ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΕ ΑΙΤΙΩΔΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟ

Ο Α τραυματίζει από αμέλεια με το αυτοκίνητό του τον Β. Ποιό το αξιόποινο του Α όταν:

(α) Ο Β μεταφέρεται στο νοσοκομείο όπου πεθαίνει από πυρκαγιά.

(β) Ο Β πεθαίνει από σύγκρουση του ασθενοφόρου.

(γ) Ο Β πεθαίνει από λάθος γιατρού.

(δ) Ο Β αρνείται να μεταφερθεί στο νοσοκομείο και πεθαίνει στον τόπο του ατυχήματος.

(ε) Ο Β μεταφέρεται σε σοβαρή κατάσταση στο νοσοκομείο και οι γιατροί δεν του δίνουν ελπίδες ζωής. Ο ανηψιός του Β,  που δεν ξέρει ότι ο Β θα πεθάνει τελικά και που θέλει να τον κληρονομήσει τον δηλητηριάζει και ο Β πεθαίνει.

(στ) Ο Β πάσχει από αιμοφιλία και πεθαίνει από ακατάσχετη αιμορραγία.

Συνοπτικές απαντήσεις:

Στα εγκλήματα αποτελέσματος (=ουσιαστικά) η στοιχειοθέτηση του εγκλήματος και περαιτέρω η θεμελίωση ευθύνης του δράστη, προϋποθέτει την ύπαρξη υποκειμενικού αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της συμπεριφοράς του δράστη και του αποτελέσματος. 

Βέβαια, για την κατάφαση ποινικής ευθύνης δεν αρκεί η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου αλλά πρέπει να συντρέχει και υπαιτιότητα του δράστη (δόλος ή αμέλεια) για το αποτέλεσμα που προκάλεσε η συμπεριφορά του.

Για την διάγνωση ύπαρξης ή μη αντικειμενικού αιτιώδους συνδέσμου, κρατούσα θεωρία είναι αυτής της G.S.G.N. (=όρος ενός αποτελέσματος είναι οτιδήποτε δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ως ελλείπον, χωρίς να συναπολείπεται ταυτόχρονα και το αποτέλεσμα υπό τις συνθήκες κάτω από τις οποίες επήλθε (χρόνου, τόπου κλπ) ή χωρίς να επέρχεται τούτο ουσιωδώς παραλλαγμένο.

Σύμφωνα με τα πραγματικά περιστατικά η συμπεριφορά του Α πληροί την ειδική (ποινική) υπόσταση του άρθρου 314 ΠΚ (=πρόκληση σωματικής βλάβης εξ αμελείας).

Ειδικότερα :

(α) 

Υπάρχει αντικειμενικός αιτιώδης σύνδεσμος (=αν ο Α δεν τραυμάτιζε τον Β, ο Β δεν θα μεταφερόταν στο νοσοκομείο και δεν θα πέθαινε από πυρκαγιά). 

Όμως, δεν οδηγούμαστε άνευ άλλου στην θεμελίωση ποινικής ευθύνης του δράστη Α για τον θάνατο του Β, αν για τον θάνατο του τελευταίου δεν υπήρξε υπαιτιότητα (δόλος ή αμέλεια) του δράστη.

Η έλλειψη υπαιτιότητας του Α για τον θάνατο του Β (=ο Α δεν τραυμάτισε τον Β ώστε να μεταφερθεί στο νοσοκομείο και να πεθάνει από πυρκαγιά) στην υπό κρίση περίπτωση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Α θα τιμωρηθεί μόνο για 314 ΠΚ.

(β) 

Ίδια η λύση με την υπό (α) απάντηση, υπάρχει αντικειμενικός αιτιώδης σύνδεσμος (=αν ο Α δεν τραυμάτιζε τον Β, ο Β δεν θα πέθαινε από σύγκρουση του ασθενοφόρου) αλλά δεν υπάρχει υπαιτιότητα του Α και θα τιμωρηθεί μόνο για 314 ΠΚ. Ζήτημα ευθύνης του οδηγού  του ασθενοφόρου : 302 ΠΚ (=ανθρωποκτονία εξ αμελείας).

(γ)

Η ίδια λύση δηλαδή για τον Α μόνο 314 ΠΚ και για τον γιατρό 302 ΠΚ. Στις περιπτώσεις (β) και (γ) παρατηρούμε ότι δεν παρακωλύεται η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου ή ο καταλογισμός από την εκ δόλου ή από αμέλεια επέμβαση τρίτων προσώπων (=δηλαδή η ενέργεια του δράστη αποτελεί αιτία του αποτελέσματος έστω και αν ταυτόχρονα ή μεταγενέστερα συνέτρεξε και άλλη ανθρώπινη ενέργεια για την παραγωγή του αποτελέσματος).

(δ) 

Και εδώ υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ ενέργειας του Α και θανάτου του Β. Ζήτημα διακοπής αιτιώδους συνδέσμου (=υπερκερασθείσας αιτιώδης συνάφειας) δεν τίθεται. 

Άρα το ερωτημα είναι και πάλι: συντρέχει υπαιτιότητα (=αμέλεια) του Α για τον θάνατο του Β;

Η απάντηση είναι αρνητική και ο Α θα τιμωρηθεί με 314 ΠΚ.

(ε) 

Ζήτημα υπερκέρασης αιτιώδης διαδρομής (=έχουμε διακοπή αιτιώδου συνδέσμου).

Ο Α θα τιμωρηθεί με 314 ΠΚ και ο ανηψιός για την άδικη πράξη του με 299 παρ. 1 ΠΚ (ανθρωποκτονία εκ προθέσεως).

Θα μπορούσε να ισχυριστεί ο ανηψιός ότι δεν υπάρχει αιτιώδη συνάφεια ανάμεσα στην ενέργειά του και τον θάνατο του Β, διότι έτσι και αλλιώς ο Β θα πέθαινε μετά από λίγες ημέρες, όμως είναι απορριπτέος ο ισχυρισμός του ανηψιού διότι όπως γνωρίζουμε, όρο ενός αποτελέσματος συνιστά ότι δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ως ελλείπον, χωρίς να συναπολείπεται ταυτόχρονα και το αποτέλεσμα υπό τους όρους (τόπος, χρόνος κλπ) υπό τους οποίους επήλθε ή χωρίς να επέρχεται ουσιωδώς παραλλαγμένο. Εδώ το αποτέλεσμα (=ο θάνατος   του Β) θα επερχόταν ουσιωδώς παραλλαγμένο (ως προς τον τόπο, τον χρόνο, τα μέσα κλπ).

(στ)

Υπάρχει αιτιώδης συνάφεια / σύνδεσμος όχι όμως υπαιτιότητα του Α ως προς τον θάνατο του Β εφόσον δεν γνώριζε (ούτε όφειλε ούτε μπορούσε να γνωρίζει την πάθηση του Β), οπότε ο Α θα τιμωρηθεί με 314 ΠΚ.