ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ
Ι. Εννοιολογικός Προσδιορισμός
Άρθρο 2 παρ. 1 Σ : «ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας»
Άρθρο 5 παρ. 1 Σ : «Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη».
Άρθρο 57 παρ. 1 εδ. α’ ΑΚ : «όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητα του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον».
Η έννοια της προσωπικότητας είναι γενική κι αφηρημένη προκειμένου η προστασία της να είναι όσο το δυνατόν σφαιρικότερη.
Ο όρος «προσωπικότητα» είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με ένα σύνολο αγαθών, που είναι κατά τέτοιο τρόπο συνυφασμένα με το πρόσωπο, ώστε συγχρόνως να το προσδιορίζουν, αλλά και να ανήκουν σε αυτό, ως ένα ΄’ον που έχει σωματική, ψυχική, κοινωνική και πνευματική προστασία.
ΙΙ. Αγαθά που συγκροτούν την έννοια της προσωπικότητας
Α) η ζωή, η σωματική ακεραιότητα και η υγεία (φυσική υπόσταση του ατόμου).
Β) η τιμή, η υπόληψη και η αξιοπρέπεια (ηθική υπόσταση του ατόμου).
Γ) το όνομα, το φύλο, η εικόνα και η φωνή (προσδιορίζουν την ταυτότητα του ατόμου).
Δ) η ψυχική υγεία και ο συναισθηματικός κόσμος (ψυχική και συναισθηματική υπόσταση του ατόμου).
Ε) η ελευθερία γενικά και ειδικότερα η ελευθερία για την ανάπτυξη της προσωπικότητας σύμφωνα με το άρθρο 5 Σ.
Στ) ο ιδιωτικός βίος καθώς και η σφαίρα απορρήτου του ατόμου.
ΙΙΙ. ΦΟΡΕΙΣ
Όσοι έχουν ικανότητα δικαίου (34 ΑΚ και 61 ΑΚ) -> τα φυσικά και νομικά πρόσωπα.
*36 ΑΚ κυοφορούμενο εφόσον γεννηθεί ζωντανό (ατελές και μετέωρο δικαίωμα)
ΙV. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ
Α) εξουσιαστικό -> απόλυτο
Β) Προσωπικό (ηθικό συμφέρον), αλλά και μικτής φύσεως όταν υπάρχει και περιουσιακό συμφέρον π.χ. προστασία προϊόντων διανοίας 60 ΑΚ
Γ) Πρωσοποπαγές, δεν κληρονομείται και δεν εκχωρείται.
V. ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ 57 ΑΚ
Νομοτυπική μορφή 57 παρ. 1 εδ. α’ ΑΚ : α) δικαίωμα προσωπικότητας και β) παράνομη προσβολή του.
Προσβολή = πράξη τρίτου πρόσωπου με την οποία επιχειρείται τέτοια επέμβαση στην προσωπική σφαίρα εξουσίας του ατόμου, ώστε να θίγεται ένα ή περισσότερα από τα αγαθά που συγκροτούν την προσωπικότητα. -> ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ
Ως προσβολές προσωπικότητας ενδεικτικά αναφέρονται:
Η βαριά ή ελαφριά σωματική βλάβη, ο εξαναγκασμός σε χρήση ναρκωτικών ουσιών, η πρόκληση τρόμου ή αγωνίας, η χρήση υβριστικών φράσεων που προσβάλλει την τιμή, η παρακώλυση επαγγελματικής, επιστημονικής, θρησκευτικής ή οικονομικής δράσης, η παρακολούθηση ιδιωτικών συνομιλιών, που προσβάλλει τη σφαίρα του απορρήτου, η λήψη της εικόνας του πρόσωπου κατά οποιοδήποτε τρόπο χωρίς βέβαια τη βούληση του, η διατάραξη της οικιακής ειρήνης, η αμφισβήτηση του ονόματος, η προσβολή στα προϊόντα διάνοιας.
ΑΞΙΩΣΗ 247 ΑΚ = το δικαίωμα να απαιτήσει κάποιος από άλλον μια πράξη ή μια παράλειψη
Α) Αξίωση για άρση της προσβολής
Να παραμεριστεί η πράξη της προσβολής αμέσως και να αποκατασταθούν τα πράγματα στην κατάσταση που ίσχυε πριν από την προσβολή.
