ΑΡΘΡΟ 51
ΚΑΤΟΙΚΙΑ
Το πρόσωπο έχει κατοικία τον τόπο της κύριας και μόνιμης εγκατάστασής του. Κανένας δεν μπορει να έχει συγχρόνως περισσότερες από μία κατοικίες. Για τις υποθέσεις που αναφέρονται στην άσκηση του επαγγέλματος λογίζεται ως ειδική κατοικία του προσώπου ο τόπος όπου ασκεί το επάγγελμά του.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η ΑΚ 51 ορίζει τα στοιχεία για την απόκτηση εκούσιας κατοικίας και καθιερώνει την αρχή της αποκλεισικότητας της κατοικίας (εδ. β, άρθρο 51 ΑΚ).
Σύμφωνα με την ΑΚ 51, κατοικία είναι ο σταθερός νομικός δεσμός του προσώπου προς ορισμένη εδαφική περιοχή, η οποία καθίσταται συνδετικό στοιχείο των νομικών σχέσεων του προσώπου.
Το τόπο αυτό, άλλοτε ο νόμος τον εννοεί ως εδαφική έκταση, άλλοτε ως οίκημα όπου μένει ή ασκεί το επάγγελμά του.
Κατοικία μπορεί να αποκτήσει κάποιος τόσο στην ημεδαπή όσο και στην αλλοδαπή.
Η κατοικία διακρίνεται σε εκούσια ΑΚ 51 όταν η επιλογή της έγινε με τη βούληση του προσώπου και σε νόμιμη, όταν αυτή καθορίζεται από το νόμο ΑΚ 54.
Για την εκούσια κατοικία πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις: (α) το υλικό στοιχείο της πραγματικής εγκατάστασης του προσώπου σε κάποιον τόπο. Η οίκηση πρέπει να αποτελεί τέλεια εγκατάσταση και (β) το βουλητικό σοιχέιο της πρόθεσης του προσώπου για σταθερή και μόνιμη εγκατάστασης. Οι αναγκαστικά διαμένοντες σε κάποιο τόπο πχ φυλακισμένοι δεν αποκτούν κατοικία στον τόπο αυτό.
Το πρόσωπο είναι ελεύεθερο να εκλέγει και να προσδιορίζει την κατοικία του.
Η κτήση της κατοικίας αποτελεί κατά μία άποψη οιονεί δικαιοπραξία για αυτό για την κτήση της απαιτείται πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα. Κατά μία άλλη άποψη υλική πράξη και κατά μία τρίτη άποψη μικτή υλική πράξη.
Το πρόσωπο δεν μπορεί να έχει συγχρόνως περισσότερες από μία κατοικίες. Αν έχει περισσότερες κατοικία νοείται εκείνη με την μεγαλύτερη βαρύτητα.
Το πρόσωπο εκτός από τη γενική κατοικία μπορεί να έχει και ειδική κατοικία εκεί που δηλαδή ασκεί την εμπορική του δραστηριότητα. Αυτό συμβαίνει στα πρόσωπα που έχουν την ιδιότητα του εμπόρου.
ΑΡΘΡΟ 52
ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ
Η κατοικία διατηρείται εωσότου αποκτηθεί νέα.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Σύμφωνα με την ΑΚ 52 μεταβολή στην κατοικία του προσώπου επέρχεται με την απόκτηση νέας.
Η νέα δηλαδή κατοικία στην ημεδαπή ή στην αλλοδαπή αποκτάται μόνο με την απώλεια της παλιάς.
Η αρχή αυτή της αναγκαιότητας της κατοικίας έχει ως συνέπεια ότι κανείς δεν στερείται κατοικία.
ΑΡΘΡΟ 53
ΕΝΝΟΙΑ ΔΙΑΜΟΝΗΣ
Αν δεν μπορεί να αποδειχθεί η τελευταία κατοικία του προσώπου, ως κατοικία θεωρείται ο τόπος της διαμονής του.
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τη διάταξη της ΑΚ 53 δίνεται αυτοτελής σημασία στη διαμονή όταν δεν μπορεί να διαπιστωθεί η κατοικία του προσώπου.
Σκοπός της διάταξης η ασφάλεια των συναλλαγών, σε περιπτώσεις που είναι δυσχερής η εξακρίβωση της κατοικίας.
Ως διαμονή θεωρείται κάθε τόπος στον οποίο παραμένει και διανυκτερεύει το πρόσωπο χωρίς πρόθεση για μόνιμη εγκατάσταση. Διακρίνεται σε προσωρινή, διαρκή και συνήθη. Αν υπάρχουν περισσότεροι τόποι διαμονής λαμβάνεται υπόψη ο κύριος τόπος διαμονής.
Για την εφαρμογή της διάταξης αυτής απαιτείται η αδυναμία απόδειξης κατοικίας. Αν αποδειχθεί ότι υπάρχει κατοικία ο ισχυρισμός ότι υπάρχει τόπος διαμονής δεν έχει καμία ενέργεια.
ΑΡΘΡΟ 54
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΝΟΜΙΜΗ
Αυτοί που έχουν διοριστεί σε ισόβια δημόσια υπηρεσία έχουν κατοικία τον τόπο όπου υπηρετούν.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Αντίθετα από την εκούσια κατοικία υπάρχει και η νόμιμη ή αναγκαία καοτικία για την οποία ορίζουν τα άρθρα ΑΚ 54 και 56.
Ως νόμιμη ή αναγκαία είναι ο τόπος, ο οποίος θεωρείται ως κατοικία ακόμη και όταν δεν είναι τόπος μόνιμης και κύριας εγκατάστασης.
Νόμιμη ή αναγκαία κατοικία έχουν οι δημόσιοι υπάλληλοι που έχουν ισόβια και συνεχή υπηρεσία. Αυτοί έχουν ως κατοικία τον τόπο υπηρεσίας τους. Η νόμιμη αυτή κατοικία επέρχεται αυτοδικαίως με την αποδοχή του διορισμού τους. Τέτοια κατοικία έχουν σύμφωνα με το Σύνταγμα οι δικαστικοί λειτουργοί (88 Σ), στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι ειρηνοδίκες και οι εισαγγελείς.
Νόμιμη κατοικία έχουν και οι Μητροπολίτες. Αυτοί έχουν νόμιμη κατοικία τον τόπο όπου βρίσκεται ο έδρα της Μητρόπολής τους.
Άλλα πρόσωπα με νόμιμη κατοικία είναι οι ανήλικοι, οι ανήλικοι που τελούν υπό επιτροπεία ή υπό πλήρη στερητική συμπαράσταση (ΑΚ 56), το Δημόσιο, τα Νομικά Πρόσωπα (ΑΚ 64).
Δεν έχουν νόμιμοι κατοικία οι δικηγόροι.
Σύμφωνα με ΑΚ 52 μεταβολή της κατοικίας επέρχεται με την απόκτηση νέας. Οπότε η μετάθεση ή τοποθέτηση του ισόβιου δημοσίου υπαλλήλου σε άλλο τόπο, μεταφέρει αυτοδικαίως και την νόμιμη καοτικία του. Η νόμιμη κατοικία διατηρείται ακόμα και αν έπαυσαν οι προϋποθέσεις της μέχρι να αποκτηθεί νέα.
Οι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι δεν έχουν νόμιμη κατοικία, αλλά εκούσια.
ΑΡΘΡΟ 55
ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 2 Ν 1329/1983
ΑΡΘΡΟ 56
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥ
Ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα. Αν τη γονική μέριμνα ασκούν και οι δύο γονείς χωρίς να έχουν την ίδια κατοικία, ο ανήλικος έχει κατοικία την κατοικία του γονέα με τον οποίο συνήθως διαμένει.
Ο ανήλικος που τελεί υπό επιτροπεία ή όποιος τελεί υπό πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση, έχει κατοικία του επιτρόπου ή του δικαστικού συμπαραστάτη του.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τη διάταξη της ΑΚ 56 επιβάλλεται σε ορισμένες κατηγορίες προσώπων ιδία κατοικία, η οποία αποκλείει την εκούσια. Τα πρόσωπα αυτά δεν μπορούν με πράξη ή με δήλωση βουλήσεως να δώσουν στον εαυτό τους άλλη κατοικία από εκείνη που ορίζει ο νόμος.
Νόμιμη κατοικία σύμφωνα με τη διάταξη αυτή έχει ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα. Αυτός έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του, ανεξάρτητα αν ο γάμος είναι άκυρος ή έγκυρος. Αν η γονική μέριμνα ασκείται από ένα γονέα, ο ανήλικος έχει κατοικία την κατοικία αυτού. Αν οι γονείς του είναι διαζευμένοι ο ανήλικος έχει την κατοικία του γονέα που έχει προσωρινά ή οριστικά την επιμέλειά του.
