την τελευταία στιγμή του, ή πέντε τουλάχιστον ετών από την τελευταία είδηση.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τη διάταξη του άρθρου 41 ΑΚ καθορίζεται το ελάχιστο χρονικό διάστημα που απαιτείται να παρέλθει για να ζητηθεί η κήρυξη της αφάνειας, αλλά ταυτόχρονα και η αφετηρία της σχετικής διαδικασίας
Στην περίτπωση του αφάντου που βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής απαιτείται να παρέλεθει ένα έτος από τη στιγμή του κινδύνου και στην περίπτωση της απουσίας χωρίς ειδήσεις απαιτείται να παρέλθουν πέντε τουλάχιστον έτη από την τελευταία είδηση.
Στην περίπτωση της εξφανίσεως ενός προσώπου που βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής, αν ο τελευταίος ήταν στιγμιαίος όπως πχ η πτώση προσώπου από αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε, η προθεσμία αρχίζει από τη στιγμή του κινδύνου, αν δε ο κίνδυνος ήταν παρατεταμένος όπως πχ σε πολεμική επιχείρηση που διήρκεσε μήνες, η προθεσμία αρχίζει από την τελευταία στιγμή του κινδύνου.
Αν ο κίνδυνος ήταν στιγμιαίος ή παρατεταμένος κρίνεται ανέλεγκτα από το δικαστήριο της ουσίας.
Ο χρόνος του ενός έτους πρέπει να παρέλθει χωρίς διακοπή. Δεν επηρεάζεται η προθεσμία από το ότι ο άφαντος άφησε πίσω του αντιπροσώπο του.
Στην περίπτωση της απουσίας χωρίς ειδήσεις πρέπει να μην υπάρχει καμία είδηση για τουλάχιστον πέντε χρόνια. Και στην περίπτωση αυτή πρέπει ο θάνατος να ηταν πολύ πιθανός πχ σοβαρή ασθένεια.
Ο υπολογισμός των προθεσμιών γίνετια με βάση τις διατάξεις των ΑΚ 240 επ. Η προθεσμία πρέπει να συμπληρωθεί την ημέρα υποβολής της αιτήσεως, αλλιώς η αίτηση είναι απαράδεκτη. Η προθεσμία των πέντε ετών υπολογίζεται από την επόμενη της αποστολής της τελευταίας ειδήσεως και όχι από τη λήψη αυτής.
Με το άρθρο 42 Ν 5017/31 (περί πολιτικής αεροπορίας) τάσσεται τρίμηνη προθεσμία από την εξαφάνιση.
ΑΡΘΡΟ 42
ΑΡΜΟΔΙΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΚΗΡΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Η αίτηση για την κήρυξη της αφάνειας δικάζεται από το δικαστήριο της τελευταίας στην Ελλάδα κατοικίας ή διαμονής του προσώπου που εξαφανίστηκε, και, αν δεν υπάρχει, από το δικαστήριο της πρωτεύουσας του κράτους.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η αίτηση για κύρηξη για αφάνεια δικάζεται από το Μονομελές Πρωτοδικείο το οποίο δικάζει κατά τη διαδικασία της εκούσιας διαδικασίας.
Κατά τόπον αρμόδιο είναι το δικαστήριο της τελευταίας κατοικίας του άφαντου πριν από την εξαφάνισή του και αν δεν υπάρχει το δικαστήριο της τελευταίας του διαμονής. Αν δεν υπάρχει κατοικία ή διαμονή, αρμόδιο είναι το δικαστήριο της πρωτεύουσας του κράτους.
Ο αιτών οφείλει να αποδείξει με κάθε νόμιμο αποδεικτικό μέσο την εξαφάνιση του άφαντου και το συμφέρον του για την κήρυξη της αφάνειας.
Στη δίκη για αφάνεια μπορούν να παρέμβουν εκείνοι που τα συμφέροντά τους επηρεάζονται από την κήρυξη της αφάνειας πχ σύζυγος, αντιπρόσωπος. Η παρέμβαση μπορεί να γίνει και χωρίς επίδοση της αιτήσεως σε αυτούς.
Η απόφαση που κηρύσσει την αφάνεια υπόκειται σε όλα τα τακτικά και έκτακτα ένδικα μέσα κατά άρθρον 761 επ. Κ.Πολ. Δικ. ενώ επίσης είναι δυνατή η άσκηση τριτανακοπής από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον.
ΑΡΘΡΟ 43
ΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΙΤΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΗΡΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Αν η αίτηση κριθεί βάσιμη, το δικαστήριο διατάζει να δημοσιευτεί στον τύπο περίληψή της και ορίζει τον τρόπο της δημοσίευσης.
Η περίληψη περιέχει: 1. το όνομα, το επώνυμο, το επάγγελμα και την κατοικία του αιτούντος και εκείνου που εξαφανίστηκε 2. πρόσκληση προς εκείνον που εξαφανίστηκε ή οποιονδήποτε άλλο να δώσει πληροφορίες σχετικά με τη ζωή ή το θάνατο αυτού που εξαφανίστηκε, μέσα σε ορισμένη προθεσμία. Η προθεσμία δεν μπορεί να είναι μικρότερη από ένα χρόνο από την τελευταία δημοσίευση.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η διαδικασία για την κήρυξης της αφάνειας ρυθμίζεται από τα άρθρα 42 έως 47 ΑΚ.
Κατά το πρώτο αυτό προπαρασκευαστικό στάδιο, το δικαστήριο, αν κρίνει βάσιμη την αίτηση, διατάσσει τη δημοσίευση περίληψής της στον τύπο.
Η διάταξη δεν ορίζει ούτε τον αριθμό των εφημερίδων ούτε τις δημοσιεύσεις.
Έτσι μπορεί το δικαστήριο να διατάξει μία δημοσίευση ή και περισσότερες.
Η δημοσίευση γίνεται με επιμέλεια του αιτούντος και όχι της γραμματείας του δικαστηρίου.
Η περίληψη πρέπει να περιέχει το όνομα, το επώνυμο, το επάγγελμα και την κατοικία του αιτούντος αλλά και εκείνου που εξαφανίστηκε όπως επίσης και πρόσκληση προς εκείνον που εξαφανίστηκε ή οποιονδήποτε άλλο μπορεί να δώσει πληροφορίες για αυτόν.
Η προθεσμία για παροχή πληροφοριών δεν μπορεί να είναι μικρότερη από ένα χρόνο από την τελευταία δημοσίευση. Σε αντίθετη περίπτωση, η εξακολούθηση της διαδικασίας πριν από την παρέλευση της ως άνω προθεσμίας είναι απαράδεικτη. Οι πληροφορίες όμως που παρέχονται μετά την παρέλευση της προθεσμίας δεν είναι απαράδεκτες. Μπορούν να δοθούν είτε προφορικώς είτε εγγράφως.
Η διαδικασία είναι περιττή σε περίπτωση αεροπορικού δυστυχήματος.
ΑΡΘΡΟ 44
ΕΚΔΙΚΑΣΗ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΗΡΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Αφού περάσει η προθεσμία που αναφέρεται στη δημοσίευση, το δικαστήριο δικάζει την αίτηση και μπορεί να διατάξει αυτεπαγγέλτως κάθε απόδειξη καθώς και την ένορκη εξέταση του αιτούντος.
Αν κριθεί ότι τα γεγονότα που αναφέρει η αίτηση για την αφάνεια αποδείχθηκαν, η απόφαση κηρύσσει την αφάνεια, καθορίζει από πότε αρχίζει και καταλογίζει τα δικαστικά έξοδα και τέλη στην περιουσία του αφάντου.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Μετά την παρέλευση της προθεσμίας από την τελευταία δημοσίευση ΑΚ 43 αρχίζει το δεύτερο στάδιο κατά το οποίο το δικαστήριο προβαίνει στην εκδίκαση της αιτήσεως.
Αν δεν κρίνει πειστικές τις προσαγόμενες αποδείξεις μπορεί να διατάξει νέες αποδείξεις.
Αν αντίθετα θεωρήσει ότι αποδείχθηκαν τα περιστατικά που θεμελιώνουν την αίτηση κηρύσει την αφάνεια, καθορίζει από πότε αρχίζει και καταλογίζει τα δικαστικά έξοδα και τέλη στην περιουσία του αφάντου.
Σε περίπτωση που το δικαστήριο κρίνει ότι δεν αποδείχθηκαν τα περιστατικά που θεμελιώνουν την αίτηση, η τελευταία απορρίπτεται ως αβάσιμη.
Ο αιτών προσάγει κατά την εκδίκαση όλα τα αποδεικτικά στοιχεία που χρησιμεύουν στην απόδειξη των ισχυρισμών του. Η απόδειξη γίνειτα με κάθε νόμιμο αποδεικτικό μέσο και με μάρτυρες.
Ο αιτών οφείλει να αποδείξει τις συνθήκες του θανάτου και συγκεκριμένες αυτές που συνιστούν κίνδυνο ζωής και το χρονικό σημείο του κινδύνου. Επίσης πρέπει να αποδείξει και το έννομο συμφέρον του για την κήρυξη της αφάνειας.
Το δικαστήριο καθορίζει ελεύθερα τον χρόνο ενάρξεως της αφάνειας, με βάση τις αποδείξεις, χωρίς να δεσμεύεται από το χρόνο του κινδύνου ή της τελευταίας είδησης. Μπορεί να καθορίσει μεταγενέστερο χρόνο αν κρίνει ότι ο κίνδυνος παρατάθηκε ή ότι η εξαφάνιση επήλθε βραδύτερα.
Η απόφαση που κηρύσσει την αφάνεια κατά την κρατούσα άποψη είναι διαπλαστική γιατί επιφέρει μεταβολή στην προσωπική κατάσταση του φυσικού προσώπου.
ΑΡΘΡΟ 45
ΜΑΤΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΗΡΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Αν κατά τη διάρκεια της δίκης της αφάνειας εμφανιστεί αυτός που είχε εξαφανιστεί ή φτάσουν ειδήσεις γι΄ αυτόν ή αποδειχθεί ο θάνατός του, η αίτηση απορρίπτεται.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τη διάταξη της ΑΚ 45 θεσπίζονται ειδικοί λόγοι απόρριψης της αίτησης για κήρυξη σε αφάνεια: (α) εμφανιστεί ο άφαντος όχι μόνο αυτοπροσώπος αλλά και με αντιπρόσωπο, καθώς επίσης και με επιστολή προς το δικαστήριο
(β) αν φτάσουν ειδήσεις για τον εξαφανισθέντα οι οποίες όμως πρέπει να είναι σοβαρές και αξιόπιστες και να περιέλθουν σε γνώση του δικαστηρίου και
(γ) αν αποδειχθεί ο θάνατός του κατά τη διάρκεια της δίκης, τα έξοδα της δίκης κατανόμενονται σύμφωνα με το άρθρο 746 Κωδ. Διοικ. Δικονομίας.
ΑΡΘΡΟ 46
ΑΡΣΗ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Ύστερα από αίτηση όποιου έχει έννομο συμφέρον το δικαστήριο μπορεί να άρει την κατάσταση της αφάνειας ή να μεταβάλλει το χρόνο της έναρξής της. Στη δίκη κλητεύεται και εκείνος που είχε ζητήσει να κηρυχθεί η αφάνεια ή, αν έχει πεθάνει ή κατοικεί στο εξωτερικό ή είναι άγνωστη η διαμονή του, ο εισαγγελέας.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Προκειμένου να προστατευτούν τα συμφέροντα του αφάντου ή άλλων προσώπων που εξαρτούν δικαίωμα από την αφάνεια, παρέχεται στο δικαστήριο η δυνατότητα, αν προκύψουν νέα περιστατικά, να ανακαλέσει την απόφασή του ή να την τροποποιήσει ως προς το χρόνο έναρξης της αφάνειας μετά από αίτηση όποιου έχει έννομο συμφέρον
Η άρση της αφάνειας μπορεί να ζητηθεί είτε ο γιατί ο άφαντος ζει ακόμη είτε γιατί νέα περιστατικά αποδιεκνύουν ότι αυτός έχει πεθάνει, είτε υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις μεταγενέστερες από εκείνες στις οποίες στηρίχθηκε το δικαστήριο για την κήρυξη σε αφάνεια.
