Θέμα ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ κατατακτήριων εξετάσεων Δημόσιας Διοίκησης Πάντειου 2025-2026

 

Το θέμα που κληρώθηκε για το μάθημα ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ήταν:

"Ποια είναι η έννοια του εκλογικού συστήματος και ποιες είναι οι σπουδαιότερες εκλογικές αρχές που διέπουν την εκλογική διαδικασία; Ποιες είναι οι αρμοδιότητες του εκλογικού σώματος (αναλυτικά);"

Ενδεικτική (πολύ συνοπτική) απάντηση: 

Το εκλογικό σύστημα αποτελεί τον μηχανισμό μέσω του οποίου η λαϊκή βούληση μετατρέπεται σε κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Πρόκειται για το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τον τρόπο διεξαγωγής των εκλογών, την κατανομή των εδρών, τον χαρακτήρα της ψήφου, τη διαμόρφωση των εκλογικών περιφερειών και τις προϋποθέσεις συμμετοχής κομμάτων και υποψηφίων. Η λειτουργία του εκλογικού συστήματος είναι θεμελιώδης, διότι επηρεάζει άμεσα το είδος και τη σταθερότητα των κυβερνήσεων, την ποιότητα της αντιπροσώπευσης και τη γενικότερη εικόνα του πολιτικού συστήματος.

Η ελληνική εκλογική διαδικασία διέπεται από ορισμένες βασικές αρχές που κατοχυρώνονται στο Σύνταγμα (άρθρο 51 §3). Η καθολικότητα της ψηφοφορίας εξασφαλίζει ότι όλοι οι Έλληνες πολίτες έχουν δικαίωμα ψήφου χωρίς διακρίσεις. Η άμεση ψηφοφορία σημαίνει ότι οι πολίτες εκλέγουν απευθείας τα μέλη της Βουλής, χωρίς ενδιάμεσα στάδια. Η μυστικότητα της ψηφοφορίας προστατεύει την προσωπική επιλογή του εκλογέα και αποτρέπει κάθε μορφή πίεσης ή εξαναγκασμού, ενώ η ελεύθερη ψηφοφορία κατοχυρώνει το δικαίωμα του πολίτη να ψηφίζει χωρίς επιρροές ή απειλές. Η αρχή της ισότητας της ψήφου διασφαλίζει ότι κάθε ψήφος έχει την ίδια βαρύτητα, ενώ η ταυτόχρονη διεξαγωγή των εκλογών σε όλη τη χώρα εγγυάται ενιαίες συνθήκες συμμετοχής. Οι αρχές αυτές συγκροτούν το θεσμικό πλαίσιο που επιτρέπει τη γνήσια έκφραση της λαϊκής βούλησης.

Το εκλογικό σώμα, δηλαδή το σύνολο των πολιτών που διαθέτουν το δικαίωμα ψήφου, έχει κρίσιμες και πολλαπλές αρμοδιότητες στο δημοκρατικό πολίτευμα. Πρωταρχικός του ρόλος είναι η εκλογή των μελών της Βουλής, η οποία αποτελεί το κυρίαρχο αντιπροσωπευτικό όργανο. Μέσω αυτής της διαδικασίας, το εκλογικό σώμα καθορίζει έμμεσα και τη σύνθεση του οργάνου που εκλέγει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, επιδρώντας έτσι στη λειτουργία των θεσμών. Επιπλέον, το εκλογικό σώμα συμμετέχει άμεσα στη λήψη αποφάσεων με τη διαδικασία του δημοψηφίσματος, είτε για κρίσιμα εθνικά θέματα είτε για ψηφισμένα νομοσχέδια, ενισχύοντας την άμεση δημοκρατική διάσταση του πολιτεύματος.

Πέραν των θεσμικών του αρμοδιοτήτων, το εκλογικό σώμα λειτουργεί και ως μηχανισμός δημοκρατικού ελέγχου. Μέσω της ψήφου του εγκρίνει ή αποδοκιμάζει την κυβερνητική πολιτική, διαμορφώνει νέες κοινοβουλευτικές ισορροπίες και κατευθύνει τις πολιτικές εξελίξεις. Η περιοδική ανανέωση της λαϊκής εντολής διασφαλίζει ότι η κυβέρνηση παραμένει συνδεδεμένη με τη βούληση των πολιτών, ενώ η συμμετοχή του εκλογικού σώματος στις εκλογικές διαδικασίες αποτελεί θεμέλιο της λαϊκής κυριαρχίας, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθρο 1 του Συντάγματος.

Έτσι, το εκλογικό σύστημα, οι εκλογικές αρχές και οι αρμοδιότητες του εκλογικού σώματος συνθέτουν τον πυρήνα της δημοκρατικής λειτουργίας του κράτους. Αποτελούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο η κοινωνία εκφράζεται πολιτικά, ελέγχει την εξουσία και συμμετέχει στη διαμόρφωση της δημόσιας ζωής.