Β) Αξίωση για παράλειψη της προσβολής στο μέλλον
Γ) Αξίωση αποζημίωσης 57 παρ. 2 – > 914 ΑΚ πρόσθετη προστασία
Δ) Αξίωση για ικανοποίηση ηθικής βλάβης 59 ΑΚ
Ε) Άσκηση αναγνωριστικής αγωγής 70 ΚΠολΔ
ΣΤ) Λήψη Ασφαλιστικών Μέτρων 682 ΚΠολΔ επ.
Ζ) Αυτοδύναμη προστασία (αυτοδικία, άμυνα, κατάσταση ανάγκης)
VII. ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΜΝΗΜΗΣ ΑΠΟΘΑΝΟΝΤΟΣ
57 παρ. 1 εδ. β’ ΑΚ : «Αν η προσβολή αναφέρεται στην προσωπικότητα πρόσωπου που έχει πεθάνει, το δικαίωμα αυτό έχουν ο σύζυγος, οι κατιόντες, οι ανιόντες, οι αδελφοί και οι κληρονόμοι του από διαθήκη».
Προστατεύεται η προσωπικότητα των ατόμων που αναφέρονται σε αναφορά της μνήμης του αποθανόντος.
VIII. ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ 58 ΑΚ
Προσβολή της προσωπικότητας αυτού που φέρει το όνομα : α) όταν αμφισβητείται στο δικαιούχο το δικαίωμα να φέρει ένα όνομα. Απαιτείται η κτήση (ονοματοδοσία) να είναι νόμιμη. Προστατεύονται : κύριο (μικρό, βαπτιστικό) και τα υποκοριστικά του, επώνυμο, ψευδώνυμο ΟΧΙ παρατσούκλι.
Αμφισβήτηση = Κάθε πράξη πρόσωπου με την οποία φανερώνει την αντίθεσή του ή αντίρρηση του να φέρει ο δικαιούχος το όνομα του (κυρίως επώνυμο) και β) παράνομη χρήση ξένου ονόματος.
ΙΧ. ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΗΘΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ
ΒΛΑΒΗ = Κάθε βλάβη που επέρχεται στα αγαθά (υλικά ή άυλα) του πρόσωπου.
ΒΛΑΒΗ ΜΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΗ : Η βλάβη που επέρχεται στα μη περιουσιακά αγαθά του πρόσωπου, δηλαδή στην ηθική, πνευματική και σωματική του συγκρότηση.
Είδος ηθική βλάβης η ψυχική οδύνη (αφορά συγγενείς θανόντος κι όχι τον παθόντα)
Σκοπός της να αμβλύνει και να απαλύνει την ψυχική δοκιμασία του πρόσωπου που υπέστη βλάβη σε μη περιουσιακό του αγαθό 932 ΑΚ
59 παρ. 1 εδ. α’ ΑΚ : «Στις περιπτώσεις των δύο προηγουμένων άρθρων (στα οποία περιλαμβάνεται και το άρθρο 57) το δικαστήριο με την απόφαση του, ύστερα από αίτηση αυτού που έχει προσβληθεί και αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί επιπλέον να καταδικάσει τον υπαίτιο να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που είχε προσβληθεί».
Νομοτυπική μορφή: ύπαρξη του δικαιώματος (στην προσωπικότητα ή το όνομα) και η παράνομη προσβολή του.
Απαιτείται η βλάβη να είναι σημαντική.
Αίτηση στο δικαστήριο από το πρόσωπο που έχει προσβληθεί.
ΕΝΝΟΜΗ ΣΥΝΕΠΕΙΑ 59 παρ. 1 εδ. β’ ΑΚ : «Η ικανοποίηση συνίσταται σε πληρωμή χρηματικού ποσού, σε δημοσίευμα ή σε οτιδήποτε επιβάλλεται από τις περιστάσεις».
Απόφαση δικαστηρίου με την οποία καταδικάζεται ο υπαίτιος να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που έχει προσβληθεί.
Χ. ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΣΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΔΙΑΝΟΙΑΣ 60 ΑΚ – > Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας 2121/1993
Βιβλιογραφία
Δημήτριος Η. Παπαστερίου, Γενικές Αρχές του Αστικού Δικαίου, Ι/α, Εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα – Θεσσαλονίκη,1994
ΠΗΓΗ: http://dimitriosmoridis.wordpress.com/4%CE%BF-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1/
Ι. Εννοιολογικός Προσδιορισμός
Άρθρο 2 παρ. 1 Σ : «ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας»
Άρθρο 5 παρ. 1 Σ : «Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη».
Άρθρο 57 παρ. 1 εδ. α’ ΑΚ : «όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητα του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον».
Η έννοια της προσωπικότητας είναι γενική κι αφηρημένη προκειμένου η προστασία της να είναι όσο το δυνατόν σφαιρικότερη.
Ο όρος «προσωπικότητα» είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με ένα σύνολο αγαθών, που είναι κατά τέτοιο τρόπο συνυφασμένα με το πρόσωπο, ώστε συγχρόνως να το προσδιορίζουν, αλλά και να ανήκουν σε αυτό, ως ένα ΄’ον που έχει σωματική, ψυχική, κοινωνική και πνευματική προστασία.
ΙΙ. Αγαθά που συγκροτούν την έννοια της προσωπικότητας
Α) η ζωή, η σωματική ακεραιότητα και η υγεία (φυσική υπόσταση του ατόμου).
Β) η τιμή, η υπόληψη και η αξιοπρέπεια (ηθική υπόσταση του ατόμου).
Γ) το όνομα, το φύλο, η εικόνα και η φωνή (προσδιορίζουν την ταυτότητα του ατόμου).
Δ) η ψυχική υγεία και ο συναισθηματικός κόσμος (ψυχική και συναισθηματική υπόσταση του ατόμου).
Ε) η ελευθερία γενικά και ειδικότερα η ελευθερία για την ανάπτυξη της προσωπικότητας σύμφωνα με το άρθρο 5 Σ.
Στ) ο ιδιωτικός βίος καθώς και η σφαίρα απορρήτου του ατόμου.
ΙΙΙ. ΦΟΡΕΙΣ
Όσοι έχουν ικανότητα δικαίου (34 ΑΚ και 61 ΑΚ) -> τα φυσικά και νομικά πρόσωπα.
*36 ΑΚ κυοφορούμενο εφόσον γεννηθεί ζωντανό (ατελές και μετέωρο δικαίωμα)
ΙV. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ
Α) εξουσιαστικό -> απόλυτο
Β) Προσωπικό (ηθικό συμφέρον), αλλά και μικτής φύσεως όταν υπάρχει και περιουσιακό συμφέρον π.χ. προστασία προϊόντων διανοίας 60 ΑΚ
Γ) Πρωσοποπαγές, δεν κληρονομείται και δεν εκχωρείται.
V. ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ 57 ΑΚ
Νομοτυπική μορφή 57 παρ. 1 εδ. α’ ΑΚ : α) δικαίωμα προσωπικότητας και β) παράνομη προσβολή του.
Προσβολή = πράξη τρίτου πρόσωπου με την οποία επιχειρείται τέτοια επέμβαση στην προσωπική σφαίρα εξουσίας του ατόμου, ώστε να θίγεται ένα ή περισσότερα από τα αγαθά που συγκροτούν την προσωπικότητα. -> ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ
Ως προσβολές προσωπικότητας ενδεικτικά αναφέρονται:
Η βαριά ή ελαφριά σωματική βλάβη, ο εξαναγκασμός σε χρήση ναρκωτικών ουσιών, η πρόκληση τρόμου ή αγωνίας, η χρήση υβριστικών φράσεων που προσβάλλει την τιμή, η παρακώλυση επαγγελματικής, επιστημονικής, θρησκευτικής ή οικονομικής δράσης, η παρακολούθηση ιδιωτικών συνομιλιών, που προσβάλλει τη σφαίρα του απορρήτου, η λήψη της εικόνας του πρόσωπου κατά οποιοδήποτε τρόπο χωρίς βέβαια τη βούληση του, η διατάραξη της οικιακής ειρήνης, η αμφισβήτηση του ονόματος, η προσβολή στα προϊόντα διάνοιας.
- Το δικαίωμα στην προσωπικότητα έχει όρια τα οποία είναι ρευστά, όμως σε κάθε περίπτωση όταν η άσκηση του δικαιώματος ξεπερνά τα όρια είναι καταχρηστική 281 ΑΚ.
- Κάθε πρόσωπο έχει το δικό του δικαίωμα στην προσωπικότητα και σε πολλές περιπτώσεις έρχεται σε αντίθεση με το δικαίωμα ενός άλλου ατόμου (σύγκρουση δικαιωμάτων)
- Προσβολή με τη συναίνεση του δικαιούχου: αίρεται το παράνομο της προσβολής π.χ σε περίπτωση χειρουργικής επέμβασης αίρεται το παράνομο της προσβολής του σώματος ή υγείας με τη συναίνεση του παθόντος.
ΑΞΙΩΣΗ 247 ΑΚ = το δικαίωμα να απαιτήσει κάποιος από άλλον μια πράξη ή μια παράλειψη
Α) Αξίωση για άρση της προσβολής
Να παραμεριστεί η πράξη της προσβολής αμέσως και να αποκατασταθούν τα πράγματα στην κατάσταση που ίσχυε πριν από την προσβολή.
Β) Αξίωση για παράλειψη της προσβολής στο μέλλον
Γ) Αξίωση αποζημίωσης 57 παρ. 2 – > 914 ΑΚ πρόσθετη προστασία
Δ) Αξίωση για ικανοποίηση ηθικής βλάβης 59 ΑΚ
Ε) Άσκηση αναγνωριστικής αγωγής 70 ΚΠολΔ
ΣΤ) Λήψη Ασφαλιστικών Μέτρων 682 ΚΠολΔ επ.
Ζ) Αυτοδύναμη προστασία (αυτοδικία, άμυνα, κατάσταση ανάγκης)
VII. ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΜΝΗΜΗΣ ΑΠΟΘΑΝΟΝΤΟΣ
57 παρ. 1 εδ. β’ ΑΚ : «Αν η προσβολή αναφέρεται στην προσωπικότητα πρόσωπου που έχει πεθάνει, το δικαίωμα αυτό έχουν ο σύζυγος, οι κατιόντες, οι ανιόντες, οι αδελφοί και οι κληρονόμοι του από διαθήκη».
Προστατεύεται η προσωπικότητα των ατόμων που αναφέρονται σε αναφορά της μνήμης του αποθανόντος.
VIII. ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ 58 ΑΚ
Προσβολή της προσωπικότητας αυτού που φέρει το όνομα : α) όταν αμφισβητείται στο δικαιούχο το δικαίωμα να φέρει ένα όνομα. Απαιτείται η κτήση (ονοματοδοσία) να είναι νόμιμη. Προστατεύονται : κύριο (μικρό, βαπτιστικό) και τα υποκοριστικά του, επώνυμο, ψευδώνυμο ΟΧΙ παρατσούκλι.
Αμφισβήτηση = Κάθε πράξη πρόσωπου με την οποία φανερώνει την αντίθεσή του ή αντίρρηση του να φέρει ο δικαιούχος το όνομα του (κυρίως επώνυμο) και β) παράνομη χρήση ξένου ονόματος.
ΙΧ. ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΗΘΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ
ΒΛΑΒΗ = Κάθε βλάβη που επέρχεται στα αγαθά (υλικά ή άυλα) του πρόσωπου.
ΒΛΑΒΗ ΜΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΗ : Η βλάβη που επέρχεται στα μη περιουσιακά αγαθά του πρόσωπου, δηλαδή στην ηθική, πνευματική και σωματική του συγκρότηση.
Είδος ηθική βλάβης η ψυχική οδύνη (αφορά συγγενείς θανόντος κι όχι τον παθόντα)
Σκοπός της να αμβλύνει και να απαλύνει την ψυχική δοκιμασία του πρόσωπου που υπέστη βλάβη σε μη περιουσιακό του αγαθό 932 ΑΚ
59 παρ. 1 εδ. α’ ΑΚ : «Στις περιπτώσεις των δύο προηγουμένων άρθρων (στα οποία περιλαμβάνεται και το άρθρο 57) το δικαστήριο με την απόφαση του, ύστερα από αίτηση αυτού που έχει προσβληθεί και αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί επιπλέον να καταδικάσει τον υπαίτιο να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που είχε προσβληθεί».
Νομοτυπική μορφή: ύπαρξη του δικαιώματος (στην προσωπικότητα ή το όνομα) και η παράνομη προσβολή του.
Απαιτείται η βλάβη να είναι σημαντική.
Αίτηση στο δικαστήριο από το πρόσωπο που έχει προσβληθεί.
ΕΝΝΟΜΗ ΣΥΝΕΠΕΙΑ 59 παρ. 1 εδ. β’ ΑΚ : «Η ικανοποίηση συνίσταται σε πληρωμή χρηματικού ποσού, σε δημοσίευμα ή σε οτιδήποτε επιβάλλεται από τις περιστάσεις».
Απόφαση δικαστηρίου με την οποία καταδικάζεται ο υπαίτιος να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που έχει προσβληθεί.
Χ. ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΣΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΔΙΑΝΟΙΑΣ 60 ΑΚ – > Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας 2121/1993
Βιβλιογραφία
Δημήτριος Η. Παπαστερίου, Γενικές Αρχές του Αστικού Δικαίου, Ι/α, Εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα – Θεσσαλονίκη,1994
ΠΗΓΗ: http://dimitriosmoridis.wordpress.com/4%CE%BF-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου