Τις δικαιοπραξίες τις διακρίνουμε σε υποσχετικές και εκποιητικές, ανάλογα με την έννομη συνέπεια που επιδιώκεται μέσω αυτών. Η διάκριση αυτή αφορά όμως μόνο τις δικαιοπραξίες περιουσιακού δικαίου.
Υποσχετική είναι η δικαιοπραξία με την οποία δημιουργείται ενοχική υποχρέωση του υποσχόμενου, ο οποίος ονομάζεται οφειλέτης και αντιστοίχως ενοχικό δικαίωμα του λήπτη της υπόσχεσης, ο οποίος ονομάζεται δανειστής.
Με την υποσχετική δικαιοπραξία δεν επέρχεται μεταβολή σε υφιστάμενο δικαίωμα, αλλά δημιουργείται μόνο υποχρέωση του οφειλέτη προς τον δανειστή. Γι αυτό λέγεται πως η υποσχετική δικαιοπραξία δεν μειώνει το ενεργητικό της περιουσίας του οφειλέτη, απλώς αυξάνει το παθητικό της.
Εκποιητική είναι η δικαιοπραξία με την οποία διατίθεται, δηλαδή μεταβιβάζεται, αλλοιώνεται, επιβαρύνεται ή καταργείται υφιστάμενο δικαίωμα και επομένως επηρεάζεται άμεσα η υπόστασή του.
Ολες οι εμπράγματες δικαιοπραξίες είναι εκποιητικές, αλλά και κάποιες ενοχικές δικαιοπραξίες είναι εκποιητικές, όταν με αυτές επέρχεται διάθεση ενοχικού δικαιώματος, όπως είναι η εκχώρηση απαίτησης, η άφεση χρέους κ.ά.
Με την εκποιητική δικαιοπραξία μειώνεται το ενεργητικό της περιουσίας του προσώπου που προβαίνει στη διάθεση του δικαιώματος. Δεν συνιστά, όμως, διάθεση η παράλειψη κτήσης δικαιώματος, ή η απώλεια δικαιώματος χωρίς τη βούληση του δικαιούχου του. Σ αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει εκποιητική δικαιοπραξία.
Η εκποιητική δικαιοπραξία είναι κατά κανόνα σύμβαση, κατ εξαίρεση, όμως, μπορεί να είναι και μονομερής δικαιοπραξία, όπως π.χ. η παραίτηση από την κυριότητα κινητού (1076 ΑΚ).
Συχνά με την εκποιητική δικαιοπραξία εκπληρώνεται μία υποχρέωση που είχε αναληφθεί με την υποσχετική δικαιοπραξία, όπως για παράδειγμα, με την εκποιητική σύμβαση της μεταβίβασης κυριότητας πράγματος κινητού ή ακινήτου εκπληρώνεται η υποχρέωση που είχε αναλάβει ο μεταβιβάζων με την υποσχετική δικαιοπραξία της πώλησης ή της δωρεάς.
Πολλές φορές η κατάρτιση μίας εκποιητικής δικαιοπραξίας απαιτεί τη συνδρομή και άλλων προϋποθέσεων, οι οποίες αποτελούν είτε στοιχεία του πραγματικού της δικαιοπραξίας είτε όρους του ενεργού αυτής. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το άρθρο 1034 ΑΚ απαιτείται εκτός από τη συμφωνία για τη μεταβίβαση της κυριότητας του κινητού και παράδοση της νομής του, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 1033 ΑΚ, εκτός από τη συμφωνία μεταξύ μεταβιβάζοντος και αποκτώντος για τη μεταβίβαση της κυριότητας ακινήτου, απαιτείται και μεταγραφή της σχετικής εμπράγματης συμφωνίας.
Τέλος, η σημαντικότερη διαφορά μεταξύ υποσχετικής και εκποιητικής δικαιοπραξίας είναι ότι για να παράγει το έννομο αποτέλεσμά της η εκποιητική δικαιοπραξία πρέπει ο δικαιούχος να έχει εξουσία διαθέσεως του δικαιώματός του. Δηλαδή αυτός που προβαίνει στην εκποίηση απαιτείται αφενός να είναι φορέας του δικαιώματος που εκποιεί και αφετέρου να έχει εξουσία διάθεσης τούτου. Αντιθέτως, η ισχύς της υποσχετικής δικαιοπραξίας δεν προϋποθέτει ούτε την ύπαρξη του υποσχόμενου δικαιώματος, ούτε την ύπαρξη εξουσίας διαθέσεως του υποσχόμενου.
Συνέπεια της ως άνω διαφοράς είναι ότι η εκποίηση ενός δικαιώματος μπορεί να γίνει μόνο μία φορά και μόνο με την προϋπόθεση ότι γίνεται από τον δικαιούχο που έχει την εξουσία διαθέσεως. Αντιθέτως, η υπόσχεση εκποίησης δικαιώματος μπορεί να γίνει πολλές φορές και είναι ισχυρή, ανεξάρτητα αν αυτός που υπόσχεται είναι δικαιούχος του δικαιώματος, καθώς και ανεξάρτητα αν έχει εξουσία διαθέσεως ή όχι.
Πηγή: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22733&subid=2&pubid=546446
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου