ΑΠΑΡΡΙΘΜΗΣΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΟΧΥΡΩΜΕΝΩΝ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Ο Παύλος Κουντουριώτης ως ο πρώτος ΠτΔ της Ελλάδας

Το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας συναντάται για πρώτη φορά ως θεσμός στο σώμα του Συντάγματος του 1924.  Ωστόσο με το Σύνταγμα του 1927 καθιερώθηκε εκ νέου ο ρόλος του, ο οποίος όμως περιοριζόταν στην άσκηση της εκτελεστικής εξουσίας. Ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας καταργήθηκε το 1935 εξαιτίας της πολιτειακής μεταβολής (δικτατορία της 4^ης Αυγούστου) και επανήλθε επί δικτατορίας των Συνταγματαρχών με το Σύνταγμα του 1968. Με το δεύτερο Σύνταγμα της Χούντας του 1973 δόθηκαν υπερεξουσίες στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο οποίος στο πρόσωπό του συγκέντρωνε πια όλη την δύναμη, καθιερώνοντας παράλληλα και θέση Αντιπροέδρου. Όμως, με το Σύνταγμα του 1975 ρυθμίστηκε εκ νέου ο ακριβής ρόλος του ΠτΔ και επιπλέον οι αρμοδιότητές του περιορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό με την αναθεώρηση του Συντάγματος του 1986.  Σήμερα ο ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι περισσότερο συμβολικός και εθιμοτυπικός.

Η αναθεώρηση του Συντάγματος του 1986 αποτελεί σταθμό στην ιστορία του θεσμού του Προέδρου της Δημοκρατίας καθώς περιόρισε σε μεγάλο βαθμό τις αρμοδιότητες του. Οι σημαντικότερες από τις διατάξεις που τροποποιήθηκαν ήταν αυτές που αφορούσαν:

·        Τη δυνατότητα που διέθετε  ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να διαλύσει τη βουλή σε περίπτωση που η σύνθεσή της εμφάνιζε δυσαρμονία προς το λαϊκό αίσθημα (προεδρική διάλυση).

·        Την τυποποίηση των χειρισμών του Προέδρου της Δημοκρατίας κατά το στάδιο της παύσης και της ανάδειξης της νέας κυβέρνησης ώστε να μην έχει πλέον καμία διακριτική ευχέρεια.

·        Την καθιέρωση του κανόνα της προσυπογραφής στο σύνολο σχεδόν των πράξεων του Προέδρου της Δημοκρατίας.

·        Την επίσημη επικοινωνία του με το λαό που πήρε την μορφή διαγγελμάτων η οποία υπόκειται σε προηγούμενη έγκριση του πρωθυπουργού.

Οι αρμοδιότητες του προέδρου της Δημοκρατίας κατηγοριοποιούνται σε συμβολικές, ρυθμιστικές, νομοθετικές, διοικητικές και δικαστικές και διέπονται από τον κανόνα του άρθρου 50 σύμφωνα με τον οποίο, «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει άλλες αρμοδιότητες παρά μόνο όσες του απονέμουν ρητά το Σύνταγμα και οι νόμοι που είναι σύμφωνοι μ’ αυτό» και από τη ρήτρα του άρθρου 35 παρ. 1 σύμφωνα με την οποία «καμία πράξη του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν ισχύει ούτε εκτελείται χωρίς την προσυπογραφή του αρμοδίου Υπουργού» εκτός από τις εξαιρέσεις που αναφέρονται περιοριστικά στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου και είναι:

•   Ο διορισμός πρωθυπουργού.

•  Η ανάθεση διερευνητικής εντολής για σχηματισμό κυβέρνησης.

•  Η διάλυση της βουλής αν δεν την προσυπογράψει όπως προβλέπεται ο πρωθυπουργός ή το υπουργικό συμβούλιο.

•   Η αναπομπή ψηφισμένου νομοσχεδίου ή πρότασης νόμου.

• Ο διορισμός του προσωπικού των υπηρεσιών της Προεδρίας της Δημοκρατίας.

 

  Σύμφωνα με το ισχύον σύνταγμα ο πρόεδρος της Δημοκρατίας:

1.      (άρθρο 30 παρ. 1) είναι ρυθμιστής του Πολιτεύματος

2.      (άρθρο 35 παρ. 2) διορίζει το προσωπικό της προεδρίας της δημοκρατίας

3.      (άρθρο 36 παρ. 1) εκπροσωπεί διεθνώς το κράτος, κηρύσσει πόλεμο, συνομολογεί συνθήκες ειρήνης, συμμαχίας, οικονομικής συνεργασίας και συμμετοχής σε διεθνείς οργανισμούς ή ενώσεις

4.   (άρθρο 37 παρ. 1) διορίζει τον πρωθυπουργό (χωρίς προσυπογραφή κατά άρθρο 35 παρ. 2) και με πρότασή του, διορίζει και παύει λοιπά μέλη κυβέρνησης και υφυπουργούς

5.      (άρθρο 37 παρ. 2, 3 και 4) αναθέτει διερευνητική εντολή προκειμένου να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης που να απολαμβάνει της εμπιστοσύνη της βουλής

