ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ Α ΜΕΡΟΣ

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Δίκαιο: σύστημα κανόνων δικαίου που συναπαρτίζουν την έννομη τάξη, υποχρεώνει τα μέλη της κοινωνίας σε απαγορεύσεις ή σε συγκεκριμένες πράξεις. Δηλαδή είναι το σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν διάφορες σχέσεις.

Δίκαιο à α. δημόσιο δίκαιο / β. ιδιωτικό δίκαιο

Δημόσιο δίκαιο: ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ κρατικών οργανισμών. Σκοπός: Υπηρέτηση δημόσιου ή γενικού συμφέροντος

Ιδιωτικό Δίκαιο: ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ των πολιτών (οι οποίοι είναι στην ίδια νομική βαθμίδα)

Σκοπός: εξυπηρέτηση ιδιωτικών-ατομικών συμφερόντων

Π.χ. αστικό δίκαιο

Όσες διατάξεις παρεκκλίνουν από το σύνταγμα χαρακτηρίζονται ως αντισυνταγματικές.

Ψήφιση ενός διατάγματος – νόμου:

Στάδιο 1^ο – Καταρχήν, κατά ένα και κατά σύνολο ψήφιση νόμου – έλεγχος από την αντιπολίτευση

Στάδιο 2^ο -  Έγκριση – Απόρριψη από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. (βάση του άρθρου 42)

Τα νομοσχέδια ψηφίζονται όχι μόνο στη βουλή, αλλά και αλλού.

Νομοσχέδια à Κατάθεση από τους βουλευτές

Προτάσεις Νόμων à Κατάθεση από την αντι-πολίτευση

1975 à Αναθεωρήθηκε για πρώτη φορά το σύνταγμα της Ελλάδα. Έγινε πρόταση για ανώτατο δικαστήριο.

Internum forum (άρθρο 13)                       το θρησκευτικό

Externum forum (άρθρο 10)                  δικαίωμα είναι απαραβίαστο

Το internum forum αναφέρεται και στην ελευθερία της ιδεολογίας.

 Δημόσιο δίκαιο: συνταγματικό, ποινικό, διοικητικό,          πολιτική δικονομία κτλπ

Δίκαιο 

Ιδιωτικό δίκαιο: αστικό δίκαιο, γενικές αρχές, ενοχικό δίκαιο, εμπράγματο δίκαιο, οικογενειακό δίκαιο, κληρονομικό δίκαιο

Συνταγματικό Δίκαιο: Το συνταγματικό δίκαιο ανήκει στο δημόσιο δίκαιο, διότι καθορίζει τις σχέσεις ανάμεσα στους φορείς της εξουσίας και τους πολίτες (άρθρο 110).

Συνταγματικό δίκαιο: Ένα σύστημα κανόνων δικαίου που ρυθμίζει την οργάνωση και την άσκηση της κρατικής λειτουργίας, τον τρόπο ανάδειξης, τις αρμοδιότητες και την συνλειτουργία των άμεσων οργάνων του κράτους.

Χωρίς συνταγματικό δίκαιο παύει να υπάρχει έννομη τάξη.

Το άρθρο 1 του Συντάγματος ορίζει ως πολίτευμα της Ελλάδας την προεδρεύομενη κοινοβουλευτική δημοκρατία.

(πολιτεία : κράτος + λαός)

Καταστατική Διάταξη: προσδιορίζει στις επιμέρους παραγράφους της τη μορφή του πολιτεύματος ως προεδρεύομενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ενώ παράλληλα  καθορίζει τον λαό ως πηγή και φορέα της κρατικής εξουσίας. (άρθρο 1)

 

                             Α. ατομικά

                             Β. πολιτικά

Δικαιώματα            Γ. κοινωνικά

Δικαίωμα αυτό-προσδιορισμού à παρέχει από την δημοκρατία.

Δημοκρατία: η μορφή κράτους δικαίου στον οποίο αυτοί  ασκούν την εξουσία   αυτοδεσμεύονται στις σχέσεις τους με τους πολίτες. Η δημοκρατία παρέχει το δικαίωμα της εναλλαγής των ρόλων στην εξουσία.

Κράτος: αποτελείται από :

1. Κρατική εξουσία (πρωτογενής – ακαταμάχητη δύναμη – mano militarum)
2. λαός
3. χώρα (επικράτεια)

κρατική εξουσία: η ικανότητα επιβολής της βούλησης πάνω στους πολίτες.

Πολίτης: φορέας ατομικών δικαιωμάτων. Πολίτες γινόμαστε τη στιγμή που αποκτούμε πολιτικά δικαιώματα.

Ανθρώπινα Δικαιώματα: (που ονομάζονται και αλλιώς ως θεμελιώδη δικαιώματα)

-      Δικαίωμα ζωής

-      Δικαίωμα Ανεξιθρησκίας

-      Δικαίωμα Ελευθεροτυπίας

-      Κτλπ

Αρνητικός χαρακτήρας ανθρώπινων δικαιωμάτων:

Τα ανθρώπινα δικαιώματα απωθούν τον φορέα τα κρατικής εξουσίας.

Φορείς                       Αντιθετική Σχέση

κρατικής  ------------------///------------------------- Άτομο(Πολίτης)

εξουσίας                       Τριτενεργούντες

                           (πρόσθετη αντιθετική σχέση)

τριτενεργούντες: παρεισφρέουν ανάμεσα στις σχέσεις της εξουσίας και των πολιτών

π.χ. ΜΜΕ ή Εργοδότης – εργαζόμενος

Πολιτικά δικαιώματα: έχουν και συμμετοχικό χαρακτήρα (πολιτικό γίγνεσθαι)

Άνθρωπος: α. άτομο β. πολίτης γ. κοινωνικός του κοινωνικού γίγνεσθαι

Α+β+γ= εξουσία (σύνθεση modus)

Ετεροπροσδιορισμός: Άμβλυνση ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Τα κρατικά όργανα ασκούν την εξουσία:

-      άμεσα

-      έμμεσα

-      απλά

-      σύνθετα

-      αναδεικνυόμενα

-      αναδυκνύοντα

Άμεσα > Έμμεσα

Τα άμεσα κρατικά όργανα προβλέπονται από τον Συνταγματικό Νομοθέτη και έχουν άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση

Ενώ στα έμμεσα κρατικά όργανα, οι αρμοδιότητες, ο τρόπος άσκησης εξουσίας δεν προβλέπονται από τον συνταγματικό νομοθέτη. Επίσης έχουν έμμεση δημοκρατική νομιμοποίηση.

                     Σχέση εντολής

Αναδεικνυόμενα   >   Αναδυκνύοντα

Αναδεικνυόμενα κρατικά όργανα είναι η βουλή

Αναδυκνύοντα κρατικά όργανα είναι  το εκλογικό σώμα ή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας

Ελεύθερη Εντολή ή Πλαίσιο # Επιτακτική Εντολή.

Απλά > Σύνθετα

Απλά κρατικά όργανα: Βούληση χωρίς σύμπραξη άλλων κρατικών οργάνων

π.χ. η βουλή όταν λειτουργεί ως συντακτική συνέλευση

Σύνθετα κρατικά όργανα : βούληση στα πλαίσια της ψήφισης ενός νόμου (συντάγματος) με σύμπραξη άλλων κρατικών οργάνων

π.χ. ολοκλήρωση  νομοπαραγωγικής διαδικασίας, ψήφιση νόμου, έγκριση – απόρριψη από τον πρόεδρο Δημοκρατίας.