Έννομο συμφέρον έχουν ο σύζυγος του αφάντου, οι δικαιούμενοι για διατροφή από τον άφαντο, οι κληρονόμοι του, αυτοί που έχουν συμβληθεί με αντιπρόσωπο του αφάντου, εν γνώσει της αφάνειας, η ασφαλιστική εταιρεία και ο ίδιος ο άφαντος.
Η άρση της αφάνειας ή να μεταβληθεί ο χρόνος αυτής μπορεί να ζητηθεί οποτεδήποτε. Η αίτηση μπορεί να υποβληθεί και ως παρεμπίπτουσα σε άλλη δίκη.
Αρμόδιο δικαστήριο είναι εκείνο που εξέδωσε την απόφαση. Η απόφαση αυτή που αίρει την αφάνεια είναι διαπλαστική.
ΚΥΟΦΟΡΟΥΜΕΝΟΣ Ή ΠΛΑΣΜΑ ΔΙΚΑΙΟΥ
Ως προς τα δικαιώματα που του επάγονται το κυοφορούμενο θεωρείται γεννημένο, αν γεννηθεί ζωντανό.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η διάταξη του ΑΚ 36 καθιερώνει το πλάσμα δικαίου, σύμφωνα με το οποίο το κυοφορούμενο θεωρείται γεννημένο ως προς τα δικαιωματά του εφόσον γεννηθεί ζωντανό.
Ο γεννηθείς αποκτά πλήρη ικανότητα δικαίου και ο προσωρινός σύνδεσμος με τα δικαιώματά του τρέπεται σε οριστικό.
Προϋποθέσεις για την εφαρμογή της διατάξεως είναι (α) να υπάρχει κυοφορούμενος (β) το κυοφορούμενο να γεννηθεί ζωντανό.
Αν δεν πληρωθεί η νομική αίρεση, γιατί ο κυοφορούμενος γεννήθηκε νεκρός ή γιατί ματαιώθηκε ο τοκετός, η ατελής ικανότητα δικαίου του κυοφορούμενου παύει να υπάρχει και τα δικαιώματα που έχουν επαχθεί σε αυτόν αναιρούνται αναδρομικώς.
Από τη γραμματική και τελολογική ερμηνεία της ΑΚ 36 προκύπτει ότι το πρόσωπο που δεν έχει ακόμα συλληφθεί δεν αποτελεί υποκείμενο δικαίου. Το πρόσωπο αυτό λέγεται μήπω συνειλημμένος και μπορεί ο διαθέτης να τον εγκατεστήσει κληρονόμο του και ας μην είχε συλληφθεί κατά το θανατό του.
ΑΡΘΡΟ 37
ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΘΑΝΑΤΟΥ
Όποιος ισχυρίζεται, για να ασκήσει δικαίωμα, ότι ένα πρόσωπο ζει ή πέθανε, ή ότι σε ορισμένη εποχή ζούσε ή ότι επέζησε από κάποιον άλλο, οφείλει να το αποδείξει.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η διάταξη αυτή ορίζει ότι το βάρος αποδείξεως της γεννήσεως, της ζωής, του θανάτου, του χρόνου που επήλθε αυτός και του ότι κάποιος επέζησε άλλου, βαρύνει αυτόν που επικαλείται τα πιο πάνω γεγονότα προκειμένου να ασκήσει κάποιο δικαίωμα.
Τα γεγονότα της γεννήσεως και του θανάτου ενός προσώπου αποδεικνύονται από τις ληξιαρχικές πράξεις που συντάσσονται από το ληξιαρχείο. Αποτελούν δημόσια έγγραφα και αποτελούν πλήρη απόδειξη για τα γεγονότα που ο ληξίαρχος βεβαιώνει ότι έλαβαν χώρα ενώπιόν του.
Αν δεν τηρούνται ληξιαρχικά βιβλία ή αυτά καταστράφηκαν ή χάθηκαν συγχωρείται απόδειξη του γεγονότος της γεννήσεως και του θανάτου με κάθε νόμιμο αποδεικτικό μέσο.
Για την απόδειξη των υπολοίπων γεγονότων της ζωής ενός ανθρώπου επιτρέπεται η χρήση κάθε αποδεικτικού μέσου.
ΑΡΘΡΟ 38
ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΣΥΝΑΠΟΒΙΩΣΗΣ
Αν περισσότεροι έχουν πεθάνει και δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι ο ένας επέζησε από κάποιον άλλο, τεκμαίρεται ότι όλοι πέθαναν ταυτόχρονα.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τη διάταξη του άρθρου 38 ΑΚ, εισάγεται μαχητό τεκμήριο συναποβιώσεως περισσοτέρων προσώπων, για την περίπτωση που δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι ο ένας επέζησε από κάποιον άλλο.
Το τεκμήριο είναι γενικό και δεν περιορίζεται μόνο στην περίπτωση του κοινού κινδύνου. Εφαρμόζεται και για αυτούς που ο θάνατος αποδείχθηκε αλλά και για εκείνους που κηρύχθηκαν άφαντοι.
Προϋποθέσεις της διατάξης αυτής είναι (α) ο θάνατος δύο ή περισσοτέρων προσώπων και (β) η αδυναμία να αποδειχθεί ποιος επέζησε του άλλου, δεν ενδιαφέρει η συγγένεια μεταξύ των συναποθανότων ούτε και αν ο θάνατος επήλθε από κοινή αιτία ή στον ίδιο τόπο.
Συνέπεια της εφαρμογής του τεκμηρίου συναποβιώσεως είναι ότι ματαιώνονται τα δικαιώματα που εξαρτώνται από την προαποβίωση ή επιβίωση και ο καθένας από τους αποβιώσαντες κληρονομείται από τους δικούς του κληρονόμους.
ΑΡΘΡΟ 39
ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΘΑΝΑΤΟΥ
Θεωρείται ότι έχει αποδειχθεί ο θάνατος προσώπου που το σώμα του δεν βρέθηκε, αν εξαφανίστηκε υπό συνθήκες που κάνουν το θάνατό του βέβαιο.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τη διάταξη της ΑΚ 39 καλύπτονται οι περιπτώσεις εκείνες, κατά τις οποίες ενώ είναι βέβαιος ο θάνατος ενός προσώπου δεν έχει βρεθεί το πτώμα. Για την κάλυψη αυτών των περιπτώσεων, η διάταξη εισάγει μαχητό τεκμήριο θανάου για το πρόσωπο που εξαφανίστηκε υπό συνθήκες που καθιστούν τον θάνατό του βέβαιο, οπότε αποκλείεται η εφαρμογή των διατάξεων περί αφάνειας.
Προϋποθέσεις της διάταξης αυτής είναι : (α) εξαφάνιση προσώπου σε επικίνδυνο συμβάν και να υπάρχει αιτιώδης σχέση μεταξύ εξαφανίσεως και συμβάντος πχ απώλεια κάθε ίχνους προσώπου που βρισκόταν σε οικοδομή που κάηκε και (β) οι συνθήκες της εξαφανίσεως να καθιστούν απόλυτα βέβαιο το θάνατο.
Για τα αεροπορικά δυστυχήματα εφαρμόζονται παράλληλα προς την ΑΚ 39 και το άρθρο 42 του Ν. 5017/31 (περί πολιτικής αεροπορίας).
Ως χρόνος κατά τον οποίο επήλθε ο θάνατος, θεωρείται ο χρόνος του κινδύνου.
Εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις που τάσσει η διάταξη ο θάνατος θεωρείται ότι έχει αποδειχθεί, με συνέπεια να επέρχονται όλα τα αποτελέσματα που επιφέρει ο θάνατος πχ λύση γάμου, κληρονομική διαδοχή.
Αν όμως ξαναφανεί αυτός που θεωρήθηκε ότι πέθανε εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για αφάνεια ΑΚ 50 και ΑΚ 1883.
ΑΡΘΡΟ 40
ΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΣΕ ΑΦΑΝΕΙΑ
Αν ο θάνατος προσώπου είναι πολύ πιθανός, επειδή εξαφανίστηκε ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής, ή επειδή λείπει πολύ καιρό χωρίς ειδήσεις, το δικαστήριο τον κηρύσσει άφαντο ύσερα από αίτηση οποιουδήποτε εξαρτά δικαιώματα από τον θάνατό του.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Εκτός από τις περιπτώσεις της διάταξης του ΑΚ 39 όπου ο θάνατος θεωρείται βέβαιος, υπάρχουν και περιπτώσεις που ο θάνατος δεν είναι απόλυτα βέβαιος, είναι όμως πολύ πιθανός, γιατί το πρόσωπο εξαφανίστηκε ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής ή επειδή λείπει πολύ καιρό χωρίς ειδήσεις.
Ο νόμος εισάγει τον θεσμό της αφάνειας με τον οποίο, κηρύσσονται σαν πεθαμένα, τα πρόσωπα που εξαφανίστηκαν υπό συνθήκες που καθιστούν το θάνατο πολύ πιθανό.
Αφάνεια είναι η αστική κατάσταση στην οποία ορισμένο πρόσωπο κηρύσσεται δικαστικώς νεκρό. Για να κηρυχθεί κάποιο πρόσωπο σε αφάνεια απαιτείται (α) ο θάνατός του να είναι πολύ πιθανός και όχι βέβαιος ΑΚ 39 (β) να εξαφανίστηκε ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής ή (γ) να απουσιάζει πολύ καιρό χωρίς ειδήσεις.
Κίνδυνος ζωής θεωρείται ένα ναυάγιο, μία μάχη σε πόλεμο, σεισμός, τσουνάμι κλπ.
Η κατάσταση δηλαδή του κινδύνου ζωής να ειναι αποτέλεσμα φυσικού συμβάντος ή ανθρώπινης ενέργειας ή άλλης μηχανικής αιτίας.
Η απουσία χωρίς ειδήσεις πρέπει να είναι μεγάλης διαρκείας και να υπάρχει παντελής έλλειψη ειδήσεων. Η απουσία αυτή καθιστά τον θάνατο πολύ πιθανό. Δεν αρκεί η άγνοια του τόπου διαμονής γιατί αυτή θα μπορούσε να οφείλεται σε διάφορους λόγους πχ αδυναμία αλληλογραφίας.
Δικαίωμα για υποβολή αιτήσεως προκειμένου να κηρυχθεί το πρόσωπο άφαντο έχει οποιοσδήποτε εξαρτά δικαίωμα από το θάνατό του.
Τέτοιοι είναι η σύζυγος, οι κληρονόμοι, οι κληροδόχοι, το Δημόσιο, ο αιτία θανάτου δωρεοδόχος, οι δικαιούχοι ασφάλειας ζωής, ο συνέταιρος, ο κύριος του πράγματος επί του οποίου ο εξαφανισθείς είχε επικαρπία ή οίκηση.
Δεν έχουν δικαίωμα οι δανειστές του εξαφανισθέντος ή των κληρονόμων του, γιατί το δικαίωμά τους δεν εξαρτάται από τον θάνατο του εξαφανισθέντος. Δεν έχουν δικαίωμα επίσης ο εισαγγελέας, ο επίτροπος ή ο τυχόν πληρεξούσιος του απόντος.