6.      (άρθρο 38 παρ. 1) απαλλάσσει την κυβέρνηση από τα καθήκοντά της αν αυτή παραιτηθεί ή απολέσει την εμπιστοσύνη της βουλής

7.      (άρθρο 40 παρ. 1) συγκαλεί τη βουλή σε σύνοδο τακτικά μία φορά το χρόνο και έκτακτα όταν αυτός το κρίνει εύλογο και  κηρύσσει την έναρξη και τη λήξη κάθε βουλευτικής συνόδου αυτοπροσώπως ή δια του πρωθυπουργού

8.      (άρθρο 40 παρ. 2, 3) αναστέλλει τις εργασίες της βουλευτικής συνόδου μόνο μία φορά κατά την ίδια βουλευτική σύνοδο

9.      διαλύει τη βουλή και προκηρύσσει εκλογές (άρθρο 37 παρ. 3) εάν δεν τελεσφορήσουν οι διερευνητικές εντολές και έχει διακριβωθεί αδυναμία σχηματισμού βιώσιμης κυβέρνησης, (άρθρο 41 παρ. 1) εάν έχουν καταψηφιστεί από τη βουλή δύο κυβερνήσεις και η σύνθεσή της δεν εξασφάλιζε κυβερνητική σταθερότητα και (άρθρο 41 παρ. 2) για ανανέωση λαϊκής εντολής ή προκειμένου να αντιμετωπιστεί εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας μετά από πρόταση της κυβέρνησης που έχει ψήφο εμπιστοσύνης της βουλής

10. (άρθρο 42 παρ. 1) εκδίδει και δημοσιεύει τους νόμους που ψηφίζει η βουλή μέσα σε ένα μήνα από τη ψήφισή τους

11. (άρθρο 42 παρ 1, 2) αναπέμπει ψηφισμένο νόμο στη βουλή εντός μηνός από τη ψήφισή του το οποίο πρέπει να συνοδεύεται από έκθεση των λόγων της διαφωνίας του ΠτΔ με το νομοσχέδιο

12. εκδίδει κανονιστικά διατάγματα(άρθρο 43 παρ. 1) αναγκαία για την εκτέλεση των νόμων, (άρθρο 43 παρ. 2) με ειδική εξουσιοδότηση νόμου, (άρθρο 43 παρ. 4) για τη ρύθμιση θεμάτων που καθορίζονται σε νόμους πλαίσια, πάντοτε με τη σύμπραξη του αρμοδίου υπουργού

13. εκδίδει πράξεις νομοθετικού περιεχομένου (άρθρο 44 παρ. 1) σε έκτακτες περιπτώσεις επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης και (άρθρο 48 παρ. 5) σε περίπτωση πολέμου, επιστράτευσης εξαιτίας εξωτερικών κινδύνων ή άμεσης απειλής της εξωτερικής ασφάλειας για να αντιμετωπιστούν επείγουσες ανάγκες και να αποκατασταθεί ταχύτερα η λειτουργία των συνταγματικών θεσμών

14. (άρθρο 44 παρ. 2) προκηρύσσει δημοψήφισμα για κρίσιμα εθνικά θέματα μετά από πρόταση του υπουργικού συμβουλίου και απόφαση της βουλής που λαμβάνεται με απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών

15. (άρθρο 44 παρ. 2) προκηρύσσει δημοψήφισμα για ψηφισμένο νομοσχέδιο που αφορά σε σοβαρό κοινωνικό θέμα με διάταγμα που προσυπογράφεται από τον πρόεδρο της βουλής, εφόσον έχει προταθεί από τα 2/5 των βουλευτών και έχει ψηφισθεί από τα 3/5 των βουλευτών

16. (άρθρο 44 παρ. 3) απευθύνει διαγγέλματα προς το λαό σε εντελώς εξαιρετικές περιπτώσεις μετά από σύμφωνη γνώμη του πρωθυπουργού

17. (άρθρο 45) είναι ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων της χώρας και απονέμει τους βαθμούς σε όσους υπηρετούν σε αυτές

18. (άρθρο 46 παρ. 1) διορίζει και παύει τους δημοσίους υπαλλήλους εκτός από τις εξαιρέσεις που ορίζει ο νόμος

19. (άρθρο 46 παρ. 2) απονέμει τα προβλεπόμενα παράσημα σε ημεδαπούς και αλλοδαπούς

20. (άρθρο 47 παρ. 1) μπορεί να χαρίζει, να μετατρέπει ή να μετριάζει τις ποινές που επιβάλλονται από τα δικαστήρια και να αίρει τις κάθε είδους έννομες συνέπειες των ποινών (απονομή χάριτος)

21. (άρθρο 47 παρ. 2) απονέμει χάρη σε υπουργό που καταδικάσθηκε κατά το άρθρο 86 του Συντάγματος

22. (άρθρο 48 παρ. 1) θέτει σε εφαρμογή το νόμο για την κατάσταση πολιορκίας σε περίπτωση πολέμου, επιστράτευσης ή άμεσης απειλής της εθνικής ασφάλειας