Δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο ο λαός παίρνει ο ίδιος τις βασικές πολιτικές αποφάσεις. Βέβαια κατά το πέρασμα των αιώνων, εξαιτίας της μεταβολής των συνθηκών της ζωής και των αναγκών των ανθρώπων, η δημοκρατία πήρε διάφορες μορφές.
Αρχικά εμφανίστηκε η άμεση Δημοκρατία που άκμασε στην αρχαία Ελλάδα. Άμεση δημοκρατία δεν είχε μόνο η Αθήνα αλλά και πολλές πόλεις - κράτη. Στην Αρχαία Αθήνα κύριο πολιτειακό όργανο ήταν η λαϊκή συνέλευση και η εκκλησία του Δήμου. Η εκκλήσια του δήμου δεν ήταν όργανο της πολιτείας ήταν η ίδια η πολιτεία όπου συμμετείχαν όλοι δηλαδή μόνο οι ελεύθεροι με ισηγορία και ισονομία. Αυτό σημαίνει ότι ο δήμος ταυτίζεται με το κράτος.
Επίσης, η παραχώρηση της Μεγάλης Χάρτας των ελευθεριών (Magna Carta Libertatum) από τον Ιωάννη τον Α (Αγγλία) ώστε να βρει συμβιβαστική λύση κατά την αντιπαράθεση με τους εκπροσώπους των φεουδαρχών, αποτελεί τη βάση γαι την δημιουργία του αντιπροσωπευτικού συστήματος.
Η έννοια της αντιπροσώπευσης θεμελιώθηκε κατά τα τέλη του 18ου αιώνα με την αμερικανική και γαλλική επανάσταση. Έτσι στο γαλλικό σύνταγμα του 1791 ορίζεται ότι το Έθνος από το οποίο πηγάζουν όλες οι εξουσίες, δεν μπορεί να ασκήσει τις εξουσίες αυτές παρά κατ΄ εξουσιοδότηση.
Σύμφωνα με την αντιπροσωπευτική θεωρία, επειδή ο λαός δεν διαθέτει τη μόρφωση, τον χρόνο και τις απαραίτητες ικανότητες να αναλάβει την εξουσία, ανατέθει σε πρόσωπα αντιπροσώπους να τον αντικαθιστά πλήρως.
Ο αντιπρόσωπος του έθνους συμμετέχει ελεύθερα στη λήψη των αποφάσεων. Λειτουργεί ελεύθερα με βάση τη θέληση του και όχι ενεργώντας με βάση κάποια εντολή που έχει λάβει από τον αντιπροσωπευόμενο έθνος. Κοντά στην έννοια αυτή βρίσκεται το άρθρο 60 παρ. 1 του Συντάγματος που ορίζει ότι οι βουλευτές έχουν απεριόριστο το δικαίωμα της ψήφου κατά τη συνείδησή τους.
Από το παραπάνω φιλελεύθερο αντιπροσωπευτικό σύστημα (τέλη 18ου αιώνα) του οποίου βασική αρχή αποτελούσε η άποψη ότι ο λαός είναι ανίκανος να αναλάβει την εξουσία, σιγά σιγά προχωρούμε στη σύγχρονη δημοκρατία. Η σύγχρονη Δημοκρατία είναι μικτή δηλαδή περιλαμβάνει στοιχεία αντιπροσωπευτικής και άμεσης δημοκρατίας.
Η μικτή δημοκρατία στην Ελλάδα συνταγματοποιήηκε κυρίως με το σύνταγμα του 1975 ενώ είχαν προηγηθεί άλλα όπως αυτό του 1927 το οποίο ήταν το μόνο που είχε αποδεχθεί το ημιαντιπροσωπευτικό σύστημα εισάγοντας με το άρθρο 125 αρ. 5 το προαιρετικό συνταγματικό δημοψήφισμα, με την καταστατική συντακτική πράξη.
Στη σύγχρονη κομματική δημοκρατία στο μέτρο κατά το οποίο εφαρμόζεται η αρχή της ταυτότητας, δεν εφαρμόζεται η ελεύθερη εντολή όπως στην αντιπροσώπευση και οι αντιπρόσωποι λειτουργούν ως εκπρόσωποι. Εκπροσωπώ σημαίνει μεταφέρω τη θέληση του άλλου. Ο εκπροσωπούμενος λαός είναι ανώτερος από τους βουλευτές και για αυτό το λόγο είναι αυτός που δίνει τις εντολές και ο εκπρόσωπος ως κατώτερος τις εφαρμόζει. Λαός και κυβέρνηση αποτελούν μια οντότητα. Οι εκπρόσωποι, που εκλέγονται από το λαό μέσω εκλογών κάθε τέσσερα χρόνια, μεταφέρουν την θέληση του λαού, δεν ασκούν το δικαίωμα για άσκηση της εξουσίας αντ' αυτού. Αντίθετα με την αντιπροσώπευση, στην εκπροσώπηση η εξουσία παύει να υπάρχει από τη στιγμή που θα ανακληθεί, δηλαδή είναι εφικτή η ανάκληση.
Εκπροσώπηση υπάρχει και στην αμιγώς διακυβέρνηση της χώρας εφόσον το Σύνταγμα ορίζει ότι η κυβέρνηση είναι κομματική, ο πρωθυπουργός είναι ο εκπρόσωπος του κόμματος ή του συνασπισμού που διαθέτει στη βουλή την απόλυτη πλειοψηφία εδρών και τα μέρη της κυβέρνησης εξαρτώνται άμεσα από τον εκπρόσωπο πλειοψηφίας.
Μία από τις βασικότερες αρχές της εκπροσώπησης είναι η δεσμευτική εντολή που τονίζει τη δέσμευση των αντιπροσώπων στις αποφάσεις του εκλογικού σώματος, ώστε η λαϊκή θέληση να μεταφέρεται αυτούσια στο κοινοβούλιο.
Επίσης, με βάση τον θεσμό της εκπροσώπησης ο λαός μέσω των εκλογών δίνει εντολή πλειοψηφίας αλλά και μειοψηφίας.
ΓΕΝΙΚΑ:
Η αντιπροσώπευση και η εκπροσώπηση είναι καθαρά αντίθετες έννοιες. Η αντιπροσώπευση συνδέεται με την έμμεση δημοκρατία καθώςω ο λαός είναι απών από οποιαδήποτε λήψη απόφασης ενώ η εκπροσώπηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την άμεση δημοκρατία. Αντιπροσώπευση σημαίνει αποφασίζω αντί του άλλου ενώ εκπροσώπηση είναι μεταφέρω τη θέληση του άλλου.
Επιπλέον, το αντιπροσωπευτικό σύστημα αποξενώνει το λαό από το δικαίωμα άσκησης της εξουσίας που πηγάζει από τον ίδιο ενώ στην εκπροσώπηση ο λαός έχει τον κύριο λόγο.
Τέλος, η αντιπροσώπευση συνδέεται με την ελεύθερη εντολή, σύμφωνα με την οποία ο αντιπρόσωπος λειτουργεί με βάση τη συνείδησή του και δεν δέχεται κανένα έλεγχο, ενώ η εκπροσώπηση με την επιτακτική εντολή/δεσμευτική εντολή ορίζει ότι οι βουλευτές πρέπει να υπακούν τις εντολές του λαού.
Βέβαια, το σύγχρονο σύνταγμα περιλαμβάνει διατάξεις που επανασυνταγματοποιούν την αντιπροσώπευση (αρθρο 60 παρ. 1 Σ, 61 παρ. 1 Σ) αλλά και άλλες που καθιερώνουν την εκπροσώπηση και την ελεύθερη εντολή (άρθρο 1 παρ. 3 του Σ, άρθρο 52 του Σ, το άρθρο 66 παρ. 1 του Σ και τέλος το άρθρο 44 παρ. 2 του Σ).
Η μίξη αυτών των διαφορετικών διατάξεων έχει ως συνέπεια τη δημιουργία εντάσεων μεταξύ των συνταγματικών κανόνων. Από τη σύγκρουση αυτή υπερτερεί η δεσμευτική εντολή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου