ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ (ΠΙΘΑΝΟ ΘΕΜΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ)

1) Δημοκρατική Αρχή. Καθιερώνεται με το άρθρο 1 παρ. 1 όπου το "το πολίτευμα της Έλλαδας είναι η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία". Πηγή της κάθε εξουσίας είναι ο Λαός, η παραγωγή της κρατικής εξουσίας γίνεται από διαδικασίες και όργανα που προβλέπει και ρυθμίζει το Σύνταγμα (παρ. 2 & 3 του ίδιου άρθρου).

Η ουσιαστική προϋπόθεση για την λειτουργία της δημοκρατικής αρχής είναι :  η πληροφόρηση των πολιτών για όλα τα γεγονότα που γίνονται στην πολιτεία (διαφάνεια) μέσω του ίντερνετ, ΜΜΕ, δημόσια συζήγηση, με αλλαγή των βουλευτών ανά τακτά χρονικά διαστήματα, με τον ΠτΔ που είναι αιρετός.

Οι περιορισμοί της δημοκρατικής αρχής είναι: σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 η λαϊκή κυριαρχία και με την παρ. 3 ότι όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, η ισότητα της ψήγου και η αρχή της ελευθερίας δηλαδή το δικαίωμα του πολίτη να καθορίζει τη συμπεριφορά του.

2) Αντιπροσωπευτική Αρχή. Η άσκηση της κρατικής εξουσίας ιδίως της νομοθετικής δεν ασκείται άμεσα από το Λαό αλλά από όργανα του κράτους που εκλέγονται από τον Λαό.  Το αντιπροσωπευτικό σύστημα εισήχθη στην Ελλάδα με το πρώτο σύνταγμα.

Ο Λαός ασκεί νομοθετική εξουσία για κρίσιμα εθνικά θέματα άρθρο 44 παρ. 2 και για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα άρθρο 44 παρ. 2 εδ.2.

3) Κοινοβουλευτική Αρχή. Οι υπουργοί ευθύνονται απέναντι της βουλής και πρέπει να απολαμβάνουν την εμπιστοσύνη του Λαού διαφορετικά υποχρεούνται σε παραίτηση.

Καθιερώνεται με το άρθρο 37 παρ. 2 όπου ο ΠτΔ διορίζει πρωθυπουργό τον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει στη βουλή την απόλυτη πλειοψηφία. Η αρχή της δεδηλωμένης περιελήφθη για πρώτη φορά με το Σύνταγμα του 1975 ενώ είχε εξαγγελθεί 100 χρόνια πριν από τον πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη και περιελήφθη στο σύνταγμα του 1927.

Η κοινοβουλευτική αρχη εκδηλώνεται ως εξής:

Μέσα σε 15 μέρες από την ορκωμοσία του πρωθυπουργού η κυβέρνηση υποχρεούται να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης από τη βουλή. Η βουλή αν έχει διακόψει τις εργασίες της, κατά τον σχηματισμό της κυβέρνησης, καλείται μέσα σε 15 ημέρες να αποφανθεί γαι τη πρόταση εμπιστοσύνης. Η προθεσμία των 15 ημερών είναι αποκλειστική και σε περίπτωση που παρέλθει η κυβέρνηση απαλλάσεται από τα καθήκοντά της και έχει τις ίδιες συνέπειες όπως αν αυτή είχε καταψηφισθεί από τη βουλή (άρθρο 38 παρ. 1).

Η πρόταση δυσμπιστίας θα πρέπει να υπογραφεί από 50 βουλευτές  και για να γίνει δεκτή χρειάζεται η απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. Αν απορριφθεί πρέπει να περάσουν 6 μήνες από την πρώτη πρόταση δυσπιστίας. Εξαίρεση υπάρχει αν η νέα πρόταση υπογραφεί από το σύνολο των βουλευτών. Αν η πρόταση δυσπιστίας αφορά τον πρωυθυπουργό ή υπουργό του και γίνει δεκτή παραιτείται ολόκληρη η κυβέρνηση.

Για να εγκριθεί η πρόταση εμπιστοσύνης χρειάζεται η απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών που δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη από τα 2/5 του όλου αριθμού τους.

Νέα κυβέρνηση έχουμε όταν διορίζεται λόγω α)θανάτου πρωθυπουργού β) μεταβολή στην ηγεσία του κόμματος γ) αλλάζει το πρόσωπο του πρωθυπουργού ενώ η κυβέρνηση παραμένει δ) παραίτηση του πρωθυπουργού. Αν γίνει ριζικός ανασχηματισμός χωρίς να αλλάξει το πρόσωπο του πρωθυπουργού δεν πρόκειται για νέα κυβέρνηση.

4) Η αρχή του κοινωνικού κράτους. Οι διατάξεις που εγγυώνται αυτή την αρχή είναι το άρθρο 120 παρ 2 για τον σεβασμό στο σύνταγμα και τους νόμους και το άρθρο 120 παρ 4 για τον πατριωτισμό των Ελλήνων που δικαιούνται να αντιστέκονται όταν κάποιος επιχειρεί να καταλύσει το σύνταγμα.

Τα είδη της αντιστάσεως είναι  τρία α) παθητική αντίσταση όταν οι πολίτες αρνούνται να συμμορφθωθούν στις αντισυνταγματικές διατάξεις β) αμυντική αντίσταση όταν οι πολίτες αμυνόμενοι κατά των κρατικών οργάνων αντιτάσσουν βία σε  αυτά και γ) επιθετική αντίσταση όταν η πολίτες χρησιμοποιούν βία για να εξαναγκάσουν τα κρατικά όργανα να ανακαλέσουν την αντισυνταγματική πράξη.

Άλλες διατάξεις είναι το άρθρο 17 παρ 1 για την προστασία της ιδιοκτησίας, άρθρο 21 για την προστασία της οικογένειας, άρθρο 21 παρ 3 για την προστασία της νεότητας, του γήρατος και της αναπηρίας και περίθαλψης, άρθρο 25 για τα δικαιώματα του ανθρώπου ως μέλος κοινωνικού συνόλου, άρθρο 106 παρ 1 για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης και άρθρο 106 παρ 2 για την ελεύθερη ανάπτυξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

5) Η αρχή του κράτους δικαίου. Η αρχή αυτή προκύπτει από το άρθρο 26 Σ που καθιερώνει την αρχή της διάκρισης των λειτουργιών, το άρθρο 95Σ που καθιερώνει την αρχή της νομιμότητας της διοίκησης, του άρθρου 20Σ που καθιερώνει το δικαίωμα δικαστικής προστασίς και δικαίωμα ακροάσεως , τα άρθρα 87 παρ 2 και 93 παρ 4 που κατοχυρώνουν την ανεξαρτησία του βουλευτή και από τον κατάλογο των ατομικών καικοινωνικών δικαιώματων του αρθρου 5 παρ 1.

Κράτος δικαίου είναι το κράτος που η κρατική εξουσία περιορίζεται σε όλες του τις εκφάνσεις και λειτουργίες του. Ταυτίζεται με το συνταγματικό κράτος.

6) Η αρχή του πολυκομματισμού. Πολιτικό κόμμα σύμφωνα με το άρθρο 29 είναι έλληνες πολίτες που έχουν το εκλογικό δικαίωμα και μπορούν ελεύθερα να ιδρύουν και να συμμετέχουν σε πολιτικά κόμματα, που η οργάνωση και η δράση τους οφείλει να εξυπηρετει την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Το πολιτικό κόμμα δεν είναι νομικό πρόσωπο.