Η ΥΙΟΘΕΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΡΩΜΑΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Στους κλασικούς χρόνους:

• Ο θεσμός της υιοθεσίας υπήρξε γνωστός ήδη από τους αρχαϊκούς χρόνους. Μέσω αυτής υπήρξε δυνατή η συνέχιση της οικογένειας όταν δεν υπήρχαν γνήσια τέκνα. 
• Μεταξύ των προϋποθέσεων για την κατάρτιση υιοθεσίας ήταν η ιδιότητα του πολίτη τόσο στο πρόσωπο του υιοθετούντος όσο και στο πρόσωπο του υιοθετουμένου. 
• Ο υιοθετών πρέπει να έχει τη νόμιμη ηλικία και να μην έχει νόμιμους κατιόντες ή ακόμα αν έχει αποκληρώσει τους άρρενες κατιόντες και έχει μόνο θυγατέρες. 
• Ο υιοθετούμενος εάν είναι ανήλικος απαιτείται η συναίνεση του φυσικού πατέρα και η έλλειψη καταδίκης σε ατιμία. Κατά κανόνα ο υιοθετούμενος είναι άρρην. 
• Η υιοθεσία πραγματοποιείται είτε με πράξη εν ζωή είτε αιτία θανάτου μέσω της διαθήκης του υιοθετούντος. Συνήθως οι υιοθεσίες καταρτίζονται με τρόπο πανηγυρικό ενώπιον μαρτύρων χωρίς αυτό να αποτελεί προϋπόθεση για το κύρος της δικαιοπραξίας. Για το κύρος όμως είναι αναγκαία η εγγραφή της σχετικής πράξης στα ληξιαρχικά βιβλία.
• Με την υιοθεσία, ο υιοθετούμενος αποκτά κληρονομικά δικαιώματα στην περιουσία του θετού πατέρα, χάνει όμως τα αντίστοιχα από τη φυσική του οικογένεια. Σε περίπτωση που ο υιοθετών εχει θυγατέρα, το αττικό δίκαιο υποχρεώνει το θετό γιο να την παντρευτεί. Ο υιοθετούμενος δεν έχει δικαίωμα υιοθεσίας δηλαδή να υιοθετήσει κι αυτός. 
• Η υιοθεσία λύεται είτε με κοινή συναίνεση των μερών είτε μονομερώς.  Ο υιοθετών λύει την υιοθεσία λόγω αποκήρυξης του θετού τέκνου.  Ο θετός μπορεί να τη λύσει μόνο μετά την απόκτηση γνήσιου γιου ο οποίος παραμένει όμως στην οικογένεια του υιοθετούντος παππού.

Στους ελληνιστικούς χρόνους:

• Κατά τους ελληνιστικούς χρόνους η υιοθεσία αποσπάται όπως και ο γάμος από την κηδεμονία της πόλεως. Η υιοθεσία πια είναι δυνατή ακόμα και αν υπάρχουν γνήσιοι κατιόντες  και η σχετική πράξη δεν απαιτεί να εγκιθεί από τα μέλη της φυσικής οικογένειας του  υιοθετημένου.
• Η υιοθεσία συνοδεύεται από σύνταξη σχετικού εγγράφου ενώ παύουν οι περιορισμοί όσον αφορά το πρόσωπο του υιοθετουμένου που μπορεί να είναι και γυναίκα. Περιορισμός επανεμφανίζεται στους ρωμαϊκούς χρόνους. 

Στους ρωμαϊκούς χρόνους:

• Εκτός από τα γνήσια τέκνα που γεννιόνται εντός γάμου κάτω από την εξουσία του πάτερ φαμίλια υπάρχουν και τα πρόσωπα που εισέρχονται στην οικογένεια μέσω εισποίησης αν είναι αυτεξούσια ή μεσω υιοθεσίας αν είναι υπεξούσια. Οι δύο αυτοί τρόποι δημιουργίας τεχνητής συγγένειας διαφέρουν στο ρωμαϊκό δίκαιο τόσο ως προς τον τύπο κατάρτισής τους όσο και ως προς τις συνέπειές τους.
• Η εισποίηση πρέπει να ήταν ο αρχαιότερος τρόπος δημιουργίας τεχνητής συγγένειας. Η δικαιοπραξία είχε πανηγυρικό χαρακτηρα και απαιτούσε τη σύμπραξη λαϊκής συνέλευσης. Χαρακτηριστικό της εισποίησης είναι ότι ο εισποιούμενος είναι πρόσωπο αυτεξούσιο που αυτό και οι κατιόντες του εισέρχονται στη νέα οικογένεια υπό την πατρική εξουσία του εισποιούντος. Αντίθετα με την υιοθεσία όπου ο υιοθετούμενος είναι πάντοτε πρόσωπο υπεξούσιο και αποσπάται από την εξουσία του φυσικού του φορέα για να περιέλθει στην εξουσία του υιοθετούντος. Και αυτή τελείται με πανηγυρικό τρόπο όχι όμως ενώπιον συνέλευσης αλλά ενός άρχοντα. 
• Η υιοθεσία στους ρωμαϊκούς χρόνους μοιάζει με θεατρική παράσταση που γίνεται σε δυο πράξεις. Στην πρώτη πράξη καταρτίζεται πώληση μεταξύ του φυσικού εξουσιαστή και του υιοθετούντος. Ο αγοραστής απελευθερώνει τον υπεξούσιο και λήγει η πατρική εξουσία. Ο υπεξούσιος γίνεται αυτεξούσιος με πανηγυρικό τρόπο. Η δεύτερη πράξη ξεκινά με την αξίωση του υιοθετούντος προς τον πρώην εξουσιαστή, όπου διεκδικεί την πατρική εξουσία του υιοθετουμένου. Αν ο πρώην εξουσιαστής φέρει αντίρρηση τότε ο άρχοντας επιδικάζει τον υιοθετούμενο στον υιοθετούντα, νέο εξουσιαστή.