ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΨΗΦΙΣΗ - ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΤΟΥΣ ΚΛΑΣΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ; ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΛΙΓΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΙΡΕΤΑΙ; (ΣΟΣ)

ΨΗΦΙΣΗ - ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΝΟΜΟΥ ΣΤΟΥΣ ΚΛΑΣΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ:

Η κυριαρχική θέση του νόμου στις έννομες τάξεις της ελληνικής αρχαιότητας συμπίπτει με την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας.

Η ελευθερία του πολίτη δεν είναι δυνατόν να περιοριστεί παρά μόνο μέσω νομοθετικής διάταξης, από την οποία και μόνο πηγάζει ένας αναγκαστικός κανόνας ανθρώπινης συμπεριφοράς. Οι προτάσεις νόμου που υποβάλλονται στην εκκλησία του δήμου δεν πρέπει να προσκρούουν σε θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος .

Η "γραφή παρανόμων" ήταν ένδικο μέσο, εναντίον όποιου προτείνει "αντισυνταγματική διάταξη". Οι προτάσεις νόμων που υποβάλλονται στην Εκκλησία του Δήμου δεν πρέπει να προσκρούουν σε θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος.

Το 403/2 θεσμοθετήθηκε η διαδικασία της αναθεώρησης των νόμων η οποία μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους υπέστη πολλές τροποποιήσεις.

(1)  Στην αρχή κάθε έτους, η εκκλησία του δήμου μετά από συζήτηση, ψηφίζει επί των ισχύοντων νόμων (επιχειροτονία νόμων) εάν είναι ικανοποιητικοί ή όχι.

(2)  Αν κάποιος νόμος κριθεί μη ικανοποιητικός, οι πολίτες προτείνουν νέο νόμο.

(3)  Στην Τρίτη φάση λαμβάνεται απόφαση για την αποδοχή ή την απόρριψη του νέου νόμου και ενδεχομένως την κατάργηση ή την διατήρηση του ισχύοντος νόμου που συγκρούεται με την πρόταση νόμου που ψηφίστηκε.

(4)  Εκλέγονται από τη λαϊκή συνέλευση πέντε συνήγοροι οι οποίοι καλούνται να υπερασπιστούν το παλαιό νόμο σε δικαστικό αγώνα.
(5) Η δίκη αυτή διεξάγεται ενώπιον δικαστηρίου, που αποτελείται από ένα ή περισσότερα τμήματα της Ηλιαίας, αποκαλείται  οι «νομοθέται» και αποφασίζει κυριαρχικά, χωρίς να απαιτείται επικύρωση των αποφάσεών του μέσω ψηφίσματος της λαϊκής συνέλευσης.

Ο τύπος των αποφάσεων των νομοθετών είναι «δεδόχθαι τοις νομοθέταις» χωρίς τη σύμπραξη της λαϊκής συνέλευσης η οποία στην νομοθετική διαδικασία υποδηλώνεται από τη φράση «έδοξε τω δήμω».
Σκοπός : όχι η μετάθεση αρμοδιοτήτων αλλά η αποτροπή του κινδύνου κατάργησης των νόμων από τη λαϊκή συνέλευση. Οι νομοθέται ήταν πολίτες που είχαν δώσει τον ηλιαστικό όρκο. Διασφαλίζεται ο δημοκρατικός χαρακτήρας του θεσμού καθώς όλοι οι πολίτες έχουν πρόσβαση στη νομοθετική και τη δικαστική εξουσία.

ΟΛΙΓΟΝΟΜΙΑ ΣΤΟΥΣ ΚΛΑΣΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΙΡΕΤΑΙ:

 Ο νόμος είναι η μοναδική πηγή του δικαίου στις δημοκρατικές πόλεις των κλασικών χρόνων. Παρόλα αυτά εκδίδονται λίγοι νόμοι.
Η νομοθεσία του Σόλωνος και ο νόμος του Δράκοντα για την ανθρωποκτονία διατηρούνται έως τον 5ο και 4ο αιώνα. Οι νέες διατάξεις για το ιδιωτικό δίκαιο είναι λίγες.
Αποτέλεσμα της ολιγονομίας, είναι οι δικαστές να αντιμετωπίζουν συχνά κενά νόμου. Οι συνήγοροι επικαλούνται και άσχετες διατάξεις που ερμηνεύουν υπέρ του πελάτη τους, καταβάλλοντας προσπάθεια να πείσουν το δικαστήριο. Ενίοτε οι δικαστές πείθονται. Αλλιώς, ο αττικός νόμος προβλέπει την πλήρωση του νομοθετικού κενού από τους δικαστές με την κρίση "δικαίου ανδρός".