ΣΟΣ ΘΕΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΑΝΤΕΙΟΥ 2015-2016

ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΑ ΨΗΦΙΣΜΑΤΑ, ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ;

Τα ψηφίσματα είναι πράξεις συντακτικών ή αναθεωρητικών βουλών σε περιόδους κατά τις οποίες είτε δεν υπάρχει Σύνταγμα γιατί έχει καταργηθεί, είτε ισχύει εν μέρει, όπως στην περίπτωση του Συντάγματος του 1952. Χαρακτηριστικό των ψηφισμάτων αποτελεί καταρχήν το ότι πρόκειται για πράξεις προερχόμενες από τη νόμιμη συντακτική εξουσία. Είναι επομένως πράξεις σπανιότατα συντακτικής συνέλευσης και συνήθως αναθεωρητικής βουλής.

Είναι ισότιμα όσον αφορά την τυπική τους δύναμη με τις διατάξεις του Συντάγματος και εντάσσονται όσο χρόνο διατηρούν την αυξημένη τυπική τους ισχύ στην έννοια του τυπικού Συντάγματος. Η διάταξη του άρθρου 110 παρ. 5 Σ προέβλεπε το ψήφισμα ως τον τύπο άσκησης της αναθεωρητικής λειτουργίας.

Μόλις ισχύσει νέο Σύνταγμα, αν τα ψηφίσματα δεν καθορίζουν τη διάρκεια ισχύος τους και το Σύνταγμα δεν περιέχει σχετική διάταξη, γίνεται δεκτό ότι διατηρούν την αυξημένη τυπική τους δύναμη εφόσον είναι σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου συντάγματος, αν είναι αντίθετες καταργούνται αυτοδικαίως.

Ως καταργημένες πρέπει να θεωρούνται και οι διατάξεις των ψηφισμάτων οι οποίες περιλήφθηκαν αμετάβλητες στο νέο Σύνταγμα.

Η Ε Αναθεωρητική Βουλή εξέδωσε 12 ψηφίσματα κατά το διάστημα της 24^ης Δεκεμβρίου έως 9^η Ιουνίου 1975 οπότε και δημοσιεύτηκε το ψήφισμα για τη θέση σε ισχύ 11 Ιουνίου 1975 του καταστατικού χάρτη της χώρας.

Με τα ψηφίσματα αυτά ρυθμίστηκαν θεσμοί, όπως η άσκηση του νομοθετικού έργου, η τροποποίηση του κανονισμού της βουλής,  η άσκηση των αρμοδιοτήτων του ΠτΔ κ.λπ.

Συντακτική πράξη είναι ο τύπος της μη νόμιμης άσκησης της συντακτικής εξουσίας.  Εκδίδονται από τα όργανα της εκτελεστικής εξουσίας (ΠτΔ – Κυβέρνηση), αναφέρονται σε θέματα συντακτικού ή νομοθετικού περιεχομένου και έχουν αυξημένη τυπική δύναμη από τους κοινούς νόμους. Εκδίδονται κατά κανόνα από κανονική ή de facto κυβέρνηση, σε περίοδο πολιτικής ανωμαλίας, όπου δεν υπάρχει Σύνταγμα ή δεν εφαρμόζεται και ταυτόχρονα δεν υπάρχει εθνική αντιπροσωπεία.

Η άσκηση όμως συντακτικού έργου από τα όργανα της εκτελεστικής εξουσίας χωρίς σχετική εξουσιοδότηση από το Σύνταγμα βρίσκεται έξω από τα πλαίσια της αρχής της νομιμότητας, αναγνωρίζεται όμως από τα δικαστήρια με βάση το δίκαιο της ανάγκης. Μόνο σε μια περίπτωση το Σύνταγμα αναγνωρίζει στα όργανα της εκτελεστικής εξουσίας το δικαίωμα να εκδίδουν πράξεις συντακτικού χαρακτήρα. Κατά το άρθρο 48 παρ. 2 του Συντ. ο ΠτΔ μπορεί ύστερα από πρόταση του υπουργικού συμβουλίου να ανακαλέσει προσωρινά την ισχύ ορισμένων διατάξεων του Συντάγματος σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια απουσίας ή αντικειμενικής αδυναμίας σύγκλησης της βουλής.

