SOS ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΠΟ ΒΙΒΛΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΕΙΚΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ (138 ΑΚ)

Ο Κ, κύριος ενός διαμερίσματος θέλει να το δωρίσει στην ενήλικο ανιψιό του Α. Για να αποφευχθεί όμως η καταβολή του υψηλού φόρου δωρεάς εμφανίζονται οι Κ και Α ενώπιον του συμβολαιογράφου Σ και συμφωνούν ότι το διαμέρισμα πωλείται και μεταβιβάζονται από τον Κ στον Α αντί του οριζόμενου στο συμβόλαιο τιμήματος (αντικειμενικής αξίας), το οποίο ουδέποτε στην πραγματικότητα καταβλήθηκε, δεδομένου ότι τα μέρη θέλησαν δωρεά και όχι πώληση.

ΕΡΩΤΑΤΑΙ:

α) Ποιά είναι η δεσμεύουσα τα μέρη αιτία της μεταβίβαση; η πώληση ή η δωρεά;

β) Σε ποια από τις ακόλουθες κατηγορίες δικαιοπραξιών (εμπράγματες ή ενοχικές, εκποιητικές ή υποσχετικές, τυπικές ή άτυπες, επαχθείς ή χαριστικές) υπάγονται η πώληση και η δωρεά;

α) Όπως συνάγεται από τα πραγματικά περιστατικά, η αληθινή βούληση των μερών (δηλαδή των Κ και Α) ήταν να συνάψουν δωρεά. Η σύμβαση της πώλησης καταρτίστηκε φαινομενικά για την αποφυγή του υψηλού φόρου της δωρεάς. Συνεπώς κατά την ΑΚ 138 παρ. 1 η πώληση πάσχει από ακυρότητα και μάλιστα η ακυρότητα αυτή είναι απόλυτη. Επομένως, κάτω από την εικονική δικαιοπραξία της πώλησης κρύπτεται η έγκυρη κατά την ΑΚ 138 παρ. 2 δωρεά, η οποία αποτελεί την πραγματική αιτία της μεταβίβασης της κυριότητας του διαμερίσματος, αφού τα μέρη αυτή ήθελαν και την υπέβαλαν στον συμβολαιογραφικό τύπο που απαιτείται για τη σύσταση δωρεάς (ΑΚ 498 παρ. 1).

β) Τόσο η δωρεά όσο και η πώληση είναι ενοχικές δικαιοπραξίες αφού από αυτές απορρέουν ενοχικά δικαιώματα. Είναι και οι δύο δικαιοπραξίες υποσχετικές  αφού με αυτές δεν διατίθεται δικαίωμα, αλλά απλώς δημιουργείται ενοχική υποχρέωση του υποσχόμενου και ενοχικό δικαίωμα του λήπτης της υπόσχεσης. Η πώληση (ΑΚ 513) είναι καταρχήν άτυπη δικαιοπραξία (δηλαδή δεν απαιτεί ορισμένο τύπο), όμως με συνδυασμό με την ΑΚ 369 για την πώληση ακινήτου απαιτείται συμβολαιογραφικό έγγραφο. Άρα εδώ είναι τυπική. Η δωρεά (ΑΚ 496) είναι τυπική δικαιοπραξία αφού για την έγκυρη σύστασή της απαιτείται συμβολαιογραφικό έγγραφο (ΑΚ 498). Τέλος, η πώληση είναι επαχθής δικαιοπραξία, αφού ο οφειλέτης προβαίνει στην περιουσιακή επίδοση έναντι ανταλλάγματος: ο πωλητής αναλαμβάνει την υποχρέωση μεταβίβασης κυριότητας του πράγματος και ο αγοραστής οφείλει να καταβάλει το συμφωνηθέν τίμημα (ΑΚ 513). Αντίθετα, η δωρεά είναι χαριστική δικαιοπραξία αφού η παροχή δίδεται στον δωρεοδόχο χωρίς αντάλλαγμα.