ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
ΑΡΘΡΟ 299 ΠΚ
Ανθρωποκτονία με πρόθεση
1. Όποιος με πρόθεση σκότωσε άλλον τιμωρείται με την ποινή του θανάτου ή με ισόβια κάθειρξη.
2. Αν η πράξη αποφασίστηκε και εκτελέστηκε σε βρασμό ψυχικής ορμής, επιβάλλεται η ποινή της πρόσκαιρης κάθειρξης.
Γενικά:
Η ανθρωποκτονία είναι ένα έγκλημα που τιμωρείται ανάλογα με τη διαβάθμιση του δόλου. στην βαρύτερη περίπτωση της παρ. 1 η πράξη τιμωρείται με ισόβια κάθειρξη και στην περίπτωση της παρ. 2 με κάθειρξη.
Ερμηνεία του αρ. 299 ΠΚ:
1. Το προστατευόμενο έννομο αγαθό του άρθρου 299 ΠΚ είναι η ανθρώπινη ζωή.
2. Το έγκλημα αυτό είναι κοινό, απλό, ενέργειας απλότροπο, αποτελέσματος, βλάβης, μη ιδιόχειρο, στιγμιαίο και κακούργημα, που παραγράφεται σε 20 χρόνια (αρ. 111 παρ. 2 στοιχ. α ΠΚ).
3. Το αρ. 299 ΠΚ περιέχει 2 κυρωτικούς ποινικούς κανόνες στις αντίστοιχες παραγράφους του, ένα κυρωτικό κανόνα στην παρ. 1 (ανθρωποκτονία σε ήρεμη ψυχική κατάσταση) που μας δίνει το βασικό έγκλημα και άλλον ένα κυρωτικό κανόνα στην παρ. 2 (ανθρωποκτονία σε βρασμό ψυχικής ορμής) που μας δίνει το σχετικό προνομοιούχο έγκλημα. Οι κανόνες αυτοί έχουν 2 συστατικά τμήματα: το περιγραφικό τμήμα και το κυρωτικό τμήμα.
Το περιγραφικό τμήμα των κυρωτικών ποινικών κανόνων του αρ. 299 ΠΚ περιέχει α) την αντικειμενική υπόσταση και β) την υποκειμενική υπόσταση. Το κυρωτικό τμήμα περιέχει τις ποινές.
Στοιχεία του εγκλήματος:
1. Αφαίρεση της ζωής άλλου: αποτελεί το αντικειμενικό στοιχείο. Η αφαίρεση της ζωής μπορεί να γίνει με οποιονδήποτε τρόπο όχι μόνο έναν ακόμα και με την πρόκληση του θανάτου με δηλητήριο, με πρόκληση σοκ, πρόκληση κόπωσης, με την μετάδοση θανατηροφόρας ενέργειας κλπ. Η πρόκληση συνεχούς στεναχώριας και λύπης που επιφέρει μαρασμό και θάνατο άλλου δεν μπορεί να θεωρηθεί ανθρωποκτονία. Επίσης, η ανθρωποκτονία μπορεί να τελεστεί και με έμμεση αυτουργία, ακόμη και με την εξώθηση του θύματος σε αυτοκτονία πχ πείθοντας ένα μικρό παιδί ότι μπορεί να πετάξει από το μπαλκόνι. Μπορεί να γίνει με θετική ενέργεια δηλαδή με άμεση ή έμμεση επίδραση επί σώματος του παθόντος ή με παράλειψη ενέργειας κατά τους όρους του αρ. 15 ΠΚ. Άρση του αδίκου είναι νοητή από κάποιο λόγο όπως προσταγή, άμυνα κλπ. Η συναίνεση του παθόντος δεν μπορεί ποτέ να δικαιολογήσει την ανθρωποκτονία, ούτε επίσης η κατάσταση ανάγκης του άρ. 25 ΠΚ ενώ μπορεί να προταθεί ηάμυνα των αρ. 22 επ ΠΚ ή η ενάσκηση δικαιώματος, η εκπλήρωση καθήκοντος και η προσταγή των αρ. 20 και 21, η κατάσταση ανάγκης που αίρει τον καταλογισμό του αρ. 32 ΠΚ. Έτσι, υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις, μπορούν να κριθούν μη τιμωρητές οι πράξεις ανθρωποκτονίας στρατιωτικού σε σύρραξη, αστυνομικού σε συμπλοκή με κακοποιούς, αθλητή σε αγώνες κλπ.
Περιπτώσεις ανθρωποκτονίας: Πυροβολισμός στο πρόσωπο κατόπιν λογομαχίας, πυροβολισμός αντιζήλου εκ των όπισθεν από μικρή απόσταση, με κυνηγετικό όπλο αφού παραμόνευσε το θύμα και το πυροβόλησε εκ των όπισθεν, αστυνομικός που φόνευσε την ερωμένη του, συζυγοκτονία με καραμπίνα, με βόμβα σε αεροπλάνο από τρομοκράτη, με ένεση ηρωίνης σε θανατηφόρα δόση στο θύμα με τη βία, με δηλητήριο σε ζύμη από την οποία ο δράστης κατασκεύασε ψωμί που προσέφερε στην οικογένεια των θυμάτων, από το οποίο έφαγαν και τρίτα άτομα, με μαχαίρι σε άτομο που επήλθε στον κήπο του δράστη και το εξέλαβε ως τον εραστή της θυγατέρας του, τον οποίο προτίθετο να θατώσει, φόνος Αλβανού λαθρομετανάστη από συμπατριώτη του καθ' υπέρβαση ορίων άμυνας, νεαρός δικηγόρος που φόνευσε πελάτισσα για να μην αποκαλυφθεί αντιδεοντολογική συμπεριφορά του, με κτυπήματα όπου ο παθών πέθανε μετά τριήμερο από εσωτερική αιμορραγία, με απόρριψη βιομηχανικών αποβλήτων, με σύνθλιψη κεφαλής του θύματος με λίθο, με μητέρα που έδωσε στην κόρη της εντομοκτόνο με νερό σε ήρεμη ψυχολογική κατάσταηση, με βάναυση κακομεταχείριση 9 μηνών τέκνου από τον πατέρα του, θανάτωση συζύγου σε ήρεμη ψυχολογική κατάσταση με ξύλο ενώ κοιμόταν ή με επανειλημμένα πλήγματα από μαχαίρι ή με περίστροφο κ.α.
2. Υποκειμενική υπαιτιότητα: Απαιτείται δόλος και αρκεί και ενδεχόμενος. Γενικά ο δόλος διαγιγνώσκεται από τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν και τις ειδικότερες συνθήκες υπό τις οποίες τελέστηκε η πράξη π.χ. το πληγέν σημείο του σώματος, η ένταση του πλήγματος, η απόσταση δράστη και θύματος, οι συνοδευτικές της πράξης απειλές "θα σε σκοτώσω" κλπ. Ο δόλος πρέπει να κατευθύνεται προς την αφαίρεση της ζωής του άλλου.Αν υπάρχει διαζευτικός δόλος ανθρωποκτονίας ή σωματικής βλάβης υπερισχύει ο δόλος ανθρωποκτονίας. Για την πλάνη περί την ταυτότητα του προσώπου ή το αντικείμενο, για την αστοχία βολής βλέπε άρ. 30 αρ. 8,9 και αρ. 34 επ ΠΚ, για την υποθετική αιτιότητα βλέπε αρ. 14 και 18 ΠΚ. Για την περίπτωση που ο δόλος κατευθυνόταν στη σωματική βλάβη και επήλθε θάνατος βλέπε αρ. 38 και 311 ΠΚ. Ενδεχόμενος δόλος υπάρχει όταν παρότι ο δράστης θεώρησε ως ενδεχόμενο αποτέλεσμα της πράξης ή παράλειψης τον θάνατο του άλλου, εντούτοις δεν απέστη, αποδεχόμενος την πραγμάτωση αυτού δηλαδή ο δράστης να θέλησε να επέλθει ο θάνατος του άλλου άσχετα αν δεν επήλθε. Ο δόλος στην ανθρωποκτονία έχει δύο διαβαθμίσεις, τον προμελετημένο (παρ. 1) και τον σε βρασμό ψυχικής ορμής (παρ. 2). Στην πρώτη περίπτωση απαιτείται ψυχική ηρεμία του δράστη είτε κατά την απόφαση είτε κατά την εκτέλεση της πράξης ενώ στη δεύτερη απαιτείται ο δράστης να βρίσκεται σε βρασμό ψυχικής ορμής κατά ένα από τα δύο αυτά στάδια δίοτι αν λείπει ο βρασμός ψυχικής ορμής κατά ένα από τα δύο στάδια αυτά δεν εφαρμόζεται η παρ. 2 αλλά η παρ. 1. Βρασμός ψυχικός ορμής δηλαδή απρομελέτητος δόλος υπάρχει, όταν ο δράστης αποφάσισε και εκτέλεσε την πράξη υπό το κράτος ψυχικής υπερδιέγερσης που προκλήθηκε από την αιφνίδια υπερένταση κάποιου συναισθήματος ή πάθους λ.χ. οργής, θλίψης, φόβου, έρωτος, ζηλοτυπίας κλπ που έφτασε μέχρι του σημείου του βρασμού ώστε να αποκλείεται η σκέψη και ο δράστης να στερείται της δυνατότητας να σταθμίσει τα αίτια που τον ωθούν στην πράξη ή τον απωθούν από αυτήν. Ο βρασμός ψυχικής ορμής είναι κάτι λιγότερο από την έλλειψη καταλογισμού του αρ. 34 ΠΚ που οδηγεί σε ατιμώρητο του δράστη. Απαλλάσσεται γενικά ο δράστης, όταν συντρέουν οι όροι των αρ. 30-34 (πραγματική και νομική πλάνη, κατάσταση ανάγκης, κωφαλαλία, διατάραξη πνευματικών λειτουργιών και της συνείδησης).
3. Αιτιώδης σύνδεσμος: θα πρέπει να υπάρχει αντικειμενικός αιτιώδης σύνδεσμος, με βάση τη θεωρία του σοδύναμου των όρων.
Στάδια εγκλήματος:
Κάθε έγκλημα αποτελέσματος μέχρι να φτάσει στην ολοκλήρωσή του διέρχεται από τρία στάδια α) το στάδιο της συμπεριφοράς, της ενέργειας δηλαδή ή της παράλειψης στην οποία προβαίνει ο δράστης β) στο στάδιο της επενέργειας της συμπεριφοράς πάνω στο υλικό αντικείμενο δηλαδή κατά το οποίο η συμπεριφορά του δράστη έρχεται σε επαφή με το υλικό αντικείμενο και επιδρά σε αυτό (δηλαδή ο άλλος άνθρωπος, το θύμα) και γ) στο στάδιο της επέλευσης του αποτελέσματος. Πχ εκείνος που πυροβολεί με καραμπίνα για να φονεύσει, τη στιγμή που πατάει τη σκανδάλη (=στάδιο συμπεριφοράς), τη στιγμή που η σφαίρα ακουμπάει το θύμα (=στάδιο επενέργειας της συμπεριφορίας) και τη στιγμή που το άψυχο σώμα πέφτει στο έδαφος (=στάδιο επέλευσης του αποτελέσματος).
Ειδικά ζητήματα:
1. Ποινές της παρ. 1: τιμωρείται με πιονή ισόβιας κάθειρξης και σε περίπτωση που το δικαστήριο δεχθεί ελαφρυντικές περιστάσεις (άρ. 84 ΠΚ) ή λόγους μείωσης της ποινής (αρ. 83 ΠΚ) επιβάλλει ποινή κάθειρξης από 10 ως 20 έτη.
2. Ποινές της παρ. 2: τιμωρείται με ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης δηλαδή από 5 έως 20 έτη.
3. Απόπειρα: είναι νοητή η απόπειρα ανθρωποκτονίας.
4. Συμμετοχή: είναι δυνατή οποιαδήποτε μορφή συμμετοχής από τις προβλεπόμενες στα άρ. 45-47 ΠΚ όπως συναυτουργία, άμεση συνέργεια, ηθική αυτουργία και απλή συνέργεια. Η πράξη του συμμετόχου κρίνεται αυτοτελώς και συνεπώς μπορεί απρομελέτητος δόλος να υπάρχει και στο συμμέτοχο άλλως λαμβάνεται υπόψη μόνο υπέρ του δράσαντος σε βρασμό ψυχικής ορμής.
5. Συρροή: έχουμε αν ο δράστης με μια πράξη πχ τοποθέτηση βόμβας σε δημόσιο μέρος, αφαιρεί περισσότερες ανθρώπινες ζωές, πρόκειται περί αληθινής κατ' ιδέαν συρροής και τιμωρείται κατά το άρθρο 94 παρ. 1 με τον περιορισμό της παρ. 2 όταν οι πράξεις τελούνται διαδοχικώς λ.χ. θανάτωση περισσοτέρων κατά το ίδιο συμβάν με περισσότερους πυροβολισμούς κατά περισσότερων ανθρώπων.
6. Με σωματικές βλάβες: αν ο δράστης χωρίς ανθρωποκτόνο σκοπό, προξενήσει σωματική βλάβη σε άλλον και εξαιτίας αυτής επέλθει ο θάνατός του τότε πρόκειται περί θανατηφόρων σωματικών βλάβων του αρ. 311 ΠΚ, όμως, αν ο δράστης προξένησε σωματικές βλάβες στο θύμα χωρίς ανθρωποκτόνο σκοπό και στη συνέχεια αποφασίζει να τον φονεύσει και του καταφέρει κτυπήματα μέχρι να πεισθεί ότι είναι νεκρός, τελεί πράξη ανθρωποκτονίας, αν ο δράστης έπληξε τον παθόντα με ανθρωποκτόνο δόλο και νομίζοντάς τον νεκρό, τον ρίχνει στη θάλασσα όπου πνίγηκε ή τον έθαψε κλπ τελεί επίσης μια ανθρωποκτονία του αρ. 299 ΠΚ με βάση τιςς αρχές του γενικού δόλου βλ. άρθρα 14 και 20 ΠΚ.
7. Με άλλες πράξεις: κρίθηκε ότι υπάρχει αληθινή συρροή με ληστεία του αρ. 380, 18 ΠΚ, με ληστεία και βιασμό ή με απόπειρα βιασμού, με άμβλσωση κλπ.
Βιβλιογραφία:
1. Ποινικός Κώδικας, Μιχαήλ Μαργαρίτης, σελ. 766-788
2. Ποινικό Δίκαιο, Αλέξανδρος Κωσταράς, σελ. 276-288
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου