Θέμα ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ, ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ, ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ κατατακτήριων εξετάσεων Νομική Κομοτηνής 2025-2026

 

Το θέμα που τέθηκε σήμερα στο μάθημα "Στοιχεία Συνταγματικού, φορολογικού και διοικητικού δικαίου" ήταν: 

Τι γνωρίζετε για τη νομοθετική εξουσιοδότηση;

Συνοπτική ενδεικτική απάντηση: 

Η νομοθετική εξουσιοδότηση αποτελεί έναν θεμελιώδη θεσμό του ελληνικού Συνταγματικού Δικαίου, μέσω του οποίου ο κοινός νομοθέτης μεταβιβάζει στην εκτελεστική εξουσία την αρμοδιότητα να ρυθμίσει ορισμένα ειδικά θέματα με κανονιστικές πράξεις, κυρίως με Προεδρικά Διατάγματα ή υπουργικές αποφάσεις. Πρόκειται για συνταγματικά ανεκτή «αντιπροσώπευση» της νομοθετικής λειτουργίας, η οποία επιτρέπει την ευελιξία και την τεχνική εξειδίκευση των ρυθμίσεων, υπό την προϋπόθεση ότι η Βουλή θέτει τα βασικά όρια και τις κατευθύνσεις της ρυθμιστικής δράσης. Η εξουσιοδότηση στηρίζεται στο άρθρο 43 του Συντάγματος και αποτελεί αναγκαίο εργαλείο λειτουργικής συνεργασίας μεταξύ νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας.

Το Σύνταγμα διακρίνει δύο βασικούς τύπους νομοθετικής εξουσιοδότησης: την ειδική και την γενική εξουσιοδότηση. Η ειδική νομοθετική εξουσιοδότηση (άρθρο 43 §2 Σ.) απαιτεί ο νόμος να καθορίζει σαφώς το αντικείμενο και τις βασικές κατευθύνσεις της εξουσιοδοτούμενης ρύθμισης. Στο πλαίσιο αυτής, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να εκδίδει κανονιστικά Προεδρικά Διατάγματα που εξειδικεύουν την εφαρμογή του νόμου. Η γενική νομοθετική εξουσιοδότηση (άρθρο 43 §3 Σ.) αφορά ήσσονος σημασίας και τεχνικού χαρακτήρα θέματα, όπου η έκδοση ρυθμίσεων ανατίθεται σε κατώτερα όργανα της διοίκησης, κυρίως σε υπουργούς. Η γενική εξουσιοδότηση δεν επιτρέπεται να αφορά ουσιώδη ζητήματα, τα οποία οφείλει να ρυθμίζει μόνο ο ίδιος ο νομοθέτης.

Η νομοθετική εξουσιοδότηση έχει συνταγματικά όρια, τα οποία η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας εξετάζει αυστηρά. Πρώτον, η εξουσιοδότηση δεν μπορεί να είναι «λευκή», δηλαδή δεν μπορεί να επιτρέπει στην εκτελεστική εξουσία να ρυθμίσει ελεύθερα οποιοδήποτε θέμα χωρίς συγκεκριμένο πλαίσιο. Δεύτερον, δεν μπορεί να μεταβιβάζει στον Πρόεδρο ή στον Υπουργό τη ρύθμιση ουσιωδών ζητημάτων που αποτελούν αντικείμενο της πρωτογενούς νομοθετικής λειτουργίας της Βουλής· τα ζητήματα αυτά πρέπει να ρυθμίζονται μόνο με νόμο. Τρίτον, η εξουσιοδότηση πρέπει να είναι σαφής, συγκεκριμένη και συνταγματικά επιτρεπτή, ιδίως όταν αφορά περιορισμούς δικαιωμάτων ή ζητήματα οργάνωσης της δικαιοσύνης και των Ανεξάρτητων Αρχών.

Η σημασία της νομοθετικής εξουσιοδότησης είναι διττή: αφενός καθιστά τη νομοθετική διαδικασία πιο ευέλικτη, επιτρέποντας την ταχεία προσαρμογή των κανόνων δικαίου σε τεχνικά ή ειδικά ζητήματα αφετέρου διασφαλίζει ότι η εκτελεστική εξουσία δεν θα υπερβεί τα όρια που θέτει ο νομοθέτης, διατηρώντας τη δημοκρατική νομιμοποίηση των ρυθμίσεων. Ο προληπτικός έλεγχος του Συμβουλίου της Επικρατείας στα Προεδρικά Διατάγματα λειτουργεί ως επιπλέον φραγμός κατά της υπέρβασης της εξουσιοδότησης.

Συνολικά, η νομοθετική εξουσιοδότηση αποτελεί μηχανισμό που επιτρέπει την αποτελεσματική λειτουργία του κράτους, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί την ισορροπία μεταξύ νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας, εξασφαλίζοντας την τήρηση της συνταγματικής τάξης.