ΑΡΘΡΟ 41
ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Η κήρυξη της αφάνειας δεν μπορεί να ζητηθεί πριν από την πάροδο ενός τουλάχιστον έτους από τη στιγμή του κινδύνου, και, αν ήταν παρατεταμένος, από την τελευταία στιγμή του, ή πέντε τουλάχιστον ετών από την τελευταία είδηση.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τη διάταξη του άρθρου 41 ΑΚ καθορίζεται το ελάχιστο χρονικό διάστημα που απαιτείται να παρέλθει για να ζητηθεί η κήρυξη της αφάνειας, αλλά ταυτόχρονα και η αφετηρία της σχετικής διαδικασίας
Στην περίτπωση του αφάντου που βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής απαιτείται να παρέλεθει ένα έτος από τη στιγμή του κινδύνου και στην περίπτωση της απουσίας χωρίς ειδήσεις απαιτείται να παρέλθουν πέντε τουλάχιστον έτη από την τελευταία είδηση.
Στην περίπτωση της εξφανίσεως ενός προσώπου που βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής, αν ο τελευταίος ήταν στιγμιαίος όπως πχ η πτώση προσώπου από αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε, η προθεσμία αρχίζει από τη στιγμή του κινδύνου, αν δε ο κίνδυνος ήταν παρατεταμένος όπως πχ σε πολεμική επιχείρηση που διήρκεσε μήνες, η προθεσμία αρχίζει από την τελευταία στιγμή του κινδύνου.
Αν ο κίνδυνος ήταν στιγμιαίος ή παρατεταμένος κρίνεται ανέλεγκτα από το δικαστήριο της ουσίας.
Ο χρόνος του ενός έτους πρέπει να παρέλθει χωρίς διακοπή. Δεν επηρεάζεται η προθεσμία από το ότι ο άφαντος άφησε πίσω του αντιπροσώπο του.
Στην περίπτωση της απουσίας χωρίς ειδήσεις πρέπει να μην υπάρχει καμία είδηση για τουλάχιστον πέντε χρόνια. Και στην περίπτωση αυτή πρέπει ο θάνατος να ηταν πολύ πιθανός πχ σοβαρή ασθένεια.
Ο υπολογισμός των προθεσμιών γίνετια με βάση τις διατάξεις των ΑΚ 240 επ. Η προθεσμία πρέπει να συμπληρωθεί την ημέρα υποβολής της αιτήσεως, αλλιώς η αίτηση είναι απαράδεκτη. Η προθεσμία των πέντε ετών υπολογίζεται από την επόμενη της αποστολής της τελευταίας ειδήσεως και όχι από τη λήψη αυτής.
Με το άρθρο 42 Ν 5017/31 (περί πολιτικής αεροπορίας) τάσσεται τρίμηνη προθεσμία από την εξαφάνιση.
ΑΡΘΡΟ 42
ΑΡΜΟΔΙΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΚΗΡΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Η αίτηση για την κήρυξη της αφάνειας δικάζεται από το δικαστήριο της τελευταίας στην Ελλάδα κατοικίας ή διαμονής του προσώπου που εξαφανίστηκε, και, αν δεν υπάρχει, από το δικαστήριο της πρωτεύουσας του κράτους.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η αίτηση για κύρηξη για αφάνεια δικάζεται από το Μονομελές Πρωτοδικείο το οποίο δικάζει κατά τη διαδικασία της εκούσιας διαδικασίας.
Κατά τόπον αρμόδιο είναι το δικαστήριο της τελευταίας κατοικίας του άφαντου πριν από την εξαφάνισή του και αν δεν υπάρχει το δικαστήριο της τελευταίας του διαμονής. Αν δεν υπάρχει κατοικία ή διαμονή, αρμόδιο είναι το δικαστήριο της πρωτεύουσας του κράτους.
Ο αιτών οφείλει να αποδείξει με κάθε νόμιμο αποδεικτικό μέσο την εξαφάνιση του άφαντου και το συμφέρον του για την κήρυξη της αφάνειας.
Στη δίκη για αφάνεια μπορούν να παρέμβουν εκείνοι που τα συμφέροντά τους επηρεάζονται από την κήρυξη της αφάνειας πχ σύζυγος, αντιπρόσωπος. Η παρέμβαση μπορεί να γίνει και χωρίς επίδοση της αιτήσεως σε αυτούς.
Η απόφαση που κηρύσσει την αφάνεια υπόκειται σε όλα τα τακτικά και έκτακτα ένδικα μέσα κατά άρθρον 761 επ. Κ.Πολ. Δικ. ενώ επίσης είναι δυνατή η άσκηση τριτανακοπής από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον.
ΑΡΘΡΟ 43
ΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΙΤΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΗΡΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Αν η αίτηση κριθεί βάσιμη, το δικαστήριο διατάζει να δημοσιευτεί στον τύπο περίληψή της και ορίζει τον τρόπο της δημοσίευσης.
Η περίληψη περιέχει: 1. το όνομα, το επώνυμο, το επάγγελμα και την κατοικία του αιτούντος και εκείνου που εξαφανίστηκε 2. πρόσκληση προς εκείνον που εξαφανίστηκε ή οποιονδήποτε άλλο να δώσει πληροφορίες σχετικά με τη ζωή ή το θάνατο αυτού που εξαφανίστηκε, μέσα σε ορισμένη προθεσμία. Η προθεσμία δεν μπορεί να είναι μικρότερη από ένα χρόνο από την τελευταία δημοσίευση.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η διαδικασία για την κήρυξης της αφάνειας ρυθμίζεται από τα άρθρα 42 έως 47 ΑΚ.
Κατά το πρώτο αυτό προπαρασκευαστικό στάδιο, το δικαστήριο, αν κρίνει βάσιμη την αίτηση, διατάσσει τη δημοσίευση περίληψής της στον τύπο.
Η διάταξη δεν ορίζει ούτε τον αριθμό των εφημερίδων ούτε τις δημοσιεύσεις.
Έτσι μπορεί το δικαστήριο να διατάξει μία δημοσίευση ή και περισσότερες.
Η δημοσίευση γίνεται με επιμέλεια του αιτούντος και όχι της γραμματείας του δικαστηρίου.
Η περίληψη πρέπει να περιέχει το όνομα, το επώνυμο, το επάγγελμα και την κατοικία του αιτούντος αλλά και εκείνου που εξαφανίστηκε όπως επίσης και πρόσκληση προς εκείνον που εξαφανίστηκε ή οποιονδήποτε άλλο μπορεί να δώσει πληροφορίες για αυτόν.
Η προθεσμία για παροχή πληροφοριών δεν μπορεί να είναι μικρότερη από ένα χρόνο από την τελευταία δημοσίευση. Σε αντίθετη περίπτωση, η εξακολούθηση της διαδικασίας πριν από την παρέλευση της ως άνω προθεσμίας είναι απαράδεικτη. Οι πληροφορίες όμως που παρέχονται μετά την παρέλευση της προθεσμίας δεν είναι απαράδεκτες. Μπορούν να δοθούν είτε προφορικώς είτε εγγράφως.
Η διαδικασία είναι περιττή σε περίπτωση αεροπορικού δυστυχήματος.
ΑΡΘΡΟ 44
ΕΚΔΙΚΑΣΗ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΗΡΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Αφού περάσει η προθεσμία που αναφέρεται στη δημοσίευση, το δικαστήριο δικάζει την αίτηση και μπορεί να διατάξει αυτεπαγγέλτως κάθε απόδειξη καθώς και την ένορκη εξέταση του αιτούντος.
Αν κριθεί ότι τα γεγονότα που αναφέρει η αίτηση για την αφάνεια αποδείχθηκαν, η απόφαση κηρύσσει την αφάνεια, καθορίζει από πότε αρχίζει και καταλογίζει τα δικαστικά έξοδα και τέλη στην περιουσία του αφάντου.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Μετά την παρέλευση της προθεσμίας από την τελευταία δημοσίευση ΑΚ 43 αρχίζει το δεύτερο στάδιο κατά το οποίο το δικαστήριο προβαίνει στην εκδίκαση της αιτήσεως.
Αν δεν κρίνει πειστικές τις προσαγόμενες αποδείξεις μπορεί να διατάξει νέες αποδείξεις.
Αν αντίθετα θεωρήσει ότι αποδείχθηκαν τα περιστατικά που θεμελιώνουν την αίτηση κηρύσει την αφάνεια, καθορίζει από πότε αρχίζει και καταλογίζει τα δικαστικά έξοδα και τέλη στην περιουσία του αφάντου.
Σε περίπτωση που το δικαστήριο κρίνει ότι δεν αποδείχθηκαν τα περιστατικά που θεμελιώνουν την αίτηση, η τελευταία απορρίπτεται ως αβάσιμη.
Ο αιτών προσάγει κατά την εκδίκαση όλα τα αποδεικτικά στοιχεία που χρησιμεύουν στην απόδειξη των ισχυρισμών του. Η απόδειξη γίνειτα με κάθε νόμιμο αποδεικτικό μέσο και με μάρτυρες.
Ο αιτών οφείλει να αποδείξει τις συνθήκες του θανάτου και συγκεκριμένες αυτές που συνιστούν κίνδυνο ζωής και το χρονικό σημείο του κινδύνου. Επίσης πρέπει να αποδείξει και το έννομο συμφέρον του για την κήρυξη της αφάνειας.
Το δικαστήριο καθορίζει ελεύθερα τον χρόνο ενάρξεως της αφάνειας, με βάση τις αποδείξεις, χωρίς να δεσμεύεται από το χρόνο του κινδύνου ή της τελευταίας είδησης. Μπορεί να καθορίσει μεταγενέστερο χρόνο αν κρίνει ότι ο κίνδυνος παρατάθηκε ή ότι η εξαφάνιση επήλθε βραδύτερα.
Η απόφαση που κηρύσσει την αφάνεια κατά την κρατούσα άποψη είναι διαπλαστική γιατί επιφέρει μεταβολή στην προσωπική κατάσταση του φυσικού προσώπου.
ΑΡΘΡΟ 45
ΜΑΤΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΗΡΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Αν κατά τη διάρκεια της δίκης της αφάνειας εμφανιστεί αυτός που είχε εξαφανιστεί ή φτάσουν ειδήσεις γι΄ αυτόν ή αποδειχθεί ο θάνατός του, η αίτηση απορρίπτεται.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τη διάταξη της ΑΚ 45 θεσπίζονται ειδικοί λόγοι απόρριψης της αίτησης για κήρυξη σε αφάνεια: (α) εμφανιστεί ο άφαντος όχι μόνο αυτοπροσώπος αλλά και με αντιπρόσωπο, καθώς επίσης και με επιστολή προς το δικαστήριο
(β) αν φτάσουν ειδήσεις για τον εξαφανισθέντα οι οποίες όμως πρέπει να είναι σοβαρές και αξιόπιστες και να περιέλθουν σε γνώση του δικαστηρίου και
(γ) αν αποδειχθεί ο θάνατός του κατά τη διάρκεια της δίκης, τα έξοδα της δίκης κατανόμενονται σύμφωνα με το άρθρο 746 Κωδ. Διοικ. Δικονομίας.
ΑΡΘΡΟ 46
ΑΡΣΗ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Ύστερα από αίτηση όποιου έχει έννομο συμφέρον το δικαστήριο μπορεί να άρει την κατάσταση της αφάνειας ή να μεταβάλλει το χρόνο της έναρξής της. Στη δίκη κλητεύεται και εκείνος που είχε ζητήσει να κηρυχθεί η αφάνεια ή, αν έχει πεθάνει ή κατοικεί στο εξωτερικό ή είναι άγνωστη η διαμονή του, ο εισαγγελέας.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Προκειμένου να προστατευτούν τα συμφέροντα του αφάντου ή άλλων προσώπων που εξαρτούν δικαίωμα από την αφάνεια, παρέχεται στο δικαστήριο η δυνατότητα, αν προκύψουν νέα περιστατικά, να ανακαλέσει την απόφασή του ή να την τροποποιήσει ως προς το χρόνο έναρξης της αφάνειας μετά από αίτηση όποιου έχει έννομο συμφέρον
Η άρση της αφάνειας μπορεί να ζητηθεί είτε ο γιατί ο άφαντος ζει ακόμη είτε γιατί νέα περιστατικά αποδιεκνύουν ότι αυτός έχει πεθάνει, είτε υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις μεταγενέστερες από εκείνες στις οποίες στηρίχθηκε το δικαστήριο για την κήρυξη σε αφάνεια.
