Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου 2014

ΡΩΜΑΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ (IUS CIVILE) & ΡΩΜΑΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ (διαβάστε το ως παραμύθι, θα βοηθήσει στις εξετάσεις)

Το βιβλίο της Ιστορίας Δικαίου (Τρωϊανός) δεν μας δίνει να καταλάβουμε τι είναι το ius civile και μάλιστα πως ξεκίνησε και μέχρι που έφτασε, για αυτό σας παραθέτω τα παρακάτω για να τα διαβάσετε (να τα διαβάσω κι εγώ) για να κατανοήσουμε καλύτερα το δίκαιο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

ΡΩΜΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ (ius civile)


Το ius civile δηλώνει το νομικό σύστημα που διαπλάστηκε από την ίδρυση της Ρώμης (8ος αιώνας π.Χ.) έως το 565 μ.Χ (χρονολογία που πέθανε ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός Α'). Το ρωμαϊκό δίκαιο με μεταγενέστερες τροποποιήσεις ίσχυσε σε μεγάλος μέρος του μέχρι και τους νεότερους χρόνους.


Το ρωμαϊκό δίκαιο κατά τη στενή του έννοια διέτρεξε 4 στάδια ανάπτυξης, που συνδέονται με 4 ουσιώδης περιόδους του ρωμαϊκού πολιτισμού: της βασιλείας, της δημοκρατίας, της αυτοκρατορίας από τον Αύγουστο έως τους Σεβήρους και της δεσποτικής μοναρχίας.
Έτσι έχουμε το ρωμαϊκό προκλασικό δίκαιο που το χαρακτηρίζει μια βαθμιαία μετάβαση προς περισσότερο εξελιγμένες μορφές, το κλασικό δίκαιο (περίοδο αυτοκρατορίας), το μετακλασικό δίκαιο και το ιουστινιάνειο δίκαιο.

Στο ius civile δηλαδή το ρωμαϊκό δίκαιο προστέθηκε η έννοια του ius gentium δηλαδή το δίκαιο που διάφοροι λαοί είχαν κοινό μεταξύ τους και το ius naturale δηλαδή το φυσικό δικαίου που το δίκαιο κάθε λαού δεν μπορεί να καταλύσει και που κατά μεγάλο μέρος του είχει περιληφθεί στο ius gentium (γενικό δίκαιο).

Το ρωμαϊκό δίκαιο διακρινόταν σε ιδιωτικό και δημόσιο δίκαιο. Και μετά διακρινόταν σε ενοχικό, εμπράγματο, οικογενειακό και κληρονομικό δίκαιο.

Το ρωμαϊκό δίκαιο επί αιώνες  εφαρμόστηκε στο Βυζάντιο και επί τουρκοκρατίας ενώ ως ιδιωτικό δίκαιο των Ελλήνων συνδέθηκε με την περί δικαίου συνείδηση του ελληνικού λαού και από την ίδρυση του ελληνικού κράτους ίσχυσε ως αστικό δίκαιο (διάταγμα της 23ης Φεβρουαρίου 1834) με μερικές τροποποιήσεις, μέχρι την 23/02/1946. Από τότε ισχύει ο Αστικός Κώδικας βασισμένος όπως όλα τα νεότερα αστικά δίκαια στο ρωμαϊκό δίκαιο.

Μεγάλο μέρος των Πανδεκτών του Ιουστινιανού (2080 χωρία) είχε ληφθεί από το έργο του Ιουλίου Παύλου.

ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

 1. Οι πρώτοι αιώνες ΒΑΣΙΛΕΙΑ (753 π.Χ. - 509 π.Χ.)

 Η Ρώμη ιδρύθηκε το 753 π.Χ. με ιδρυτή τον Ρωμύλο.

2. Η περίοδος της ρωμαϊκής δημοκρατίας.

Οι πατρίκιοι (αγροτική αριστοκρατία) έδιωξαν τον βασιλιά και οργάνωσαν νέο πολίτευμα. Στη θέση του βασιλιά τοποθέτησαν δύο άρχοντες με ετήσια θητεία, τους ύπατους που κυβερνούσαν κράτος και στρατό. Όλοι οι αξιωματούχοι διορίζονταν από τη Σύγκλητο (μέλη της μόνο πατρίκιοι) και λόγω της αυθαιρεσίας αυτών στην εξουσία, δυσαρεστήθηκαν οι πλήβειοι (άλλη κοινωνική ομάδα Ρώμης=βιοτέχνες και μικροκαλλιεργητές που δεν άνηκαν σε γένος) και απείλησαν να δημιουργήσουν δικό τους κράτος, οι πατρίκιοι υποχώρησαν και έτσι θεσπίστηκε το αξίωμα του δημάρχου που προσταύτευε τους πληβείους από τις πιέσεις των αρχόντων. Αργότερα πέτυχαν να καταγραφεί δίκαιο που να αφορούσε και αυτούς (πχ Δωδεκάδελτος).  Μετά έγινε ο Α και ο Β Καρχηδονιακός Πόλεμος που ώθησε τους μικροκαλλιεργητές στη χρεωκοπία και τα κατώτερα στρώματα στη φτώχεια. Ο Γάιος και ο Γράκχος (αδέλφια) προσπάθησαν να τους βοηθήσουν με μεταρρυθμίσεις που αφορούσαν την ίδη διανομή καλλιεργήσιμης γης σε όλους τους πολίτες. Οι πατρίκιοι αντέδρασαν και τα αδέλφια δολοφονήθηκαν. Εντωμεταξύ το πολίτευμα της Ρώμης βυθιζόταν όλο και πιο πολύ στην ασυδοσία και στη διαφθορά παρόλο που η Ρώμη επεκτείνονταν λόγω των φιλόδοξων στρατηγών της.

3. Η περίοδος των εμφυλίων (85-30 π.Χ.)

 Καθώς αυξάνεται η δύναμη των στρατηγών της Ρώμης και μεγαλώνει η έκταση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας αυξάνεται και ο ανταγωνισμός μεταξύ τους και γίνεται πολύ σκληρός. Στρατηγοί πεθαίνουν, νέοι έρχονται στο προσκήνιο μέχρι που ο Καίσαρας παρίνει την εξουσία στη Ρώμη, ονομάζεται δικτάτορας για δέκα χρόνια, και μετά ισόβιος. Ακόμη ονομάζεται imperator = αυτοκράτορας και pater patriae = πατέρας της πατρίδας, προβαίνει σε φιλολαϊκά μέτρα και τριπλασιάζει τον αριθμό των μελών της Συγκλήτου ώστε να εξασφαλίσει τη συναίνεσή της σε όλα τα θέματα. Κάποιοι όμως που φοβούνται τη δύναμή του τον δολοφονούν το 44 π.Χ.  Την εξουσία αναλαμβάνει η Α' Τριανδρία:  ο Μάρκος Αντώνιος, ο Οκταβιανός κα ο Λέπιδος. Ο Οκταβιανός προσάρτησε στη Ρώμη και την Αίγυπτο και ο Αντώνιος ηττήθηκε στη ναυμαχία στο Άκτιο (31 π.Χ.).

4. Η πρώιμη αυτοκρατορική περίοδος (περίοδος Ηγεμονίας)

Παρόλο που η αυτοκρατορία βρισκόταν στο ζενίθ της, αλλαγές λάμβαναν χώρα που οδήγησαν προοδευτικά στην κρίση της αυτοκρατορίας τον 3ο αιώνα μ.Χ.
Ο Οκταβιανός στην αρχή ασχολούνταν με τυχοδιωκτικές δραστηριότητες, όμως το 30 π.Χ. η δημόσια εικόνα του άλλαξε, λόγω του κύρους του. Ο Καίσαρας τον είχε ορίσει κληροόμο του. Πέτυχε την ειρήνευση και την σταθερότητα στην αυτοκρατορία αλλά χρειαζόταν χρόνο για την πλήρη επιστροφή στην ομαλότητα. Με χαρακτήρα συμφιλιωτικό, αναλάμβανε κάθε χρόνο νομότυπα το αξίωμα του υπάτου.
Το 27 π.Χ. η Σύγκλητος έδωσε στον Οκταβιανό το όνομα Αύγουστος που αποδίδεται στα ελληνικά ως Σεβαστός.
Ο Αύγουστος προέβηκε σε μεταρρυθμίσεις (νόμος του Αυγούστου), σε νέες κατακτήσεις και σύντομα αντιμετώπισε το πρόβλημα της διαδοχής του. Το πολίτευμα δεν ήταν μοναρχία και ήταν αδιανόητη η κληρονομική διαδοχή. Πάντρεψε την κόρη του αλλά το 12 π.Χ. ο γαμπρός του πέθανε. Έτσι την ξαναπάντρεψε με τον Τιβέριο που χώρισε πρώτα τη γυναίκα του. Τα εγγόνια του Αυγούστου πέθαναν όλα σε εφηβική ηλικία οπότε το 14 μ.Χ. όταν πέθανε, ο Τιβέριος ανέλαβε την εξουσία που από το 4 μ.Χ. τον είχε ορίσει ο πεθερός του, δημαρχο. Όταν πέθανε ο Τιβέριος τον αντικατέστησε ο ανηψιός του Γάιος Καλλιγούλας. Μετά τον θάνατο και του Γάιου η Σύγκλητος ήθελε να θέσει τέλος στο αυτοκρατορικό σύστηυμα αλλά οι πραιτωριανοί δεν τον άφησαν και ανακάλυψαν τον Κλαύδιο, θείο του Γάιου και τον ανακήρυξαν αυτοκράτορα. Ο Κλαύδιος προσπάθησε τον εκρωμαϊσμό της αυτοκρατορίας, παραχώρησε την ιδιότητα του ρωμαίου πολίτη σε επαρχιώτες και εισήγαγε επαρχιώτες ευγενείς στη Σύγκλητο. Ο ισχυρότερος αυτοκράτορας της δυναστείας των Κλαυδίων ήταν ο Κλαύδιος. Προσέθεσε νέες περιοχές στην αυτοκρατορία, οργάνωσε την γραφειοκρατία της αυτοκρατορίας, δημιούργησε ένα είδος υπουργών που τα επάνδρωσε με απελεύθερους κλπ.
Μετά τον θάνατο του Κλαύδιου ανέβηκε στο θρόνο ο Νέρων. Ακολούθησε η δυναστεία των Φλαβίων
(Βεσπασιανός, Τίτος, Δομιτανός), η δυναστεία των Αντωνίνων (Νέρβας, Τραιάνος, Αδριανός, Μάρκος Αυρήλιος, Κόμμοδος).

5. Η κρίση της αυτοκρατορίας

Το ρωμαϊκό κράτος μετά τον θάνατο του Μάρκου Αυρήλιου εισέρχεται σε περίοδο μεγάλης κρίσης. Η κατάρρευση της οικονομίας παραλύει τους κρατικούς μηχανισμούς. Το πρόβλημα της διαδοχής που δεν είχε λυθεί δίνει την ευκαιρία τους πραιτωριανούς να επιβάλουν υποψήφιο της προτίμησής τους, αποτέλεσμα: η επικράτηση πλήρους αναρχίας. Οι αυτοκράτορες διαδέχονται ο ένας τον άλλο, η κρατική εξουσία καταρρέει και μαζί της και όλοι οι κρατικοί θεσμοί. Οι εξωτερικοί εχθροί εκμεταλεύονται το εσωτερικό χάος, διασπούν τα οχυρωμένα σύνορα και εισφάλουν στα εδάφη της αυτοκρατορίας.

6. Ο Διοκλητιανός και η Τετραρχία

Στην κρίσιμη στιγμή για την αυτοκρατορία μια σειρά στρατιωτικών που αναγορεύθηκαν αυτοκράτορες με κορυφαίο τον Διοκλητιανό πετυχαίνουν μια σειρά από μεταρρυθμίσεις και την ανόρθωση του κράτους. Ο Διοκλητιανός συνειδητοποίησε ότι η αυτοκρατορία που είναι εκτεθειμένη στους βαρβάρους, δεν μπορεί να κυβερνάται από ένα μόνο άνδρα οπότε για να αποφύγει την κατάρρευση αυτής, αποφασίζει να μοιραστεί την εξουσία με ένα πιστό στρατιωτικό τον Μαξιμίνο που έλαβε τον τίτλο του αυγούστου. Μετά ο Διοκλητιανός καταμερίζει και άλλο την εξουσία με δύο βοηθούς ακόμα και έτσι η αυτοκρατορία διοικείται από μια Τετραρχία της οποίας ο Διοκλητιανός είναι καθοδηγητής. Επίσης χωρίζει και την αυτοκρατορία σε τμήματα.
Το 305 μ.Χ. ο Διοκλητιανός παραιτείται λόγω γήρατος, πείθοντας και τον αυτοκράτορα της Δύσης Μαξιμιανό να πράξει το ίδιο. Αναλαμβάνουν οι δύο καίσαρες της ανατολής και δύσης, ο Γαλέριος και ο Κωνστάντιος Χλωρός (πατέρας του Κωνσταντίνου).

7. Η επικράτηση του Χριστιανισμού

Το 312 αναλαμβάνει αυτοκράτορας της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ο Φλάβιος Βαλέριος Κωνσταντίνος (ρωμαίος) που έθεσε το 313 μ.Χ. τον χριστιανισμό υπό την προστασία του και νομιμοποίησε τον χριστιανισμό ως επιτρεπόμενη θρησκεία ώστε να σταματήσουν οι διωγμοί των χριστιανών για την ηρεμία του κράτους.
Ο Μέγας Κωνσταντίνος ήταν ο πρώτος ρωμαίος αυτοκράτορας που είδε ευνοϊκά την εξάπλωση του χριστιανισμού και φρόντισε για την αύξηση της δύναμής του. Μετά τον θάνατό του, οι περισσότεροι αυτοκράτορες ήταν χριστιανοί ή τουλάχιστον ευνοϊκοί με τον χριστιανισμό με τον Θεοδόσιο τον Α' να αναγνωρίζει τον χριστιανισμό ως την επίσημη θρησκεία του κράτους.


8. Η κατάλυση της αυτοκρατορίας 476 μ.Χ.

Το 395 μ.Χ. ο Θεοδόσιος Α' πέθανε και όρισε στη διαθήκη του τη διαίρεση της αυτοκρατορίας σε ανατολή και δύση. Το δυτικό θα διοικούνταν από το μικρότερο γιο του και το ανατολικό από το μεγαλύτερο γιο του. Αυτός ήταν και ο τελευταίος διαχωρισμόςτης ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Το δυτικό μέρος που έχανε ταχύτατα μία μία τις επαρχίες του καταλύθηκε το 476 μ.Χ. από τον Οδόακρο, αρχηγό των βαρβάρων μισθοφόρων των ρωμαίων ενώ το ανατολικό έζησε για χίλια ακόμη χρόνια ως η γνωστή Βυζαντινή Αυτοκρατορία!!!



Ελπίζω να βοήθησα... λίγο (γιατί είχα μπερδευτεί κι εγώ).


Πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ ΡΩΜΑΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ ΡΩΜΑΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου