ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ (ΕΝΝΟΙΕΣ)

Ο μεγάλος όγκος των αυτοκρατορικών διατάξεων έκανε επιτακτική την ανάγκη κωδικοποίησής τους, επιπλέον ο χωρισμός της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε ανατολή και δύση επέφερε εξελληνισμό των νομοθετημάτων (άρχισαν να γράφονται στα ελληνικά ή να μεταφράζονται τα λατινικά κείμενα) και οι αυτοκρατορικές διατάξεις άρχισαν να διακρίνονται σε γενικές και ειδικές (προνομιακές):

ΕΠΙ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ Β' 

1. Γρηγοριανός Κώδικας (κωδικοποίηση νόμων μετά από ιδιωτική πρωτοβουλία του Γρηγοριανού).

2. Ερμεγειάνειος Κώδικας (κωδικοποίηση νόμων μετά από ιδιωτική πρωτοβουλία του Ερμεγειανού).

3. Θεοδοσιανός Κώδικας (η πρώτη επίσημη κωδικοποίηση αυτοκρατορικών διατάξεων από Αδριανό έως Θεοδόσιο Β') (438/439).

ΕΠΙ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ Α' & ΔΙΑΔΟΧΩΝ

1.  Ιουστινιάνεια κωδικοποίηση ή Κώδικας (κωδικοποίηση αυτοκρατορικών διατάξεων που συμπεριέλαβε και τη νομοθετική παραγωγή του Ιουστινιανού) (528/529).

2. Έκδοση Νεαρών Διατάξεων ή αλλιώς νεαρές (διατάξεις του ιουστινιανού μετά τον Κώδικα).

3. Αναθεωρημένος Κώδικας (κωδικοποίηση αυτοκρατορικών διατάξεων μαζί με τις νέες διατάξεις των νεαρών από 529 και μετά) (534).


4. Πανδέκτης (κωδικοποιήθηκαν τα έργα των κλασικών ρωμαίων νομικών) (530-533).

5. Εισηγήσεις (διδακτικό βοήθημα με γενικές αρχές από όλους τους κλάδους του Δικαίου, φαίνεται να δίδασκε ο Αυτοκράτορας και για αυτό το λόγο είχαν ισχύ νόμου).

6.  Β' έκδοση Κώδικα (κωδικοποίηση Ιουστινιανού, έγινε προσπάθεια και για Γ' έκδοση αλλά δεν κατέστη δυνατή).

7. Διδακτικό έργο αντικηνσόρων (σώζεται από έμμεσες πηγές (α) σημειώσεις φοιτητών και (β) περιλήψεις που γράφτηκαν από τους αντικήνσορες ή νομομαθείς και αποτελούσαν συνδυασμό επιτομής και μετάφρασης λατινικών κειμένων για πρακτικούς σκοπούς).

8. Συναγωγή σε τίτλους 50  (είναι εκκλησιαστικοί κανόνες διαιρεμένοι σε τίτλους και γράφτηκε από Πατριάρχη Ιωάννη Γ' ή αλλιώς τον Ιωάννη τον Σχολαστικό).

9. Α' Νομοκάνων σε 50 τίτλους (είναι μίξη εκκλησιαστικών κανόνων και ιουστινιάνειων νόμων εκκλησιαστικού περιεχομένου, ονομάστηκε έτσι γιατί ήταν μίξη Συναγωγής σε 50 τίτλους και άλλων νόμων μετά την Νεαρά 131.1 του Ιουστινιανού που εξίσωσε τους νόμους εκκλησιαστικού περιεχομένου του Ιουστινιανού με τους κανόνες της Εκκλησίας).

10. Β' Νομοκάνων σε 14 τίτλους (επί βασιλείας Ηρακλείου: είναι μίξη μιας συστηματικής συλλογής Σύνταγμα σε 14 τίτλους & διατάξεων εκκλησιαστικής νομοθεσίας του Ιουστινιανού, ανήκει στις σημαντικότερες πηγές της Ανατολικής Εκκλήσίας) (610-641).