Έννομο συμφέρον έχουν ο σύζυγος του αφάντου, οι δικαιούμενοι για διατροφή από τον άφαντο, οι κληρονόμοι του, αυτοί που έχουν συμβληθεί με αντιπρόσωπο του αφάντου, εν γνώσει της αφάνειας, η ασφαλιστική εταιρεία και ο ίδιος ο άφαντος.
Η άρση της αφάνειας ή να μεταβληθεί ο χρόνος αυτής μπορεί να ζητηθεί οποτεδήποτε. Η αίτηση μπορεί να υποβληθεί και ως παρεμπίπτουσα σε άλλη δίκη.
Αρμόδιο δικαστήριο είναι εκείνο που εξέδωσε την απόφαση. Η απόφαση αυτή που αίρει την αφάνεια είναι διαπλαστική.
ΑΡΘΡΟ 47
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΣΗΣ
Η απόφαση που κηρύσσει την αφάνεια, καθώς και αυτή που αίρει την κατάσταση της αφάνειας ή που μεταβάλλει το χρόνο της έναρξης της δημοσιεύεται, όταν γίνει τελεσίδικη, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 43 παρ. 1 και από τη δημοσίευση ισχύει για όλους. Για το γεγονός που βεβαιώνει η απόφαση συντάσσεται ληξιαρχική πράξη ή γίνεται αντίστοιχη σημείωση πάνω σε αυτήν.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Σύμφωνα με την ΑΚ 47 σε δημοσίευση υπόκειται: (α) η απόφαση που κηρύσσει την αφάνεια (β) η απόφαση που αίρει την κατάσταση της αφάνειας και (γ) η απόφαση που μεταβάλλει το χρόνο ενάρξεως της αφάνειας.
Δεν υπόκειται σε δημοσίευση η απόφαση που απορρίπτει την αίτηση για κήρυξη της αφάνειας, για άρση της αφανείας ή μεταβολή του χρόνου ενάρξεως αυτής.
Ο χρόνος και τρόπος δημοσίευσης των αποφάσεων αναφέρονται στη διάταξη 785 Κωδ. Διοικ. Δικονομίας.
Μετά το αμετάκλητο της αποφάσεως που κηρύσσει την αφάνεια ή την αίρει ή μεταβάλλει την έναρξη αυτής, συντάσσεται ληξιαρχική πράξη για το γεγονός που βεβαιώνεται στην απόφαση ή γίνετια αντίστοιχη σημείωση πάνω σε αυτήν. Η παράλειψη ληξιαρχικής πράξης δεν έχει επίδραση στα αποτελέσματα των παραπάνω αποφάσεων.
Η ληξιαρχική πράξη συντάσσεται για το γεγονός της αφάνειας και όχι για το θάνατο του αφάντου.
Οι αποφάσεις αυτές είναι διαπλαστικές γιατί μεταβάλλουν την προσωπική κατάσταση αυτού που κηρύχθηκε άφαντος. Όταν καταστούν αμετάκλητες και δημοσιευτούν παράγουν αποτελέσματα υπέρ και εναντίον όλων.
ΑΡΘΡΟ 48
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΚΗΡΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΦΑΝΕΙΑΣ
Μετά τη δημοσίευση της τελεσίδικης απόφασης που κηρύσσει την αφάνεια, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά, μπορούν να ασκηθούν όλα τα δικαιώματα που εξαρτώνται από το θάνατο του αφάντου σαν να είχε αποδειχθεί ο θάνατος.
Τα αποτελέσματα της κήρυξης της αφάνειας αρχίζουν από το χρόνο που σύμφωνα με την απόφαση άρχισε η αφάνεια.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με την κήρυξη της αφάνειας παράγεται νόμιμο μαχητό τεκμήριο για το θάνατο του αφάντου κατά το χρόνο ενάρξεως της αφάνειας ως αυτός καθορίζεται στη σχετική απόφαση.
Το τεκμήριο μπορεί να ανατραπεί μόνο με δικαστική απόφαση.
Σε περίπτωση αφάνειας περισσότερων προσώπων καθώς ήταν ευρισκόμενοι σε κίνδυνο ζωής, ορίζεται ενιαίος χρόνος ενάρξεως της αφάνειας και τεκμαίρεται ότι όλοι πέθαναν συγχρόνως.
Τα αποτελέσματα της κηρύξεως της αφάνειας αρχίζουν από το χρόνο που όρισε η απόφαση του δικαστηρίου.
Αποτελέσματα του τεκμηρίου είναι ότι το πρόσωπο θεωρείται σαν πεθαμένο και επακουλουθούν όλες οι συνέπειες του θανάτου ως προς τα προσωπικά, περιουσιακά και οικογενειακά δικαιώματα.
Από την κήρυξη της αφάνειας αποσβήνεαι το δικαίωμα πάνω στο όνομα, η σχέση πληρεξουσιότητας, η ιδιότητα του μέλους σωματείου, η σύμβαση εργασίας για τον άφαντο εκμισθωτή, η εντολή , η εαιρική σχέση, η γονική μέριμνα κλπ.
Ως προς τις δε κληρονομικές σχέσεις επέρχετια από την παραπάνω χρονολογία η κληρονομική διαδοχή.
Με την κήρυξη της αφάνειας δεν επέρχεται αυτοδικαίως η λύση του γάμου, αλλά η αμετάκλητη απόφαση για την αφάνεια αποτελεί λόγο διαζυγίου ΑΚ 1440. Η αγωγή στρέφεται κατά του άφαντου και επιδίδεται σε αυτόν ως αγνώστου διαμονής. Το δικαστήριο δεσμεύεται από την απόφαση και δεν ζητά αποδείξεις. Η επανεμφάνιση του αφάντου δεν αναβιώνει τον λυθέντα γάμο ούτε θίγει τον τυχόν τελεσθέντα νέο γάμο.
ΑΡΘΡΟ 49
ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΣΕ ΠΑΡΟΧΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΠΑΝΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΑΦΑΝΤΟΥ
Οι κληρονόμοι και οι κληροδόχοι της περιουσίας του αφάντου έχουν την υποχρέωση να δώσουν ασφάλεια για την ενδεχόμενη απόδοση της περιουσίας σε επικρατέστερους δικαιούχους ή στον άφαντο. Όσοι ασκούν οποιοδήποτε άλλο δικαίωμα που εξαρτάται από το θάνατο του αφάντου μπορούν να υποχρεωθούν σε ασφάλεια. Η ασφάλεια αίρεται όταν περάσουν δέκα χρόνια από τότε που η περιουσία παραδόθηκε σοτυς κληρονόμους ήυ τους κληροδόχους ή από τότε που ασκήθηκε άλλο δικαίωμα.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Προκειμένου να προστατευτούν ο άφαντος από την τυχόν επανεμφάνισή του και την από μέρους του αναζήτηση της περιουσίας του, ή άλλα πρόσωπα που αποδεικνύουν επικρατέστερα δικαιώματα, η διάταξη της ΑΚ 49, υποχρεώνει τα πρόσωπα που ορίζονται σε αυτήν να δώσουν ασφάλεια.
Την ασφάλεια έχουν δικαίωμα να ζητήσουν αυτοί που αξιώνουν επικρατέστερο κληρονομικό δικαίωμα και οι οφειλέτες του αφάντου.
Το δικαστήριο είναι υποχρεωμένο να διατάξει και αυτεπαγγέλτως την παροχή ασφάλειας.
Η άρση της ασφάλειας επέρχεται αυτοδικαίως όταν περάσουν δέκα χρόνια από τότε που η περιουσία παραδόθηκε στους κληρονόμους ή κληροδόχους ή από τότε που ασκήθηκε άλλο δικαίωμα και όχι από την κήρυξη της αφάνειας.
ΑΡΘΡΟ 50
ΕΠΑΝΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΑΦΑΝΤΟΥ
Αν εμφανιστεί ο άφαντος ή αναγνωριστεί ότι τρίτοι έχουν επικρατέστερα δικαιώματα, αυτοί που άσκησαν δικαίωμα από την κήρυξη της αφάνειας έχουν υποχρέωση να αποδώσουν ότι πήραν. Αν πρόκειται για κληρονομία, εφαρμόζονται οι διατάξεις για την αγωγή περί κλήρου.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η διάταξη της ΑΚ 50 σε συνδυασμό με την διάταξη της ΑΚ 1883, ρυθμίζει τις συνέπειες στην περίπτωση επανεμφάνισης του αφάντου ή αναγνωριστούν σε τρίτους επικρατέστερα δικαιώματα.
Η διάταξη παρέχει στον άφαντο την δυνατότητα να απαιτήσει να του αποδωθεί η περιουσία του.
Ως εμφάνιση του αφάντου εκτός από την αυτοπρόσωπη εμφάνισή του, νοείται και η απόδειξη ότι το πρόσωπο που κηρύχθηκε σε αφάνεια ζει. Αρκεί και η λήψη ειδήσεων από αυτόν.
Με την εμφάνιση του αφάντου δεν επέρχεται αυτοδικαίως και ανατροπή του τεκμηρίου θανάτου από την αφάνεια, αλλά απαιτείται δικαστική απόφαση.
Αναγνώριση επικρατέστερων δικαιωμάτων είναι δυνατή με τη μεταβολή του χρόνου ενάρξεως της αφάνειας ή με την απόδειξη διαφορετικού χρονικού σημείου θανάτου, ή με την εμφάνιση νεώτερης διαθήκης ή με την απόδειξη υπάρεως εγγυτέρων συγγενών που έχουν κληρονομικό δικαίωμα, οπότε και η επιστροφή της περιουσίας μπορεί να ζητηθεί κατά τις διατάξεις περί αδικαιολόγητου πλουτισμού.
Η αναγνώριση των δικαιωμάτων αυτών μπορεί να γίνει με δικαστική απόφαση, ύστερα από αίτηση όποιου έχει έννομο συμφέρον ΑΚ 46, ύστερα από άσκηση αγωγής ή παρεμπιπτόντως σε δίκη για απόδοση της περιουσίας.
Υπόχρεοι να αποδώσουν ότι πήραν είναι γενικά αυτοί που άσκησαν δικαίωμα από την κήρυξη της αφάνειας. Τέτοιοι είναι οι κληρονόμοι ή κληροδόχοι. Επίσης και αυτοί που απέκτησαν με σύμβαση από τους κληρονόμους ή κληροδόχους είτε όλη την περιουσία ή ποσοστό αυτής. Προστατεύονται όμως οι καλόπιστοι.
Η απόδοση των περιουσιακών στοιχείων γίνεται κατά το κοινό δίκαιο και ανάλογα με το περιουσιακό σοτιχείο που πρόκειται να αποδοθεί.
Μόνο η εμφάνιση του αφάντου δεν αρκεί για την απόδοση της περιουσίας αλλά η έκδοση δικαστικής απόφασης.
Περιουσιακά στοιχεία που ο άφαντος μπορεί να ζητήσει με την περί κλήρου αγωγή, ειναι όχι μόνο αυτά που περιλαμβάνονται στην περιουσία του αλλά και τα επαχθέντα στον άφαντο, μετά την κήρυξη της αφάνειας και περιελθόντα κατ΄ ακολουθίαν σε τρίτους λόγω κληρονομιάς.
Ο άφαντος δεν μπορεί να ζητήσει την αναβίωση του γάμου του.
Όσο ζει αυτός που κηρύχθηκε άφαντος, η παραγραφή της απαιτήσεως του δεν λήγει πριν μάθει ότι κηρύχθηκε άφαντος και περάσει από τότε ένα έτος (ΑΚ 1883).
(συνεχίζεται σε άλλη ανάρτηση τα υπόλοιπα άρθρα του φυσικού προσώπου)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου