ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ - ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟΥ - Φ.ΔΩΡΗ

1

Ο Π αφήνει στον ανήλικο εγγονό του Ε με διαθήκη την κυριότητα ενός ακινήτου. Κατά το θάνατό του Π ο Ε ήταν πέντε ετών.
Ερωτάται:
α) Έχει ικανότητα ο Ε να αποκτήσει ήδη από την ηλικία των πέντε ετών την κυριότητα του ακινήτου;
 Ο άνθρωπος είναι υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων από την ημέρα που γεννιέται (ΑΚ 34,35). Επομένως ο Ε αποκτά το δικαίωμα που του αφήνει ο Π με τη διαθήκη, χωρίς να έχει οποιαδήποτε επίπτωση στην ικανότητα του αυτή η ηλικία του.
β) Έχει το ζήτημα που τίθεται με το προηγούμενο ερώτημα συνταγματική διάσταση;
Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ 1 του Συντάγματος "ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας" θα ήταν αντισυνταγματική η όποια νομοθετική ρύθμιση που δεν θα αναγνώριζε πλήρως την ικανότητα δικαίου σε κάθε άνθρωπο ανεξάρτητα από ηλικία, υγεία και άλλες ιδιότητες.
γ) Από ποιες άλλες ικανότητες του ουσιαστικού δικαίου διακρίνεται η αναφερόμενη στην πρωτη ερώτηση (υπο α) ικανότητα;
Η ικανότητα δικαίου της ΑΚ 34 διακρίνεται αφενός μεν από την ικανότητα για δικαιοπραξία που καλύπτεται από τις ΑΚ 127 επ και αφετέρου από την ικανότητα καταλογισμού στις αδικοπραξίες κατά τις ΑΚ 915 επ.

2

Ο Α πεθαίνει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της συζύγου του Σ. Το παιδί των Α και Σ (ο Ν) γεννιέται τρεις μήνες αργότερα νεκρό.
Ερωτάται:
α) Τίθεται σε αυτή την περίπτωση θέμα κληρονομικής διαδοχής του Ν κατ΄ εφαρμογή της ΑΚ 1711, σύμφωνα με την οποία κληρνόμος μπορεί να γίνει εκείνος που κατά το χρόνο θανάτου του κληρνομουμένου έχει τουλάχιστον συλληφθεί;
Δεν τίθεται θέμα κληρονομικής διαδοχής του Ν.Προϋπόθεση για τα δικαιώματα του κυοφορούμενου όπως προκύπτει από την ΑΚ 36 είναι ότι γεννήθηκε ζωντανό. Αλλιώς δεν μπορεί να γίνει λόγος για πρόσωπο.
β) Ποια η ιδιομορφία του κανόνα της ΑΚ 1711 που αναγνωρίζει δικαιώματα στον κυοφορούμενο, ο οποίος κατά τον ΑΚ 34 δεν είναι ακόμη πρόσωπο;
Η ιδιομορφία της ΑΚ 1711 που αναγνωρίζει δικαιώματα στο κυοφορούμενο, όπως και της αντίστοιχης διάταξης του άρθρου 36 ΑΚ, είναι οι διατάξεις αυτές καθιερώνουν πλάσμα δικαίου. Καίτοι δηλαδή το κυοφορούμενο δεν είναι πρόσωπο κατά ΑΚ 34 εν τούτοις εξομοιώνεται (κατά πλάσμα δικαίου) με πρόσωπο ως προς τα επαγόμενα σε αυτό δικαιώματα (υπό την προϋπόθεση όμως ότι πάντως γεννήθηκε ζωντανό).

3

Ο Α ύστερα από πρωτοβουλία της συζύγου του Σ και τήρηση της διαδικασίας που προβλέπουν οι ΑΚ 40 επ κηρύσσεται άφαντος.
Ερωτάται;
Είναι ελεύθερη η Σ, σύζυγος του Α, να τελέσει μετά την κήρυξη της αφάνειας του Α γάμο; Ναι ή όχι και γιατί;
Τα αποτελέσματα της κήρυξης της αφάνειας προβλέπει η ΑΚ 48. Όπως συνάγεται από τη διάταξη αυτή, επέρχονται τα αποτελέσματα που θα επήρχοντο σε περίπτωση θανάτου του Α. Συνέπεια του θανάτου του Α, μεταξύ άλλων και η λύση του γάμου με την Σ.
Ειδικά όμως το αποτέλεσμα αυτό της αυτοδίκαιης λύσης του γάμου δεν επέρχεται με την κήρυξη της αφάνειας.  Κατά τη ρητή διάταξη του άρθρου 1440 ΑΚ η αφάνεια δεν οδηγεί, όπως ο θάνατος, σε αυτοδίκαιη λύση του γάμου, αλλά αποτελεί λόγο διαζυγίου. Η Σ συνεπώς μπορεί να κινήσει τη διαδικασία λύσεως του γάμου με δικαστική απόφαση. Ο λόγος είναι να μην έχει πλέον σημασία η τυχόν εμφάνιση του αφάντου που θα μπορούσε να επιδίωκε την επανασυνέννωση με τη γυναίκα του.