Βουλή και κυβέρνηση: έχουν άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση, επίσης έχουν μεγαλύτερη ευθύνη (πολιτική, αστική και ποινική ευθύνη). H κυβέρνηση είναι επίσης συλλογικό όργανο, το οποίο διαμορφώνει Βούληση. Ωστόσο η κυβέρνηση μπροστά στη Βουλή μειονεκτεί, σύμφωνα με το σύνταγμα.

Πρόεδρος Δημοκρατίας: Όργανο ρυθμιστικό και ελεγκτικό (επεμβαίνει μόνο διακριτικά και σε οριακές περιπτώσεις), έχει περιορισμένη δημοκρατική νομιμοποίηση και περιορισμένη ευθύνη (περιορισμένη μόνο πολιτική ευθύνη).

Αν ο πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλεγόταν από το λαό τότε θα διαγραφόταν ένας βασικός παράμετρος του συντάγματος. Επίσης δεν θα είχε περιορισμένες αρμοδιότητες και θα έπρεπε να έχει διευρυμένες αρμοδιότητες).

Δικαστικοί Λειτουργοί: Δεν διασυνδέονται με τον λαό (δεν έχουν δηλαδή άμεσα-έμμεση δημοκρατική νομιμοποίηση). Επίσης είναι φορείς ελεγκτικής αρμοδιότητας. Έχουν επίσης κατασταλτική λειτουργία.

Πρωθυπουργός:

1. πρόεδρος υπουργικού συμβολαίου
2. πρόεδρος ισχυρότερου κόμματος
3. πρόεδρος κυβερνόντος κόμματος
4. ελέγχει τη βουλή και όλες τις άλλες λειτουργίες.

Πολιτικό σύστημα: πρωθυπουργό-κεντρικός χαρακτήρας

Άρειος Πάγος: ασχολούνται με τις πολιτικές υποθέσεις (ποινικός χαρακτήρας)

Συμβόλαιο Επικρατείας: διοικητικό δικαστήριο

Λαός – Βουλή (Αμφίδρομη σχέση)

Γνωρίσματα Χαρακτηριστικά Δικαίου:

1. κοινωνικό φαινόμενο (ρυθμίζει τις κοινωνικές σχέσεις)

π.χ. οι κανόνες συμβίωσης μεταξύ ανθρώπων)

2. ιστορικό φαινόμενο

3. πολιτικό φαινόμενο

Δίκαιο – Ηθική

1. Εξετάζουν και τα δύο το δέον (το ένα έχει δεοντολογικό, ενώ το άλλο επιδεικτικό χαρακτήρα)
2. Το δίκαιο έχει γραπτό περιεχόμενο, ενώ την ηθική την διαμορφώνει ο καθένας από μόνος του
3. κανόνες δικαίου à πηγάζουν από εξωτερικό παράγοντα στο δίκαιο. Ενώ στην ηθική πηγάζουν από εμάς...

           -- ετεροκαθορισμός και αυτοκαθορισμός --

-----------------------------------------------------------------

Σύστημα κανόνων δικαίου: αποτελεί μια έννομη τάξη (σχέση – σύγκριση- διάρθρωση κανόνων δικαίου)

Σύνολο κανόνων δικαίου: εννοούνται γενικά όλες οι κανόνες δικαίου χωρίς διάρθρωση.

Χαρακτηριστικά συντάγματος: οργάνωση , δομή και τάξη

Σύνταγμα: Σύστημα κανόνων δικαίου που διέπουν την οργάνωση και την δομή του κράτους, και ρυθμίζουν την σχέση του κράτους και της κοινωνίας (νομικός χαρακτήρας συντάγματος). Ο τρόπος σύνταξης της πολιτείας (ρυθμίζει τις σχέσεις ανάμεσα στο κράτος και στη πολιτεία). Αποτελεί επίσης τη σχέση ανάμεσα στον καταναγκασμό και ελευθερία. Είναι επίσης ο βασικός κορμός συνταγματικού δικαίου, έχει γραπτό περιεχόμενο και αντιδιαστέλλεται  προς το εθιμικό δίκαιο

Πολιτεία: κρατική οντότητα – κοινωνία

                                 

Αυξημένη τυπική ισχύ οφείλεται στο ότι είναι:

1. ο βασικός κώδικας σύνταξης της πολιτείας
2. στο αντικείμενο το οποίο καλείται να ρυθμίσει.
3. προβλέπει το σύνταγμα την δίκαιο-παραγωγική διαδικασία
4. το σύνταγμα προβλέπει πως οι υπόλοιποι κανόνες δικαίου οφείλονται να συμμορφώνονται με το σύνταγμα

Σύνταγμα # συνταγματικό δίκαιο

Σύνταγμα:

1. Κανόνες που έχουν αυξημένη τυπική ισχύ
2. Συγκεκριμένο περιεχόμενο (συνταγματικός κώδικας)
3. κανόνες που περιλαμβάνονται μόνο στο σύνταγμα (περιορισμένο σημασιολογικό περιεχόμενο)

Συνταγματικό Δίκαιο:

1. κρατική οργάνωση και κοινωνική συμβίωση
2. εγγενή κανόνες που δεν είναι περιεχόμενο του συντάγματος (συνταγματικός κώδικας)
3. ευρύτερο σημασιολογικό περιεχόμενο

Σύνταγμα: Βασικός κώδικας σύνταξης της πολιτείας και σύμβολο κρατικής οντότητας.

Για τη λειτουργία του συντάγματος χρειάζεται η θέσπιση συγκεκριμένου συνταγματικού κανόνα

Χαρακτήρας Συντάγματος: γενικός, αφηγημένος, αμφήσιμο και ελλειπτικό περιεχόμενο.

Η βουλή μπορεί να ψηφίσει έναν νόμο που είναι αντισυνταγματικό.

Τα δικαστήρια είναι τα όργανα του κράτους, που θα κρίνουν αν είναι αντισυνταγματικός ένας νόμος.

Δικαίωμα κατάργησης ενός συνταγματικού- αντισυνταγματικού νόμου έχει μόνο η κυβέρνηση.

Υπάρχουν πολλές ερμηνείες του συντάγματος.

Έννομη τάξη: (πυραμίδα)

1. Συνταγματικός κανόνας
2. Διεθνές δίκαιο
3. Κανόνες
4. Προεδρικά Διατάγματα

Τυπικός Νόμος: κανόνας δικαίου που ψηφίζεται από τη Βουλή και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

 

Έννομη Τάξη

1. Συλλειτουργούν όλα μαζί

   Εθνικό δίκαιο
2. Διεθνές Δίκαιο
3. Δίκαιο Ε.Ε.

Ελληνικό Σύνταγμα: τυπικό σύνταγμα

Τυπικό Σύνταγμα: 1. γραπτό περιεχόμενο 2. αυστηρό περιεχόμενο.

Το αυστηρό περιεχόμενο συνδέεται με τον τρόπο αναθεώρησης του συντάγματος – εξαιρούνται μερικοί συνταγματικοί κανόνες)

Ουσιαστικό Σύνταγμα: Ταυτίζεται με το συνταγματικό δίκαιο. Περιλαμβάνει κανόνες που έχουν σχέση με το σύνταγμα.

Σύνταγμα – Κοινός Νόμος

Ομοιότητες:

1. Έχουν σχέση με τους κανόνες δικαίου, είναι δομικά στοιχεία της έννομης τάξης.
2. Μορφή: Γραπτοί Νόμοι (σε αντίθεση με το εθιμικό δίκαιο)
3. Δικαίωμα του Α, υποχρέωση του Β
4. Είναι ανάμεσα στο κράτος και στους πολίτες.

Διαφορές:

1. Νόμος : Εξειδίκευση συνταγματικού κανόνα, αφηγημένο περιεχόμενο

Σύνταγμα: Συγκεκριμένο περιεχόμενο

2. Συνταγματικός κανόνας: βρίσκεται στην υψηλότερη βαθμίδα στον πίνακα της έννομης τάξης, έχει αυξημένη τυπική ισχύ σε σύγκριση με τον απλό νόμος (κοινός νόμος).
3. Περιεχόμενο Νόμων: σύμφωνα με το Σύνταγμα, σε αντίθετη περίπτωση θα είναι αντισυνταγματικά.
4. Σύνταγμα: Προϊόν λαϊκής βούλησης κοινοβουλευτικής εξουσίας à συντακτικής εξουσίας.

Συντακτική Εξουσία: Ακαταγώνιστη εξουσία που θέτει τους κανόνες αυξημένης τυπικής ισχύος. (Αναθεωρητική και Νομοθετική συντακτική εξουσία).

Πηγές Συνταγματικού Δικαίου

(Νομικοί Τύποι = Κανόνες Δικαίου)

Το συνταγματικό δίκαιο έχει άμεση σχέση με την ύλη του Συντάγματος.

1. Το σύνταγμα είναι η βασική πηγή του Συνταγματικού Δικαίου.
2. Συνταγματικό Έθιμο: άγραφος κανόνας δικαίου, συνεχής και επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά, πεποίθηση ότι δημιουργείται κανόνες δικαίου (λαϊκή αποδοχή)

συνταγματικό έθιμο μπορεί να αναπτυχθεί ανάμεσα σε

Α) φορείς της εξουσίας

Β) όταν υπάρχει ανάγκη για αυτό (κενό), δηλαδή όταν οι γραπτοί κανόνες δεν ρυθμίζουν την συγκεκριμένη περίπτωση.

Κενό παρουσιάζεται όταν είναι γενικοί και αφηρημένοι οι νόμοι, δηλαδή πρέπει να υπάρχει εα θέμα που δεν μπορεί να λυθεί. Για αυτόν τον λόγω είναι δύσκολο να αναπτυχθεί συνταγματικό έθιμο).

Το συνταγματικό έθιμο δεν μπορεί να καταργήσει συνταγματικές διατάξεις, αλλά αντίθετα λειτουργεί συμπληρωματικά. Σε αντίθετη περίπτωση δεν θα υπήρχε αυξημένη τυπική ισχύ και αυτό θα αποτελούσε παραβίαση συντάγματος.

3. Συντακτικές πράξεις και ψηφίσματα (μικρά συντάγματα): έχουν σχέση με κανόνες δικαίου (σε ανώμαλους συνταγματικούς περιόδους), έχουν αυξημένη τυπική ισχύ, είναι κανόνες ίσες με το σύνταγμα. Εκδίδονται από την εκτελεστική εξουσία (κυβέρνηση).

Ψηφίσματα: ψηφίζονται από τη Βουλή.

Καλούνται να ρυθμίσουν ένα συγκεκριμένο θέμα (π.χ. υγεία) και έχουν μικρή ισχύ και εμβέλεια!

Νόμος

Νόμος= Κανόνας δικαίου που καλύπτει (τυποποιεί)  μια κοινωνική σχέση και την κάνει έννομη.

Νόμος = α. τυπικός νόμος β. ουσιαστικός νόμος

Τυπικός Νόμος:

1.Θεσπίζεται από τη Βουλή και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας άσχετα από το περιεχόμενο του (άρθρο 70-77).

2. Τη διαδικασία της θέσπισης του νόμου το δηλώνει το ίδιο το σύνταγμα

3. Στάδια ψήφισης ενός νόμου

Α. κατάθεση προτάσεων νόμου ή σχεδίων νόμου

Β. συζήτηση (κοινοβουλευτικός διάλογος)

Γ. ψήφιση

Δ. έκδοση νόμου (έλεγχος συνταγματικότητας)

Ε. δημοσίευση νόμου στο Φ.Ε.Κ (αποκτά τυπική ισχύ)

Ουσιαστικός Νόμος:

1)Υπάγονται όλες οι νομικές μορφές που περιέχουν κανόνες δικαίου ανεξάρτητα από ποιο όργανα τους θέσπισε και ποια διαδικασία θέσπισης ακολουθήθηκε.

Κανόνες δικαίου -- > επιτακτικός, γενικός και αφηρημένος χαρακτήρας

Αρχή ισότητας

Συμπαγής αντιπολίτευση πλειοψηφία à δεν είναι δυνατόν να ψηφιστεί ένας νόμος.

Επιπτώσεις : κατάργηση της δημοκρατίας και νομιμοποίηση μόνο κοινοβουλευτικών αποφάσεων

2) Κατηγορίες Ουσιαστικών Νόμων

    - Προεδρικά Διατάγματα

    - Υπουργικές αποφάσεις

Άρθρο 26 -- > διάκριση των εξουσιών

Λόγοι που οδηγούν στην συνταγματοποίηση των ουσιαστικών νόμων:

-      εκτελεστική εξουσία à επαφή με την κοινωνική πραγματικότητα.

-      Ταχύτητα έκδοσης διαταγμάτων

Έκδοση προεδρικών διαταγμάτων ( άρθρο 43,2,α)

-      πρόταση υπουργούν / διαπίστωση άμεσης επίλυσης προβλήματος)

-      ειδική εξουσιοδότηση νόμου και μέσα στα όρια αυτού (θεσμός νομοθετικής εξουσιοδότησης)

μηχανισμός νομοθετικής εξουσιοδότησης

                       ειδική διάταξη νόμου

βουλή ----------------------------------------- εκτελεστική λειτουργία

                 μεταβίβαση αρμοδιότητας

νομοθετική εξουσιοδότηση :

Κρατικό όργανο à Βουλή

Κρατικό όργανο à Κυβέρνηση – Υπουργός

Κρατικό όργανο à Διάταξη Νόμου

Αίτιο για ειδική διάταξη νόμου βάση του συντάγματος χωρίς την άδεια της βουλής δεν μεταβιβάζεται η εξουσία (υπερ-συγκέντρωση εξουσιών)

Όταν ετοιμαστεί το διάταγμα (υπογραφές κτλπ) αποστέλλεται για επεξεργασία στο αρμόδιο τμήμα του συμβολαίου επικρατείας. Γίνεται εκεί έλεγχος της νομιμότητας και της συνταγματικότητας του διατάγματος.

Το επόμενο στάδιο θα είναι η δημοσίευση του νόμου στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Εξουσιοδότηση για έκδοση κανονιστικών διοικητικών πράξεων:

-      εκδίδονται από άλλα όργανα διοικήσεως όπως νομάρχης ή δήμαρχος

-      τα θέματα της ρύθμισης τους, προσδιορίζονται από το σύνταγμα. Είναι τοπικά ή γενικά θέματα.

Ομοιότητες – Διαφορές προεδρικών διαταγμάτων – κανονιστικών πράξεων:

1)   όργανα έκδοσης

2)   δεν γίνεται επεξεργασία από το Σ.Τ.Ε.

3)   δημοσιεύονται στην Φ.Ε.Κ.

Τυπική ισχύς προεδρικών διατάξεων και κανονιστικών πράξεων:

Αποκτά την ίδια ισχύ που έχει και ένας προγενέστερος τυπικός νόμος. Μπορεί δηλαδή να τροποποιήσει έναν τυπικό νόμο. Δεν μπορεί να τροποποιήσει την ειδική διάταξη νόμου βάση της οποίας εκδόθηκε.

Αναδρομική ισχύ τυπικών και ουσιαστικών νόμων: Βάση του συντάγματος απαγορεύεται αναδρομική ισχύς σε 3 περιπτώσεις, επομένως για τα άλλα πράγματα ισχύει η αναδρομική ισχύς των νόμων.

(άρθρο 43,2)

Ο νομάρχης με ένα νόμο απαγορεύει την κυκλοφορία τη νύχτα.

-      Αυτό είναι θέμα τυπικού ενδιαφέροντος

-      Ξεκινάμε από το σύνταγμα (γενική διάταξη 26)

Τα κρατικά όργανα έχουν αρμοδιότητες, όχι δικαιώματα

-      Κάποιος πρέπει να εξουσιοδοτήσει τον νομάρχη (43,2,β) à κανονιστική πράξη εφόσον δηλαδή η αρμοδιότητα μεταβιβάζεται στον νομάρχη, αυτός μπορεί να το κάνει αυτό.

Π.χ. η λειτουργία των νυχτερινών κέντρων είναι στην αρμοδιότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Εάν όμως ασχολούνταν ο νομάρχης με κάποιο άλλο θέμα αυτό θα ήταν έξω από την αρμοδιότητα του.

(άρθρο 43,1)

-      υπάρχει ειδική εξουσιοδότηση νόμου

-      περιέχουν αναγκαία διατάγματα που δεν περιέχουν νέους κανόνες δικαίου. Έχουν δευτερεύοντα χαρακτήρα αυτά τα διατάγματα και δεν εξειδικεύουν τον νόμο.

Αυτόνομη κανονιστική αρμοδιότητα: Υπάρχει όργανο που λειτουργεί μόνο του και θέτει κανόνες δικαίου αυτόνομος.

Κάθε διάταξη του συντάγματος προϋποθέτει κάποιος προϋποθέσεις:

-      ουσιαστικές προϋποθέσεις

-      τυπικές προϋποθέσεις (άμεσα σχέση με τα ζητήματα που έχουν σχέση με αριθμητικά δεδομένα)

π.ν.π = πράξεις νομοθετικού περιεχομένου

(άρθρο 44,1)

Σκοπός: Άμεση κοινωνική ανάγκη που πρέπει να επιλυθεί.

Ρόλος Προέδρου Δημοκρατίας à Συμβολικός και ανεύθυνος για αυτό και πρέπει να επιβληθεί και στην Βουλή.

Κανονισμός της Βουλής

Ο κανονισμός της βουλής αποτελεί την πηγή του συνταγματικού δικαίου.

Κανονισμός της Βουλής είναι οι κανόνες με τους οποίους δομείται και λειτουργεί η Βουλή. Χωρίς βουλή δεν υπάρχει δημοκρατικό πολίτευμα.

Κανονισμός της βουλής και τυπικός νόμος δεν μπορούν να συγκριθούν . Και τα δύο ασχολούνται με την επίλυση εντελώς διαφορετικών θεμάτων- ζητημάτων.

Πεδίο λειτουργίας κανονισμού βουλήςà εσωτερικά σώματα βουλής και κώδικας βουλής.

(Άρθρο 65,1)

Αυτοκαθορισμός, αυτονομία της Βουλής.

Για την ψήφιση και θέσπιση του νόμου μεσολαβεί μόνο η Βουλή (άρα κανονισμός της Βουλής # τυπικός νόμος.

Interna corporis à μεσολαβούν τα εσωτερικά σώματα- όργανα της Βουλής.

Σχέση Προεδρικού Νόμου και Κανονισμού της Βουλής

Σε περίπτωση αντίθεσης/ αντινομίας:

-Προεδρικός νόμος και Κανονισμός της βουλής δεν μπορούν να συγκριθούν ουσιαστικά, εφόσον η Βουλή έχει αυτόνομη κανονιστική αρμοδιότητα.

- Έτσι έχουμε να κάνουμε με δύο νομοθετήματα των οποίων τα πεδία είναι εντελώς διαφορετικά. Επομένως, ουδέποτε στην ουσία θα υπάρξει αντίθεση ανάμεσα σε αυτά τα δύο νομοθετήματα, εφόσον τα θέματα που πραγματεύονται είναι εντελώς διαφορετικά.

- Η Βουλή είναι συλλογικό κρατικό όργανο.

Ερμηνεία: Η διαδικασία ανάδειξης του νοηματικού περιεχομένου των Κανόνων Δικαίου ονομάζεται ερμηνεία.

Ποιοι είναι όμως οι φορείς ερμηνείας;

Ποιες οι τεχνικές ερμηνείας;

à Η απλούστερη τεχνική είναι η γραμματική ερμηνεία. Είναι όπως λέμε η πρωτόλεια ή απλούστερη τεχνική ανάδειξης του νομοθετικού περιεχομένου. Η διαδικασία αυτή είναι ατελής. Είναι η ερμηνεία που γίνετε με βάση τις λέξεις. Οι λέξεις δεν έχουν σαφές και συγκεκριμένο περιεχόμενο. Είναι δυνατό να δεχτούν διαφορετικές ερμηνείες. Συνήθως δεν οδηγούν σε σωστά συμπεράσματα.

à Η δεύτερη είναι η λογική ερμηνεία. Είναι η λογική βάση. Αυτή προϋποθέτει τη συνειρμική ακολουθία. Η διαδικασία αυτή είναι ατελής.

à Η Τρίτη είναι η ιστορική ερμηνεία. Ιστορική ερμηνεία είναι η αναγωγή στα πρακτικά όλων των συντακτικών συνελεύσεων και των Αναθεωρητικών Συνελεύσεων-Βουλών. Η διαδικασία αυτή είναι ατελής. Έχουμε προσαρμογή του δικαίου σε οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τη βούληση του ιστορικού νομοθέτη (στατικός χαρακτήρας) και προσπαθούμε να κατανοήσουμε τις συνθήκες που οδήγησαν στην αλλαγή ερμηνείας. (δυναμικός χαρακτήρας).

Χρειάζεται όμως και η τελολογική ερμηνεία (Δηλαδή ποια είναι η σκοπιμότητα του νομοθέτη). Στη τελολογική ερμηνεία προσπαθούμε να βρούμε για ποιο λόγο θεσπίστηκε η συγκεκριμένη νομοθεσία, δηλαδή το σκοπό του νομοθέτη. Και επίσης εξετάζουμε ποιος είναι ο σκοπός του σήμερα.

Επίσης υπάρχει και η συστηματική ερμηνεία, που είναι η ανάδειξη του περιεχομένου μιας συντακτικής διάταξης. Στη συστηματική ερμηνεία οι κανόνες δικαίου αποτελούν ένα σύστημα. Πρέπει να ερμηνεύουμε έναν κανόνα ενταγμένο σε ένα σύστημα δικαίου (συναφές και όμοιο περιεχόμενο).

Ποιοι όμως έχουν το δικαίωμα για ερμηνεία των νόμων;

Αυθεντική ερμηνεία: είναι η ανεπίδεκτη κάθε άλλης ερμηνείας.

Η ερμηνεία των κανόνων ανήκει στον υπέρτατο κρατικό φορέα, δηλαδή στο λαό. Έτσι η ερμηνεία η αυθεντική των συντακτικών κανόνων εναπόκεινται στον νομοθέτη.

Ο λαός λοιπόν εκφράζει την υπέρτατη βούληση, η οποία εκφράζεται στο σύνταγμα, μέσω συντακτικής συνέλευσης.( δηλαδή Λαός= συντακτική συνέλευση = Σύνταγμα άρθρο 110). Δηλαδή υπέρτατη δήλωση της βούλησης του Λαού, είναι το σύνταγμα.

Συντακτική βουλή είναι η Βουλή όταν συντάσσει (εξ αρχής) νέο σύνταγμα.

Φορέας υπέρτατης ερμηνείας είναι ο Λαός.

Αναθεωρητική Βουλή à Αναθεωρεί/ τροποποιεί το υπάρχον σύνταγμα.

Η έκφραση της βούλησης της συνήθης Βουλής γίνεται μέσω τυπικού νόμου (ουσιαστικός νόμος όπου δίνεται έμφαση στο περιεχόμενο τους). à άρθρο 110 – Δ

Η επανάσταση δημιουργεί δίκαιο, αλλά ένα πραξικόπημα δεν δημιουργεί Δίκαιο. Αυτό γιατί η επανάσταση εκφράζει την υπέρτατη κρατική βούληση.

Μορφές Δημοψηφίσματος

1)  Εθνικό Δημοψήφισμα

2)  Κοινωνικό Δημοψήφισμα

Η σχετική δημοψηφική πρωτοβουλία ανήκει  στην Κυβέρνηση(εθνικό) ή στη Βουλή (με τα 2/6 του συνολικού αριθμού των Βουλευτών (κοινωνικό)).

Άρθρο 120à καθορίζει το δικαίωμα της Αντίστασης, όπως και το άρθρο 114 στο σύνταγμα του 1952. Στο ισχύον δεν καθορίζεται πέραν της Παθητικής, η ενεργητική και η επιθετική αντίσταση.

Άρθρο 48 παρ.1à Καθορίζει τη λεγόμενη κατάσταση πολιορκίας, οπότε αναστέλλονται οι βασικές διατάξεις που αφορούν ατομικά – πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. à Παρέκκλιση από την δημοκρατική νομιμότητα.

Επανάσταση à Καταρτίζω σύνταγμα από την αρχή. Δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την Αναθεώρηση του Συντάγματος.

Κρατική εξουσία à  Ακαταγώνιστη και ακαταμάχητη. Δηλαδή δεν υπάρχει καμία άλλη δύναμη που μπορεί να την ανατρέψει μέχρι την οριστική κατάλυση της.

Διαλεκτική εξουσία à Αναπτύχθηκε κυρίως από τον Δημόκριτο. Και διαλεκτική δεν σημαίνει απλώς διάλογος ή σύγκρουση. Στην Διαλεκτική έχουμε ένα αποτέλεσμα, ένα συμπέρασμα, μια σύνθεση τελικά θέσεων και αντιθέσεων.

Σύνθεση= η βιώσιμη λύση

Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει περιορισμένη ποινική ευθύνη και μπορεί να κατηγορηθεί για εσχάτη προδοσία ή για εσκεμμένη παραβίαση του Συντάγματος.

Π.χ. το άρθρο 35, παρ. 2 à πράξεις με τη μορφή προεδρικών διαταγμάτων -> έτσι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει περιορισμένη πολιτική ευθύνη, η οποία επικεντρώνεται μόνο στο άρθρο 35, παρ. .

Το Συνταγματικό Δίκαιο ταυτίζεται με την ουσιαστική έννοια, περιεχόμενο του διατάγματος. Ωστόσο και οι δύο είναι κανόνες αυξημένης τυπικής ισχύος που ρυθμίζουν τις σχέσεις μεταξύ των οργάνων της κρατικής εξουσίας..

Άρθρα 11-12-13 à κατοχυρώνουν το δικαίωμα του συνέρχεσθε και συνεταιρίζεσθαι, καθώς και τις θρησκευτικές ελευθερίες. Στα δικαστήρια ο καθένας μας γίνεται ερμηνευτής της προσωπικής του βούλησης.

Καταστατικός Νόμος à άλλη ονομασία του συντάγματος. Δηλώνει κάτι το θεμελιώδες, όπως π.χ. το άρθρο 1 του Συντάγματος, που θεωρείται θεμελιώδες.

Σύνταγμα = καταστατικός χάρτης της πολιτείας.

Κράτος – Πολιτεία

Πολιτεία = κράτος και κοινωνία.

Έτσι συνήθως επικαλούμαστε την έννοια της κοινωνίας σε περίπτωση διχογνωμιών.

Όταν το κράτος παρεμβαίνει η έννοια της τριτενέργειας καταργείται.

Στην υπέρτατη βαθμίδα της κρατικής εξουσίας βρίσκεται ο λαός, και εκφράζει τη θέληση του όχι μόνο μέσω του Συντάγματος αλλά και μέσω των ψηφισμάτων και συντακτικών πράξεων και βέβαια των ερμηνευτικών δηλώσεων.

Ερμηνευτική Δήλωση

 Π.χ. άρθρο 4 à μια από τις επτά ή οχτώ ερμηνευτικές δηλώσεις που περιέχει το Σύνταγμα μας.

Ισχύς- Δύναμη Ερμηνευτικών Δηλώσεων:

Αυτές είναι τυπικά ισότιμες. Οι ερμηνευτικές δηλώσεις είναι συμπληρωματικές δηλαδή λειτουργούν συμπληρωματικά προς τις συνταγματικές διατάξεις.

Όλες οι διατάξεις του Συντάγματος συμπεριλαμβανομένων και των Ερμηνευτικών δηλώσεων, έχουν την ίδια Τυπική ισχύ. Όταν  όμως ο νομοθέτης θέλει να αναδείξει τον τρόπο αναθεώρησης και το περιεχόμενα μιας τυπικής διάταξης αυτό γίνεται μέσω των αντίστοιχων ερμηνευτικών δηλώσεων.

        Η αυθεντική ερμηνεία μιας συντακτικής διάταξης είναι η μη επιδεχόμενη αμφισβήτηση.

Άρα οι ερμηνευτικές δηλώσεις τοποθετούνται στην κορυφή της πολιτικής βούλησης του Λαού.

Π.χ. Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας

Τυπικοί νόμοι αυξημένης τυπικής ισχύος à είναι οι νόμου που ψηφίζονται από την Βουλή, οι οποίοι είναι πολύ δύσκολο να τροποποιούνται. Η δυσχερής τροποποίηση αφορά την διαδικασία αλλαγών.

Οι νόμοι αυτοί της αυξημένης τυπικής ισχύος καταγράφονται και καθορίζονται από τον ίδιο το Σύνταγμα. Έτσι για να τροποποιηθούν απαιτείται η αναθεώρηση τους ή η κατάργηση της αντίστοιχης συνταγματικής διάταξης. Δηλαδή είναι οι νόμοι που έχουν ενσωματωθεί στο σώμα του Συντάγματος και για την τροποποίηση τους απαιτείται όχι συνήθης αλλά αναθεωρητική ή συντακτική Βουλή.

Νομοπαραγωγική Διαδικασία

Οι προτάσεις νόμων συνήθως κατατίθενται από την αντιπολίτευση. Τα νομοσχέδια αντίθετα κατατίθενται από την Κυβέρνηση και την Πλειοψηφία της Βουλής.

Έτσι Κυβέρνηση + Πλειοψηφία Βουλής = Κυβερνώσα Πλειοψηφία

Επίπεδα Δημοκρατίας

1)    ενδοοικογενειακή

2)    ενδοκοινωνική

3)    ενδοκομματική

4)    ενδοκυβερνητική

5)    ενδοκοινοβουλευτική

Ένα θέμα μπορεί να χαρακτηριστεί εθνικό όταν αναφέρεται στην ολότητα του Ελληνικού λαού. Έστω και δεν αφορά άμεσα την εξωτερική πολιτική ή την εθνική άμυνα.

Αρχή διασφάλισης δικαίου: οι δεσμεύσεις που δεν μπορεί να καταργήσει η νέα Κυβέρνηση.

Εκτελεστικοί Νόμοι:

-      Οι τυπικοί νόμοι δεν είναι ακριβολόγοι.

-      Έτσι προέκυψε μια ειδική κατηγορία νόμων, οι ειδικοί νόμοι.

-      Έτσι ονομάζονται οι νόμοι εκείνοι που ψηφίζονται και εκτελούνται (κατ’επιταγήν και προς εφαρμογή των αντίστοιχων συνταγματικών διατάξεων). Και τούτο γιατί ο συνταγματικός νομοθέτης δηλώνει συνήθως γενικολογίες, ώστε να είναι ευπροσάρμοστες στην συνεχή πολιτική και κοινωνική μετεξέλιξη.

Σύμπραξη φορέων κρατικής εξουσίας

Διάκριση σε απλά και σύνθετα κρατικά όργανα.

1)   Απλό όργανο=  από μόνο του αυτό παράγει πολιτική βούληση.

2)   Σύνθετο όργανο = ένας συγκεκριμένος αριθμός οργάνων  που μας παράγουν πολιτική βούληση.

Τυπικός Νόμος à Προϊόν σύμπραξης Βουλής και προέδρου της Δημοκρατίας

Προεδρικά Διατάγματα à Προϊόν σύμπραξης κυβέρνησης και Προέδρου της Δημοκρατίας.

Προεδρικά Διατάγματα

Η δυναμική μιας κρατικής πράξης εξαρτάται από δύο παράγοντες:

1)   από αυτόν που έχει την πρωτοβουλία της διαδικασίας.

2)   Ο φορέας που καθορίζει το περιεχόμενο της.

Συνταγματοποίηση: Η διαμόρφωση των κατάλληλων διαδικασιών όχι μόνο ψήφισης και έκδοσης, αλλά και ελέγχου προκειμένου να συνταχθεί μια διάταξη στο σώμα του Συντάγματος, όπως π.χ. ο θεσμός των Ανεξάρτητων αρχών που ενσωματώνονται στο Σύνταγμα του 2001.

Νομική εξουσιοδότηση: 

Προβλέπει την έκδοση των Εκτελεστικών Κανονιστικών Διαταγμάτων. Αυτά εκδίδονται βάσει ειδικών προβλέψεων ειδικού νόμου. Η έκδοση τέτοιων διαταγμάτων είναι υποχρεωτική. Αυτά λοιπόν τα εκτελεστικά διατάγματα καλούνται να εξειδικεύσουν το περιεχόμενο των γενικών – τυπικών νόμων.

Κανονιστικά διατάγματα à με ειδική εξουσιοδότηση.

Ο φορέας ψήφισης ενός τυπικού νόμου είναι και φορέας της εξουσιοδότησης.

Νόμοι – πλαίσια:

Ο εξουσιοδοτικός νόμος είναι νόμος- πλαίσιο. Δηλαδή καθορίζεται ένα γενικότερο πλαίσιο θεμάτων. Μέσα σε αυτό το νόμο καθορίζονται και τα όρια της εξουσιοδότησης.

Ο νόμος πλαίσιο πρέπει να ψηφίζεται αποκλειστικά και μόνο από την Ολομέλεια της Βουλής.

Κρατικά Όργανα

Κρατικά όργανα: Θεσμοί και πρόσωπα που έχουν συγκεκριμένες αρμοδιότητες που προβλέπονται από τους νόμους και το σύνταγμα. Ως όργανο δεν μπορούν να κάνουν τίποτα άλλο που δεν προβλέπεται από το σύνταγμα και από τους νόμους.

Αρχή Αυτόνομης Βούλησης à ιδιωτικό δίκαιο

Αρχή αρμοδιότητας

Δεν υπάρχουν κυρίαρχα όργανα.

Όργανο= Αρμοδιότητα

Κυρίαρχο = κάνω ότι θέλω.

Άρα υπάρχει αντίθεση ανάμεσα σε αυτές τις δύο έννοιες.

Εκλογικό Σώμα: Ανώτατο όργανο του κράτους. Ο λαός (Εκλογικό σώμα) δεν είναι κυρίαρχος. Έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες μόνο. Αλλιώς θα έκανε ότι ήθελε και αυτό θα σήμαινε επανάσταση. Είναι άμεσο όργανο του κράτους, διότι οι αρμοδιότητες της γίνονται χωρίς την παρεμβολή ενός άλλου οργάνου και αυτές οι αρμοδιότητες περιλαμβάνονται στο σύνταγμα. Είναι αυτοτελές όργανο (δηλαδή ασκεί τις αρμοδιότητες του μόνο του, χωρίς δηλαδή σε σύμπραξη με άλλο όργανο). Το εκλογικό σώμα επίσης είναι συλλογικό.

Άμεσο αποτέλεσμα χωρίς παρεμβολή άλλης βούλησης.

Έμμεση ψηφοφορία: όταν αυτοί που τους ψηφίζω εγώ, ψηφίζουν ύστερα κάποιος άλλους και προκύπτει ύστερα το τελικό αποτέλεσμα.

Άμεση Ψηφοφορία: Ψηφίζω  μόνο εγώ (δεν μεσολαβούν δηλαδή άλλοι) και προκύπτει το τελικό αποτέλεσμα.

Οι πολίτες που έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν ή αυτοί που διαθέτουν ενεργητικό εκλογικό δικαίωμα αποτελούν το εκλογικό σώμα.

Ενεργητικό Εκλογικό Δικαίωμα = εκλέγω

Παθητικό Εκλογικό Δικαίωμα = εκλέγομαι

Προϋποθέσεις:

1)   πολίτες à ιθαγένεια

2)   δικαίωμα εκλέγειν à πολιτικά ενήλικος και αυτός που δεν έχει στερηθεί αυτό το δικαίωμα.

Αστικά ενήλικος = πολιτικά ενήλικος => 18 ετών (δεν ήταν όμως το όριο 18 χρόνια πάντα).

Σήμερα θεωρείται αντισυνταγματικό αν αλλάξουμε αυτό το όριο..

Κολλήματα που υπάρχουν:

1)   για λόγους βιολογικής ανικανότητας (π.χ. τρελός) δεν ψηφίζει κάποιος

2)   για λόγους ηθικής αναξιότητας (π.χ. αν έχει δικαστεί κτλπ).

Βιολογική Ανικανότητα: Σε περίπτωση που υπάρχει δικαστική απόφαση à στέρηση ενεργητικού εκλογικού δικαιώματος.

Ηθική Αναξιότητα: α) καταδίκη σε κακουργήματα β) ποινή στερήσεως πολιτικών δικαιωμάτων ( η διάρκεια εξαρτάται από την κρίση του δικαστή).

Αρμοδιότητες Εκλογικού Σώματος:

Α) βουλευτικές

Β) δημοτικές

Γ) εκλογικές (ευρο εκλογές)

Δ) δημοψήφισμα

Νομική Φύση Ψήφου: Η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική (Γαλλική επανάσταση). Εάν το εκλογικό σώμα έρχεται σαν ένα κυρίαρχο όργανο του κράτος, δεν μπορεί να το διατάξει κανένας.

Διπλή Νομική Φύση: Δικαίωμα και λειτούργημα

Αρχή Συνταγματικής Αδράνειας: Αν δεν μας ενοχλεί το σύνταγμα δεν το αλλάζουμε, παραμένει το ίδιο.

Λευκό Ψήφος # Λευκό Ψηφοδέλτιο

                                 (μπορείς να γράψεις το κόμμα που θέλεις)

Λευκό: πολιτική άποψη

Άκυρο: πολιτικό λάθος του πολίτη

Ψήφος: Δήλωση βούλησης του πολίτη ως μέλους του εκλογικού σώματος.

Χαρακτηριστικά Ψήφου:

1)  καθολικότητα: μετέχουν όλοι οι πολίτες που έχουν τα προσόντα και δεν έχουν τα κολλήματα που αναφέραμε προηγουμένως.

Νομική / πραγματική – πρακτική καθολικότητα

2)  ισότητα ψήφου: προκύπτει από την γενική αρχή της ισότητας των Ελλήνων και δεν καθιερώνεται ειδικά στο Σύνταγμα. Ισότητα δεν σημαίνει ισοδυναμία.

Στην ισοδυναμία όλοι οι ψήφοι μετράνε το ίδιο στην διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος.

3)  Άμεση Ψήφος: Ισχύουν αυτά που είπαμε για τα άμεσα όργανα του κράτους. Δεν μπορούμε να έχουμε εκλέκτορες. Άμεση ψηφοφορία δεν σημαίνει προσωπική ψηφοφορία. Η προσωπική ψηφοφορία σημαίνει αυτοπρόσωπη παρουσία εκλογέα στο εκλογικό τμήμα. Το σύνταγμα επιβάλλει την άμεση ψηφοφορία.

4)  Μυστική Ψηφοφορία: Δεν μπορεί κάποιος άλλος να μάθει το περιεχόμενο του ψήφου μας (κατά τη διαδικασία της ψηφοφορίας). Ο όρος αυτός έχει τεθεί χάρη δημόσιου συμφέροντος. Γιατί διασφαλίζει την ελευθερία της πολιτικής έκφρασης.

5)  Υποχρεωτικότητα Ψήφου

Εκλογικό Δίκαιο

Εξαιρετικά λεπτομερειακό δίκαιο. Εκτός από την διαδικασία της ψηφοφορίας υπάρχει και το εκλογικό σύστημα.

Εκλογικό Σύστημα: η μαθηματική διαδικασία μετατροπής των ψήφων σε έδρες.

Εκλογικά Συστήματα:

1)   Πλειοψηφικό Εκλογικό Σύστημα (όποιος παίρνει τις περισσότερες έδρες κερδίζει)

2)   Αναλογικό Εκλογικό Σύστημα ( κατανομή κατ’αναλογία των ψήφων).

Όλα τα άλλα εκλογικά συστήματα είναι παραλλαγές.

Πλειοψηφικό Εκλογικό Σύστημα: Καθιερώθηκε στη Μ. Βρετανία στις αρχές του 19^ου αιώνα.

Πλεονέκτημα: Συνήθως εξασφαλίζει ένα αποτέλεσμα που βγάζει την κυβέρνηση.

Μειονέκτημα: οι υπόλοιποι ψήφοι πάνε χαμένοι. Δεν μετριούνταν.

Αναλογικό Εκλογικό Σύστημα: Κατ’αριθμητική αναλογία βγαίνουν οι έδρες. Έχει εφαρμοστεί μόνο στο Ισραήλ.

Σήμερα έχουμε ταυτόχρονη εφαρμογή και των δύο συστημάτων. Αυτό όμως δεν ισχύει στην Ελλάδα. Ισχύει στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες.

Ελλάδα à 19^ος αιώνας, πλειοψηφικό σύστημα με σφαιρίδια.

Δεν υπήρχε δυνατότητα ελέγχου

Τα σφαιρίδια καταργήθηκαν το 1926.

Το 1952 έχουμε μόνο παραλλαγές αναλογικού συστήματος, ενώ πριν είχαμε και πλειοψηφικό και αναλογικό εκλογικό σύστημα.

Αναθεώρηση 2001 à Υπήρξαν προβλήματα στο εκλογικό σύστημα(παντοκρατορία 2 μεγάλων κομμάτων).

Σήμερα μοιράζουμε τις έδρες με απλή αναλογική μέθοδο.

Κατανομή εδρών:

1)   Γνωστές εκλογικές περιφέρειες (ψήφοι % βουλευτές)

2)   Μεγαλύτερες περιφέρειες

3)   Όλη η επικράτεια θεωρείται ενιαία εκλογική περιφέρεια.

Οι εκλογικές περιφέρειες ταυτίζονται με τους νόμους, εκτός από Αττική και Θεσσαλονίκη.

Δικαστικός Έλεγχος Εκλογών:

Οι εκλογές γίνονται με ευθύνη του Υπουργείου Εσωτερικών. Εποπτεία: Ανώτατη Εφορευτική Επιτροπή που αποτελείται από ανώτατους δικαστές. Αυτό γίνεται διότι κανένας δεν εμπιστεύεται κανέναν.

Στο τέλος της διαδικασίας, οι ψήφοι κτλπ πηγαίνουν στην νομαρχία και από εκεί στο Υπουργείο.

Ύστερα ανακοινώνονται τα αποτελέσματα.

Ο πρόεδρος της βουλής ενημερώνει τον Πρόεδρος της Δημοκρατίας . Αυτός αρχίζει την διαδικασία για να διορίσει τον Πρωθυπουργό. Παράλληλα τρέχει και η διαδικασία για τους βουλευτές, για το ποιος παίρνει την έδρα κτλπ.

Δεν μπορούν να ακυρωθούν οι εκλογές λόγο κόστους. Πρέπει να υπάρχουν σοβαροί λόγοι για την επανάληψη των εκλογών.

Στο πλειοψηφικό σύστημα δεν υπολογίζονται καθόλου τα μικρά κόμματα, ενώ στο αναλογικό σύστημα υπολογίζονται και τα μικρά κόμματα.

Γερμανία 1945 à Απαγόρευση Ναζιστικού και Κουμμουνιστικού Κόμματος

Πλειοψηφικό σύστημα: δεν μπορεί να υπάρξει ενιαία εκλογική περιφέρεια, γιατί παραβιάζει την αρχή του πολυκομματισμού.

2^η βασική αρμοδιότητα του λαού ως εκλογικό σώμα à δημοψήφισμα (άρθρο 44,2)

Σε κάποιες χώρες γίνονται πολλά δημοψηφίσματα για κάποια συγκεκριμένα θέματα.

Π.χ. Ελβετία à δημοψηφίσματα για πιο απίθανα πράγματα

Π.χ πειράματα στα ζώα.

Πολιτικό Δημοψήφισμα à δημοψήφισμα (μορφή πολιτεύματος / επικύρωση αλλαγής συντάγματος)

Ο όρος αναθεώρηση χρησιμοποιείται μόνο για αλλαγή συντάγματος.

Ελλάδα:

à κακή δημοψηφισματική παράδοση

à 1862 δημοψήφισμα για εκλογή βασιλιά

à τα υπόλοιπα ζητήματα ήταν για πολιτικά ζητήματα/ ρυθμίσεις

Το μοναδικό σοβαρό και γνήσιο δημοψήφισμα στην Ελλάδα έγινε το Δεκέμβρη του 1974 από τον Καραμανλή. Έγινε για την επιλογή πολιτεύματος, δηλαδή για επιλογή ανάμεσα στην βασιλευόμενη ή αβασίλευτη δημοκρατία). Έληξε με δημοκρατικό τρόπο και η αβασίλευτη δημοκρατία πήρε το 65%.

Το δημοψήφισμα είναι επικίνδυνο και δύσκολο πράγμα.

Π.χ. 1961/1962 à 5^η Γαλλική Δημοκρατία, πλήρης εξέλιξη του ζητήματος της Αλγερίας.

Ο ΝΤΕ Γκόλ θέλει να κλείσει αυτό το πόλεμο, λόγο μεταφοράς του πολέμου και στην Γαλλία με τρομοκρατικές ενέργειες.

Αποτέλεσμα: Δημοψήφισμα: Ανεξαρτησία της Αλγερίας + Αλλαγή Πολιτεύματος (Αναθεώρηση Συντάγματος)

Οι Έλληνες λατρεύουν τα δημοκρατικά δημοψηφίσματα.

Καραμανλής 1975 :

àμπαίνει στο σύνταγμα το Δημοψήφισμα

à περίεργη διατύπωση

Α) παρέμβαση στη πολιτική ζωή του τόπου

Β) δικαίωμα προκήρυξης δημοψηφίσματος για κρίσιμα εθνικά θέματα

à Είχε επικριθεί αυτό το άρθρο τότε από την αντιπολίτευση.

1976 à ψήφιση εκτελεστικού νόμου (δημοψηφίσματος)

1985- 1986 à αναθεώρηση συντάγματος, αναθεώρηση και του άρθρου περί δημοψηφίσματος.

Νόμος 1976 à δεν έχει αλλάξει ακόμα αυτός ο νόμος περί δημοψηφισμάτων.

Σύμφωνα με τον παραπάνω νόμο πρέπει να ψηφιστεί ο νόμος πρώτα για να γίνει δημοψήφισμα για κάποιο θέμα.

Ελληνικό Σύνταγμα à Ιδιορρυθμία ( ο όρος εθνικός)

                         Ο καθένας το ερμηνεύει όπως θέλει, για αυτό δεν μπορούμε να το βάλουμε ως νομικό όρο ούτε ως συνταγματικό όρο.

Μορφές Δημοψηφίσματος

1)   Κρίσιμα Εθνικά Θέματα : Θέματα εθνικής άμυνας και εξωτερικής πολιτικής.

Δημοψήφισμα: έκφραση βούλησης του λαού, δεν εντάσσεται στις νομοθετικές ούτε στις εκτελεστικές εξουσίες.

Αποτέλεσμα: όχι νόμος, αλλά έκφραση άποψης για κάποιο θέμα (δημοψήφισμα αποφασιστικό επί της αρχής).

2) Σοβαρό κοινωνικό ζήτημα

Αν δεν ψηφιστεί το δημοψήφισμα (αν όχι δηλαδή), μπορεί να γίνουν αργότερα τροποποιήσεις στο νομοσχέδιο και να πάει ξανά στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Αν ψηφιστεί όμως (αν ναι δηλαδή), τότε:

1)   Μπορεί να κάνει αναπομπή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας

2)   Ο νόμος του κράτους που προκύπτει από το δημοψήφισμα είναι το ίδιο με τους άλλους νόμους.

Εάν έχει κάποια διαφωνία με το νομοσχέδιο έχει την δυνατότητα της αναπομπής. Αυτό το δικαίωμα δεν έχει ασκηθεί ποτέ. Ούτε καν έχει απειληθεί πολιτικά για την άσκηση της. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν μπορεί να ανατρέψει το νομοσχέδιο επειδή διαφωνεί με αυτό.

1)  Μπορεί να κάνει αναπομπή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας;

Όχι δεν μπορεί θεωρητικά. Γιατί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι έμμεσο εκλεγόμενο όργανο, και δεν μπορεί να ματαιώσει ή να ανατρέψει την διαδικασία.

2) Ο νόμος του κράτους που προκύπτει από το δημοψήφισμα είναι το ίδιο με τους άλλους νόμους.

Όχι δεν είναι. Είναι ( κατά τη νομική φύση) το ίδιο. Ελέγχεται προς τη συνταγματικότητα. Δεν έχει διαφορετική ανώτατη τυπική ισχύ. Επίσης μπορεί να τροποποιηθεί πολιτικά όμως ο νόμος αυτός έχει διαφορές από τους άλλους νόμους.

Στην Ελλάδα οι νόμοι έχουν συνεχής αρίθμηση. Οι διοικητικές πράξεις αρχίζουν από το μηδέν στην αρχή του κάθε έτους. Για να προσδιορίσουμε έναν νόμο δίνουμε τον αύξοντα αριθμό και το έτος έκδοσης του νόμου.

Δεν μπορεί να γίνει αναθεώρηση του Συντάγματος με δημοψήφισμα στην Ελλάδα.

Στα άλλα κράτη της Ευρώπης είτε είναι υποχρεωτικοί είτε επιτρέπεται απλά.