ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΑΙΡΕΣΕΩΣ

Το σύμφωνο προαιρέσεως

Το σύμφωνο προαιρέσεως αποτελεί ιδιόμορφη προπαρασκευαστική σύμβαση με την οποία παρέχεται στον έναν από τους δύο συμβαλλομένους η εξουσία (διαπλαστικό δικαίωμα) να επιφέρει την κατάρτιση της κύριας σύμβασης με μόνη τη δήλωσή τους. Η εξουσία αυτή καλείται δικαίωμα προαιρέσεως (option).

Το σύμφωνο προαιρέσεως είναι ενοχική σύμβαση που παρέχει δικαίωμα για σύναψης ενοχικής (πχ πώλησης ΑΚ 513) ή και εμπράγματης (πχ μεταβίβασης πράγματος ΑΚ 1033-1034) σύμβασης.  Ειδική περίπτωση συμφώνου προαιρέσεως προβλεπόμενη από το νόμο αποτελεί το σύμφωνο εξωνήσεως στο ΑΚ 565.

Το σύμφωνο προαιρέσεως εξυπηρετεί ιδιαίτερα τον συναλλασσόμενο ο οποίος ενδιαφέρεται για την κατάρτιση κύριας σύμβασης αλλά και επιθυμεί να παρέλθει ορισμένο χρονικό διάστημα προτού δεσμευθεί οριστικώς. Στον ενδιάμεσο χρόνο ανάλογα με τις οικονομικές του δυνατότητες και αν η αγορά το απαιτεί, θα πάρει την απόφασή του. Αν δεν είχε συνάψει το σύμφωνο προαιρέσεως είτε θα έχανε την επιχειρηματική ευκαιρία είτε θα είχε συμβληθεί σε μια σύμβαση χωρίς να γνωρίζει καθοριστικά τα στοιχεία αυτής. Για παράδειγμα ο Α μισθώνει ένα ακίνητο για 8 έτη και ο εκμισθωτής παραχωρεί στο μισθωτή σύμφωνο προαιρέσεως να αγοράσει το μίσθιο στο τελευταίο έτος έναντι ορισμένου τιμήματος αν η επιχείρηση ευδοκιμούσε, η τήρηση τύπου είναι ίδια με τη κύρια σύμβαση (όπως και στο προσύμφωνο ΑΚ 166).

Το σύμφωνο προαιρέσεως περιέχει τρία στοιχεία (α) θεμελίωση του δικαιώματος προαιρέσεως που αποτελεί διαπλαστικό δικαίωμα του οποίου η άσκηση επιφέρει άμεσα τη σύναψη της κύριας σύμβασης (β) το περιεχόμενο της κύριας σύμβασης να είναι ορισμένο και (γ) όροι σχετικά με τον τρόπο και χρόνο κατάρτισης της κύριας σύμβασης.

Το σύμφωνο προαιρέσεως και η μονομερής δήλωση του δικαιούχου αποτελούν από κοινού την κύρια σύμβαση (πχ πώλησης και μεταβίβασης ακινήτου) για αυτό απαιτείται να υποβληθούν σε μεταγραφή και οι δύο αυτές δικαιοπραξίες.

Το δικαίωμα προαιρέσεως

Το δικαίωμα προαιρέσεως ασκείται με μονομερή δήλωση βούλησης απευθυνόμενη προς τον δεσμευόμενο από το σύμφωνο προαιρέσεως. Τύπος απαιτείται μόνο όταν η κύρια σύμβαση υπόκειται σε τύπο. Σε όσες περιπτώσεις δεν απαιτείται ορισμένος τύπος μπορεί να γίνει και σιωπηρώς. Το δικαίωμα προαιρέσεως είναι περιουσιακό. Η μεταβίβασή του είτε αιτία θανάτου είτε εν ζωή είναι δυνατή, εκτός αν η κύρια σύμβαση έχει προσωποπαγή χαρακτήρα πχ σύσταση επικαρπίας ή έχει διαρκή χαρακτήρα  πχ σύμβαση μίσθωσης. Το δικαίωμα προαιρέσεως υπόκειται σε κατάσχεση εφόσον δεν είναι αμεταβίβαστο. Τέλος, προστατεύεται από προσβολές τρίτων σύμφωνα με τις διατάξεις των ΑΚ 914, 919 και 939 επ.

Διαφορά από προσύμφωνο

Με το σύμφωνο προαιρέσεως δεν δημιουργείται αξίωση έναντι του αντισυμβαλλόμενου να συμπράξει στη σύμβαση της κύριας σύμβασης όπως στο προσύμφωνο γιατί ο αποκτήσας το δικαίωμα προαιρέσεως με μόνη τη δήλωση βούλησής του επιφέρει κατάρτιση της σύμβασης χωρίς την ανάγκη της σύμπραξης του άλλου μέρους.

Βιβλιογραφία:

Α. Γεωργιάδης "Αστικό δίκαιο γενικές αρχές" σελ. 459-462