 ΕΠΙ ΛΕΟΝΤΟΣ Γ' ΤΟΥ ΙΣΑΥΡΟΥ & ΔΙΑΔΟΧΩΝ

1. Εκλογή των Ισαύρων (νομοθέτημα σύντομο και κατανοητό του Λέοντος Γ' και του γιου του Κωνσταντίνου Ε' όπου συγκεντρώθηκαν όλοι οι βασικοί καθημερινοί κανόνες για το μέσο άνθρωπο της εποχής) (741).

2. Παράρτημα της Εκλογής (επειδή η Εκλογή ήταν σύντομη και περιείχε γενικές διατάξεις καθημερινής χρήσης, στην πρακτική δημιουργήθηκε ένα παράρτημα της Εκλογής που ρύθμιζε ειδικές έννομες σχέσεις και περιελάμβανε τον Γεωργικό Νόμο, τον Ναυτικό Νόμο, τον Στρατιωτικό Νόμο, το Μωσαϊκό Παράγγελμα που ήταν αποσπάσματα από τα πρώτα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης και σε έθιμα).

3. Εξομολογητική φιλολογία (συλλογές με κωδικοποιητικό χαρακτήρα για εκκλησιαστικά εγκλήματα κυρίως γενετήσιας συμπεριφοράς).


ΕΠΙ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ : ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Α'


Επί δυναστείας των Μακεδόνων έγινε ανακάθαρση του παλιού δικαίου (ius) με ταυτόχρονη κατάργηση των νεωτερισμών που επέφερε η εκλογή των Ισαύρων:

1. Εισαγωγή (το πρώτο βυζαντινό νομοθέτημα για να τεθεί σε εφαρμογή η ανακάθαρση, αποτελούνταν από 40 βιβλία, έκδηλη η επίδραση της Εκκλησίας αφού αυτοκράτορας και Πατριάρχης ήταν ισοδύναμοι, ήταν όλη η νομοθετική ύλη χωρις τα περιττά στοιχεία, στα ελληνικά γραμμένη)

ΕΠΙ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ : ΛΕΟΝΤΑ ΤΟΥ ΣΟΦΟΥ & ΔΙΑΔΟΧΩΝ

1. Βασιλικά (αναθεώρηση της κωδικοποίησης του νομοθετικού έργου του Βασιλείου Α', διαιρεμένο σε 60 βιβλία ) (888/889)

2.Έκδοση πολλών Νεαρών (πχ Συλλογή με 113 Νεαρές που σώζεται και σήμερα).

3.Πρόχειρος Νόμος (αναθεώρηση της Εισαγωγής) (907)

4. Επαρχικό Βιβλίο (συλλογή κανονισμών για τις αρμοδιότητες του Επάρχου της πόλης ώστε να καταπολεμηθεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός και να εξασφαλιστεί οι αδιατάρακτες οικονομικές σχέσεις μεταξύ επαγγελματικών και συντεχνειών).

5. Διάφορες Συλλογές (πχ Αυξημένη ιδιωτική εκλογή, Επιτομή των νόμων, η Μεγάλη Σύνοψη των Βασιλικών, η Αυξημένη Εισαγωγή, η Εκλογή των βιβλίων 1-10 των Βασιλικών, κλπ.)

ΑΠΟ ΑΛΩΣΗ 1204 ΕΩΣ ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

1. Συλλεκτικά έργα πολιτειακού δικαίου (η Μικρά Σύνοψη, το Αυξημένο Πρόχειρο, το σημαντικότερο είναι η Εξάβιβλος του Αρμενόπουλου το 1345, η Αυξημένη Εξάβιβλος που είναι επεξεργασία της Εξαβίβλου, κατά την τουρκοκρατία ίσχυσε η Εξάβιβλος του Αρμενόπουλου  κυρίως από εκκλησιαστικά δικαστήρια, ήταν η πιο προσιτή νομική συλλογή που αποτέλεσε τον πρώτο αστικό κώδικα της Ελλάδος).

2. Συλλεκτικά έργα εκκλησιαστικού δικαίου (πχ το Σύνταγμα του Βλάσταρη το 1335 κλπ)