Η ελληνική συνταγματική ιστορία γνώρισε πληθώρα συντακτικών πράξεων. Κατά την περίοδο από την πτώση της Απριλιανής δικτατορίας μέχρι την ανάδειξη της Ε Αναθεωρητικής βουλής και το διάστημα από 1^η Αυγούστου ως 5^ης Οκτωβρίου 1974 εκδόθηκαν οκτώ συντακτικές πράξεις. Οι πράξεις αυτές ήταν απαραίτητες για την αποκατάσταση της δημοκρατικής νομιμότητας  και την προετοιμασία των εκλογών που ανέδειξαν την Εθνική Αντιπροσωπεία, η οποία επεξεργάσθηκε ύστερα το σχέδιο του νέου Συντάγματος. Μετά το διάστημα μέχρι την εκλογή των μελών της Ε Αναθεωρητικής Βουλής οι συντακτικές πράξεις που εκδόθηκαν, επανέθεσαν σε ισχύ το Σύνταγμα του 1952 με τις εξαιρέσεις των διατάξεων που καθόριζαν τη μορφή του πολιτεύματος.

Οι συντακτικές πράξεις είναι ισότιμες ως προς την τυπική τους δύναμη τόσο μεταξύ τους όσο και με τις διατάξεις του Συντάγματος (ΣτΕ 3700/74). Όταν το Σύνταγμα δεν περιέχει σχετική μεταβατική διάταξη, οι συντακτικές πράξεις που είναι σύμφωνες με τις διατάξεις αυτού εξακολουθούν να ισχύουν στο μέλλον, ενώ οι συντακτικές πράξεις που είναι αντίθετες στο Σύνταγμα παύουν αυτοδικαίως να ισχύουν από τη δημοσίευση του Συντάγματος.

Για την ισχύ των ψηφισμάτων και των συντακτικών πράξεων μετά τη δημοσίευση του νέου συντάγματος, ο συνταγματικός νομοθέτης περιέλαβε ρυθμίσεις στο κεφάλαιο «Μεταβατικές διατάξεις» όπου στο άρθρο 111 παρ. 2 ορίζεται ότι οι συντακτικές πράξεις που εκδόθηκαν από 24 Ιουλίου 1974 έως τη σύγκληση της Ε Αναθεωρητικής Βουλής καθώς και τα ψηφίσματα της εξακολουθούν να ισχύουν και κατά τις διατάξεις τους τις αντίθετες προς το σύνταγμα, επιτρέπεται δε η τροποποίηση και κατάργησή τους με νόμο.

Το ισχύον Σύνταγμα δεν προβλέπει την έκδοση συντακτικών πράξεων.

Οι ερμηνευτικές δηλώσεις ψηφίζονται από συντακτική συνέλευση ή αναθεωρητική βουλή και έχουν ως αντικείμενο την ανάθεση και ερμηνεία ή συμπλήρωση του περιεχομένου ορισμένων διατάξεων του Συντάγματος.

Έχουν παρεπόμενο χαρακτήρα απέναντι στις διατάξεις του Συντάγματος στις οποίες αναφέρονται και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος αυτών με την προϋπόθεση όμως (α) ότι έχουν ψηφιστεί συγχρόνως από το ίδιο συντακτικό ή αναθεωρητικό όργανο και μάλιστα με την πρόθεση να αποκτήσουν κύρος αυθεντικής ερμηνείας του Συντάγματος (β) έχουν δημοσιευθεί στην εφημερίδα της κυβερνήσεως είτε συγχρόνως με τις κύριες διατάξεις του Συντάγματος είτε σε μεταγενέστερο χρόνο (γ) ότι το περιεχόμενο των ερμηνευτικών δηλώσεων βρίσκεται μέσα στα όρια της αρμοδιότητας του συντακτικού ή αναθεωρητικού οργάνου που της ψηφίζει (πχ δεν επιτρέπεται η ψήφιση ερμηνευτικής δήλωσης από άλλη αναθεωρητική βουλή όταν έχει ως αντικείμενο τη μορφή του πολιτεύματος κατά το άρθρο 110 παρ. 1 του Συντ.).

Βιβλιογραφία: Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου της Ανδρομάχη Γ. Μαρκαντωνάτου-Σκαλτσά (σελ. 102-105)