Αν δεν υπάρχει γονική μέριμνα, όπως στην περίπτωση που έχουν πεθάνει και οι δύο γονείς, διορίζεται επίτροπος στον ανήλικο μέχρι την ενηλικίωσή του και κατοικία του θεωρείται αυτή του επιτρόπου του από τη δημοσίευση της σχετικής για το διορισμό επιτρόπου αποφάσεως. Αν υπάρχουν πολλοί επίτροποι, κατοικία έχει εκείνου του επιτρόπου που συνήθως διαμένει.
Αν η γονική μέριμνα έχει δοθεί σε τρίτο τότε κατοικία του ανηλίκου είναι η κατοικία του τρίτου.
Ο έγγαμος ανήλικος έχει ως κατοικία την κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί τη γονική μέριμνα. Αυτός μόνο δική του διαμονή μπορεί να αποκτήσει.
Τα ανήλικα τέκνα που νομιμοποιήθηκαν με επιγενόμενο γάμο ως και αυτά που αναγνωρίστηκαν εκούσια έχουν ως κατοικία εκείνη των γονέων τους.
Τα θετά τέκνα έχουν την κατοικία των θετών γονέων τους.
Τα ανήλικα χωρίς γάμο των γονέων τους έχουν κατοικία εκείνη της μητέρας τους.
Τα δε έκθετα εκείνη της ανατροφής τους.
Ο ανήλικος που τελεί υπό πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση έχει κατοικία την κατοικία του δικαστικού συμπαραστάτη του.
Αν ο ανήλικος τελεί σε μερική στερητική δικαστική συμπαράσταση μπορεί να έχει εκούσια κατοικία εφόσον μια τέτοια δικαιοπραξία δεν του έχει απαγορευτεί από το δικαστήριο.
Αν αυτός τελεί σε επικουρική δικαστική συμπαράσταση, μπορεί να έχει εκούσια κατοικία, με ή χωρίς τη συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη ανάλογα με την απόφαση που το ορίζει αυτό το θέμα.
Τα παραπάνω ανήλικα με την ενηλικίωσή τους μπορούν να αποκτήσουν εκούσια κατοικία.
ΑΡΘΡΟ 57
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ
Όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον.
Αν η προσβολή αναφέρεται στην προσωπικότητα προσώπου που έχει πεθάνει, το δικαίωμα αυτό έχουν ο σύζυγος, οι κατιόντες, οι ανιόντες, οι αδελφοί και οι κληρονόμοι από διαθήκη.
Αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η διάταξη του ΑΚ 57 ανάγει τον άνθρωπο σε αυτοτελές αντικείμενο προστασίας και καθιερώνει σφαιρική προστασία της προσωπικότητας.
Η προστασία της προσωπικότητας κατοχυρώνεται και συνταγματικά στο άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος.
Προστατευόμενα αγαθά στο φυσικό πρόσωπο είναι:
(α) τα σωματικά αγαθά (η ζωή, η σωματική ακεραιότητα και η υγεία ΑΚ 928, 929), οτιδήποτε βρίσκεται σε λειτουργικό σύνδεσμο με το σώμα πχ προσθήκες ή μοσχεύματα, το ανθρώπινο πτώμα δεν αποτελεί πράγμα κατά την έννοια της ΑΚ 947 και δεν δεκτικό κυριότητας οπότε δεν περιέρχεται στην κυριότητα των κληρονόμων. Εδώ συμπεριλαμβάνετια και η σωματική υγεία του κυοφορούμενου
(β) τα ψυχικά αγαθά (η ψυχική υγεία και ο συναισθηματικός κόσμος). Η ψυχική υγεία μπορεί να προσβληθεί με τραύματα ή μετάδοση ασθενειών πχ σύφιλη. Ή με ισχυρό κλονισμό διαρκείας της ψυχικής υγείας και ιδιαίτερα σε νεαρά άτομα. Σε κάθε περίπτωση η προσβολή του συναισθηματικού κόσμου γίνεται με άσκηση ψυχολογικής βίας.
(γ) η τιμή (η τιμή, η αξιοπρέπεια και η υπόληψη του ατόμου). Τιμή έχουν όλοι οι άνθρωποι και τα βρέφη αλλά και αυτοί που στερούνται τη χρήση του λογικού.
(δ) η ελευθερία (ελευθερία κινήσεως του προσώπου στο χώρο, επαγγελματική ελευθερία και ειδικότερα το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής και ασκήσεως επαγγέλματος, οι πράξεις που ανάγονται στην οικονομική, επιστημονική και λοιπή κοινωνική δράση, την έκφραση γνώμης προφορικής, έγγραφης ή δια του τύπου)
(ε) η σφαίρα του απορρήτου όπου περιλαμβάνονται όλα τα γεγονότα που αφορούν το πρόσωπο τα οποία δεν είναι γενικώς γνωστά και τα οποία το πρόσωπο θέλει να παραμείνουν μυστικά πχ η κατάσταση υγείας του ιδίου ή των οικείων του, η οικογενειακή του ζωή, επιστολές, επαγγελματικά και οικονομικά μιυστικά κλπ. Το απόρρητο προστατεύεται τόσο με ποινικές ΠΚ 248, 370 όσο και με συνταγματικές διατάξεις Σ9 παρ. 1,19.
(στ) το άσυλο της κατοικίας προστατεύτεται συνταγματικά και νομικά
(ζ) η εικόνα του προσώπου (δεν επιτρέπεται σε κανένα να αποτυπώσει ή να εμφανίσει δημόσια την εικόνα του άλλου χωρίς την συναίνεσή του, η συναίνεση δεν υπόκειται σε ορισμένο τύπο και μπορεί να δοθεί ρητά ή σιωπηρά πχ φωτογράφιση προσώπου και δημοσίευση)
(η) άλλες περιτπώσεις όπως προστασία του περιβάλλοντος, προστασία του μισθωτού, προστασία της δημόσιας υγείας από τις επιπτώσεις του καπνού των τσιγάρων, προσωπικά δεδομένα δηλαδή ταυτότητα, ιδιότητες, ζωή, υγεία, επάγγελμα, δράση, αντιλήψεις, σχέσεις, προϊστορία του προσώπου.
Δικαίωμα επί της προσωπικότητάς του στην έκφανση της πίστεως, της υπολήψεως, του επαγγέλματος, του μέλλοντος και των λοιπών άϋλων αγαθών που του αναγνωρίζονται έχει και το νομικό πρόσωπο στο βαθμό που αυτό συμβαδίζει με τη φύση του.
Το δικαίωμα στην προσωπικότητα είναι δικαίωμα προσωπικό αφού συνδέεται αναπόσπαστα προς το πρόσωπο του φορέα και καταρχήν όχι περιουσιακό, είναι δικαίωμα προσωποπαγές και επομένως αμεταβίβαστο, απαλλοτρίωτο στο σύνολό του και καταρχήν ακληρονόμητο, είναι δικαίωμα εξουσιαστικό και απόλυτο και ο δικαιούχος μπορεί να στραφεί εναντίον παντός που διαταράσσει αυτόν, είναι αυτοτελές και δεν μπορεί να ανήκει σε περισσότερους, είναι ακατάσχετο, είναι απαράγραπτο, υπόκειται όμως σε παραγραφή οι αξιώσεις που γεννιώνται από την προσβολή και είναι δικαίωμα που ενδιαφέρει τη δημόσια τάξη.
Προϋποθέσεις εφαρμογής της διάταξης ΑΚ 57:
(α) Για την εφαρμογή της διατάξεως αυτής απαιτείται προσβολή του δικαιώματος της προσωπικότητας. Η προσβολή διακρίνεται σε εσωτερική όταν προέρχεται από τον ίδιο το φορέα της προσωπικότητας και σε εξωτερική όταν προέρχεται από τρίτους. Η εσωτερική δεν ρυθμίζεται από τον ΑΚ αλλά προστατεύεται. Η διάταξη της ΑΚ 57 αναφέρεται στην εξωτερική προσβολή. Η προσβολή αυτή προκαλείται με οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη τρίτου με την οποία διαταράσσεται η κατάσταση που υπάρχει σε μία ή περισσότερες εκδηλώσεις της σωματικής, ψυχικής, πνευματικής και κοινωνικής ατομικότητας του βλαπτόμενου κατά τη στιγμή της προσβολής.
(β) Η προσβολή πρέπει να είναι παράνομη. Είναι δε παράνομη κατά την κρατούσα άποψη, όταν γίνεται χωρίς δικαίωμα ή κατ΄ ενάσκηση μεν δικαιώματος, το οποίο όμως είναι από άποψη έννομης τάξης μικρότερης σπουδαιότητας είτε διότι συγκρούεται με συγκεκριμένη συναλλακτική υποχρεώση προστασίας της προσωπικότητας είτε ασκείται υπό περιστάσεις που καθιστούν την άσκηση συτού καταχρηστική σύμφωνα με το ΑΚ 2814 ή άρθρο 25 παρ. 3 του Σ.
(γ) Προσβολή από τρίτο και όχι από το φορέα της προσωπικότητας.
(δ) Δεν απαιτείται να υπάρχει πταίσμα (δόλος ή αμέλεια) από την πλευρά του προσβάλλοντος, αρκεί το αντικειμενικώς παράνομο για την άρση της προσβολής και την παράλειψή της στο μέλλον. Υπαιτιότητα απαιτείται μόνο για την αξιώση αποζημιώσεως.
Λόγοι που αίρουν το παράνομο της προσβολής:
(α) Υπάρχουν περιπτώσεις, που το δίκαιο ρητώς επιτρέπει την προσβολή της προσωπικότητας πχ η περίπτωση της αυτοδικίας ΑΚ 282 και της άμυνας ΑΚ 284 και κατά μία άποψη της κατάστασης της ανάγκης.
(β) Η προσβολή της προσωπικότητας δυνατόν να μην είναι παράνομη σε περιπτώσεις που ο ίδιος ο παθών παρέχει τη συναίνεσή του, προς προσβολή της προσωπικότητας. Η συναίνεση όμως για να άρει το παράνομο πρέπει να είναι σοβαρή και να μην αντίκειται στο νόμο ή στα χρηστά ήθη ΑΚ 178, 179. Η συναίνεση μπορεί να είναι ρητή ή σιωπηρή, άμεση ή έμμεση, ωστόσο το περισεχόμενό της πρέπει να είναι σαφές. Αυτό συμβαίνει σε χειρουργικές επεμβάσεις πχ με τον ακρωτηριασμό μέλους του σώματος, σώζεται η ζωή του προσώπου.
(γ) Υπάρχουν και περπιτώσεις χωρίς την συναίνεση του προσώπου ή αυτών που δικαιούται να δώσουν αυτήν αλλά πρόκειται για κατεπείγουσες περιπτώσις κινδύνου της ζωής πχ σε επείγουσα χειρουργική επέμβαση ΑΚ 730 όπου ο παθών δεν μπορεί να συναινέσει και να μην υπάρχουν τα χρονικά περιθώρια για την αναζήτηση προσώπων που θα δώσουν την συναίνεσή τους.
Η συναίνεση αποτελεί οιονεί δικαιοπραξία και εφαρμόζονται για αυτήν ανάλογα οι διατάξεις για τις δικαιοπραξίες.
Προϋποθέσεις προσβολής προσωπικότητας αποβιώσαντα:
(α) Με τη ρύθμιση της διατάξεως της παρ. 1 εδ. β παρέχεται προστασία της προσωπικότητας του προσώπου που έχει πεθάνει. Προστατευόμενα αγαθά εδώ είναι η τιμή, η σφαίρα του απορρήτου και η αναπαράσταση της ζωής του προσώπου που έχει πεθάνει. Προϋπόθεση είναι η προσβολή να έγινε μετά τον θάνατό του.
(β) Η προσβολή να είναι παράνομη
Τα πρόσωπα που νομιμοποιύνται να ασκήσουν τις αξιώσεις της διάταξης ΑΚ 57 είναι ο σύζυγος, οι κατιόντες, οι ανιόντες, οι αδελφοί και οι κληρονόμοι του προσώπου από διαθήκη. Το δικάιωμα αυτό ανήκει στον καθένα αυτοτελώς και δεν χάνεται σε περίπτωση αποποίησης της κληρονομιάς. Το δικαίωμα αυτό των προσώπων αυτών είναι προσωπικό, απόλυτο και προσωποπαγές.
Σε περίπτωση που υπάρχει σύγκρουση μεταξύ των παραπάνω προσώπων όταν δηλαδή οι μισοί επιθυμούν δικαστική ενέργεια ενώ οι άλλοι μισοί όχι, η λύση της συγκρούσεως θα πρέπει να γίνει τελικά από το δικαστή.
Αξιώσεις από την προσβολή της προσωπικότητας:
(α) η αξίωση για άρση της προσβολής στο μέλλον (ως άρση της προσβολής νοείται ο άμεσος παραμερισμός της πράξεως που συνιστά την προσβολή και η αποκατάσταση της προηγούμενης καταστάσεως, για την άρση της προσβολής απαιτείται η προσβολή να είναι ενεργός, αν η προσβολή έχει λήξει επιτυγχάνεται άρση των αποτελεσμάων με την ΑΚ 59, η άρση της προσβολής θα κριθεί από το δικαστήριο με βάση το είδος της προσβολής πχ σε παρεμπόδιση της κινήσεως στην οδό, η άρση της προσβολής θα συνίσταται σε άρση του εμποδίου)
(β) η αξίωση να μην επαναληφθεί η προσβολή στο μέλλον (πρόκειται για προληπτικό μέτρο, γατί η αξίωση αυτή αναφέρεται σε μελλοντική προσβολή, και αυτή πρέπει να είναι παράνομος χωρίς να απαιτείται και πταίσμα)
(γ) η αξίωση για ικανοποίηση της ηθικής βλάβης που προβλέπει η ΑΚ 59
(δ) η αξίωση για επιδίκαση αποζημιώσεως (για την αδικοπρακτική αξίωση απαιτείται και υπαιτιότητα, απαιτείται δηλαδή να συντρέχουν οι όροι της ΑΚ 914 επ)
Οι αξιώσεις που απορρέουν από την προσβολή της προσωπικότητας και ειδικότερα αυτές για άρση της προσβολής και παράλειψη αυτής στο μέλλον υπόκεινται στην εικοσαετή παραγραφή της ΑΚ 249 ενώ οι αξιώσεις για αποζημίωση και χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη υπόκεινται στην πενταετή παραγραφή της διατάξεως του άρθρου 937 ΑΚ.
ΑΡΘΡΟ 58
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ
Αν σ΄ αυτόν που δικαιούται να φέρει ένα όνομα αμφισβητείται από άλλον το δικαίωμα αυτό, ή αν κάποιος χρησιμοποιεί παράνομα ορισμένο όνομα, ο δικαιούχος ή εκείνος που βλάπτεται, μπορεί να ζητήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Αξίωση αποζημιώσεως σύμφωνα και με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Το όνομα, το οποίο εξατομικεύει τον άνθρωπο, αποτελεί εκδήλωση της προσωπικότητας και ως τέτοια προστατεύεται από τα άρθρα 57 και 59 ΑΚ.
Το άρθρο 58 ΑΚ παρέχει ειδική προστασία σε δύο συγκεκριμένες περιπτώσεις : (α) όταν αμφισβητείται από άλλον το δικαίωμα κάποιου να φέρει ορισμένο όνομα και (β) όταν κάποιος χρησιμοποιεί παράνομα ορισμένα όνομα.
Το όνομα, είναι το κύριο μέσο με το οποίο εξατομικεύεται το πρόσωπο στον εξωτερικό κόσμο και διακρίνεται από τα άλλα πρόσωπα.
Το όνομα πρέπει να διατηρείται σταθερό και αμετάβλητο και για χάρη των συναλλαγών.
Το δικαίωμα στο όνομα είναι ιδιωτικό, ενδιαφέρει όμως και το δημόσιο δίκαιο διότι με αυτό εξυπηρετούνται και δημόσια συμφέροντα, είναι προσωποπαγές, ακληρονόμητο, απαράγραπτο, απόλυτο και από τη φύση του αμεταβίβαστο.
Το όνομα αποτελείται από το κύριο όνομα (μικρό, βαπτιστικό) και το επώνυμο (οικογενειακό). Το πρώτο διακρίνει το πρόσωπο από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του και το δεύτερο από τα άτομα άλλων οικογενειών. Σε περίπτωση συνωνυμίας ως στοιχείο του ονόματος προστίθεται και το πατρικό κύριο όνομα.
Ως όνομα προστατευόμενο από την ΑΚ θεωρείται και το ψευδώνυμο όπως και οι προσθήκες και οι παραλλαγές του ονόματος, εφόσον ο σχηματισμός αυτός χρησιμοποιείται από το πρόσωπο δημόσια και αποτελεί διακριτικό γνώρισμα της προσωπικότητάς του.
Το παρατσούκλι ωστόσο δεν αποτελεί στοιχείο του ονόματος και δεν προστατεύεται ως τέτοιο ειδικότερα.1329/1983 ο γάμος δε μεταβάλλει το επώνυμο των συζύγων, ωστόσο είναι επιτρεπτή η χρήση του επωνύμου του άλλου συζύγου στις κοινωνικές σχέσεις εφόσον ο τελευταίος το επιθυμεί.
Η κτήση επωνύμου με σταθερή και συνεχή χρήση είναι παράνομη ενώ αυτό δεν αποκλείεται σστο ψευδώνυμο και τις προσθήκες. Η πρόσκτηση ή η αλλαγή του επωνύμου χωρεί δια της διοικητικής οδού. Αυτή μπορεί να γίνει από το νομάρχη με αίτηση του ενδιαφερόμενου. Δεν αποτελεί μεταβολή του επωνύμου η ορθογραφική μεταβολή αυτού, αρκεί να μην μεταβάλλεται η προφορά.
Το κύριο όνομα αποκτάται κατά κανόνα με την ονοματοδοσία, η οποία είναι μονομερής και τυπική δικαιοπραξία και τελείται με τη σύμπραξη της αρχής δηλαδή του ληξιάρχου, δεν πρέπει να αντίκειται στα χρηστά ήθη, ούτε να προσβάλλει το θρησκευτικό ή εθνικό συναίσθημα ή την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.
Το δικαίωμα της ονοματοδοσίας φέρει ο γονέας με τη γονική μέριμνα.
Η δικαιοπραξία αυτή δεν εξαρτάται από το μυστήριο της βάπτισης.
Η προστασία της ΑΚ 58 αφορά και την επωνυμία των νομικών προσώπων.
Προϋποθέσεις εφαρμογής της διατάξεως ΑΚ 58:
(α) προσβολή του ονόματος
(β) χρήση του ονόματος από άλλον
Οι αξιώσεις που παρέχονται από την προσβολή του δικαιώματος στο όνομα είναι (α) η αξίωση για άρση της προσβολής (β) η αξίωση να μην επαναληφθεί προσβολή στο μέλλον (γ) η αξίωση για ικανοποίηση της ηθικής βλάβης και (δ) η αξίωση για αποζημίωση, για την οποία απαιτείται και υπαιτιότητα. Δυνατή είναι και η λήψη ασφαλιστικών μέτρων.
ΑΡΘΡΟ 59
ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΗΘΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ
Στις περιπτώσεις των δύο προηγούμενων άρθρων το δικαστήριο με την απόφασή του, ύστερα από αίτηση αυτού που έχει προσβληθεί και αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί επιπλέον να καταδικάσει τον υπαίτιο να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που έχει προσβληθεί.
Η ικανοποίηση συνίσταται σε πληρωμή χρηματικού ποσού, σε δημοσίευμα, ή σε οτιδήποτε επιβάλλεται από τις περιστάσεις.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Με τη διάταξη της ΑΚ 59 επιδιώκεται η αποκατάσταση της ζημίας εκείνης, η οποία δεν είναι περιουσιακή, αλλά αναφέρεται στα συναισθήματα του προσβληθέντος, στην ηθική μείωση και τον ψυχικό πόνο που αυτός αισθάνεται από την γενόμενη προσβολή της προσωπικότητάς του.
Η διάταξη αυτή μοιάζει με την ΑΚ 932 γιατί προστατεύουν το δικαίωμα της προσωπικότητας, διαφέρει όμως ότι ενώ η ΑΚ 59 αναφέρεται αποκλειστικά σε προσβολές της προσωπικότητας η ΑΚ 932 παρέχει χρηματική ικανοποίηση σε κάθε ηθική βλάβη. Επίσης ενώ η ΑΚ 932 παρέχει μόνο χρηματική ικανοποίηση η ΑΚ 59 παρέχει και άλλα μέσα ικανοποιήσεως.
Ως ηθική βλάβη θεωρείται ο φυσικός και ψυχικός πόνος που αισθάνεται το πρόσωπο συνεπεία της προσβολής του. Η ηθική βλάβη είναι μη αποτιμητή σε χρήμα και περιλαμβάνεικάθε διαταραχή που επέρχεται από την προσβολή στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου.
Προϋποθέσεις εφαρμογής της διατάξεως:
(α) η προσβολή στο δικαίωμα της προσωπικότητας ΑΚ 57 και του ονόματος ΑΚ 59 πρέπει να είναι παράνομη
(β) η προσβολή πρέπει να είναι υπαίτια
(γ) η προσβολή πρέπει να είναι σοβαρή ή σημαντική και δεν αρκεί οποιαδήποτε προσβολή της προσωπικότητας
(δ) απαιτείται αίτηση αυτού που έχει προσβληθεί.
Εφόσον το δικαστήριο διαπιστώσει τις παραπάνω προϋποθέσεις δεν έχει πλέον την ευχέρεια να μην καταδικάσει τον προσβάλλοντα σε ικανοποίηση της ηθικής βλάβης. Για τον προσδιορισμό του ύψους της χρηματικής ικανοποιήσεως, ο δικαστής θα λάβει υπόψη του το είδος της προσβολής, την έκταση της βλάβης, τις συνθήκες τελέσεως της πράξης, την περιουσιακή και κοινωνική κατάσταση των μερών, τη συμπεριφορά του υπευθύνου για την πράξη, τις προσωπικές σχέσεις των μερών και το συντρέχον πταίσμα του παθόντος.
Η ΑΚ 59 εκτός από χρηματική ικανοποίηση παρέχει και άλλα μέσα ικανοποιήσεως η διάταξη αναφέρει ενδεικτικώς το δημοσίευμα.
ΑΡΘΡΟ 60
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΙΑΣ
Όποιος προσβάλλεται παράνομα στο αποκλειστικό δικαίωμά του επάνω στα προϊόντα της διάνοιάς του έχει δικαίωμα να απαιτήσει κατά τους όρους του νόμου, να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Από το δικαίωμα της προσωπικότητας απορρέει και το ειδικότερο δικαίωμα στα προϊόντα της διάνοιας ή ως συνήθως λέγεται, το δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας.
Η προστασία στα προϊόντα διάνοιας που παρέχει η διάταξη αφορά κάθε προϊόν της διάνοιας ανεξάρτητα αν προστατεύεται από άλλο ειδικό νόμο.
Το δικαίωμα στα προϊόντα της διάνοιας έχει διπλό περιεχόμενο : ένα περιουσιακό και ένα ηθικό. Το περιουσιακό δικαίωμα αναφέρεται σε διάφορες εξουσίες εκμεταλλεύσεως του έργου και με αυτές προστατεύονται τα περιουσιακά συμφέροντα του δημιουργού και το ηθικό δικαίωμα αναφέρεται στην περιφρούρηση της δια του έργου εκδηλούμενης προσωπικότητας του δημιουργού.
Το δικαίωμα στα προϊόντα της διάνοιας δεν μπορεί να μεταβιβαστεί καθ΄ευατό και ως όλο, λόγω της στενής σύνδεσής του με τον δημιουργό. Μόνο επιμέρους δικαιώματα κυρίως περιουσιακά μπορούν να μεταβιβαστούν και ο δημιουργός μετά την μεταβίβαση αποξενώνεαι από αυτά.
Ο δικαιούχος μπορεί να παραχωρήσει με σύμβαση σε άλλον, με αντάλλαγμα ή και χωρίς, το προϊόν της διάνοιάς του.
Η εξουσία αναγνωρίσεως πατρότητας ενός έργου δεν μπορεί να μεταβιβαστεί σε τρίτο. Μια τέτοια συμφωνία είναι άκυρη. Αντίθεα είναι έγκυρη η συμφωνία με την οποία ο δημιουργός παραιτείται από την εξουσία της προβολής του ονόματός του ως δημιουργού του έργου εφόσον είναι προς το συμφέρον του δημιουργού.
Κληρονομητές είναι μόνο οι περιουσιακές εξουσίες. Δεν είναι τέτοιες οι ηθικές αφού συνδέονται στενά με το πρόσωπο του δημιουργού.
Δικαιούχος του δικαιώματος της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι μόνο φυσικό πρόσωπο δηλαδή ο πνευματικός δημιουργός του έργου.
Αντικείμενο προστασίας είναι η μορφή και όχι η ιδέα που περιέρχεαι σε ένα πνευματικό δημιούργημα.
Τα έργα που προέρχονται από τη δράση περισσοτέρων φυσικών προσώπων διακρίνονται σε έργα σύνθετα, έργα συνεργασίας και έργα συλλογικά (Ν. 2121/93). Οι σχέσεις των συνδικαιούχων αυτών διέπονται από τις διατάξεις της αστικής εταιρείας του ΑΚ ή αν δεν υπάρχει μεαξύ τους συμβατικός δεσμός από τις διατάξεις της κοινωνίας του ΑΚ, που έχουν αναλογική εφαρμογή.
Τίτλος του έργου είναι το διακριτικό γνώρισμα υπό το οποίο ένα δημιούργημα του πνεύματος εμφανίζεται στο κοινό. Με τη χρησιμοποίησή του αρχίζει η προστασία του, εφόσον αυτός έχει διακριτική δύναμη. Η προληπτική προστασία που ρυθμίζεια από το άρθρο 63 του Ν. 2121/93 είναι διφυής : αστυνομική και με ασφαλιστικά μέτρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου