Τετάρτη 29 Ιουλίου 2015

ΤΡΟΠΟΣ ΣΚΕΨΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΥ ΓΕΝΚΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Κάθε πρακτικό αποτελείται από 2 μέρη: από τα πραγματικά περιστατικά και τις ερωτήσεις.

Για παράδειγμα:

Πραγματικό περιστατικό:  Ο Α πυροβόλησε τον Β στο κεφάλι και τον σκότωσε.
Ερώτηση: Ποιά η (ποινική) ευθύνη του Α; ή αλλιώς Αξιόποινο (=πράξη άξιας ποινής) του Α.

Η πρώτη δουλειά του λύτη είναι να βρει ποιανού εγκλήματος η αντικειμενική υπόσταση πληρούται από τα πραγματικά περιστατικά.

Άρθρο 299 παρ. 1 ΠΚ: "Όποιος (=υποκείμενο) με πρόθεση (=υπαιτιότητα που απαιτείται βλ. άρθ. 27 ΠΚ μπορεί να αναφέρεται μπορεί και όχι, αν όχι τότε ελέγχουμε πως τιμωρείται το έγκλημα και με τα άρθ. 18 και 26 ΠΚ βρίσκουμε και την υπαιτιότητα) σκότωσε (=εγκληματική συμπεριφορά) άλλον (=υλικό αντικείμενο) τιμωρείται με ισόβια κάθειρξη (= κακούργημα βλ. άρθ. 18 ΠΚ)". 

Στο στάδιο αυτό ανακύπτουν και άλλα θέματα που πρέπει να ελεγχθούν όπως:
1. Η συγκεκριμένη συμπεριφορά του δράστη Α φέρει τα χαρακτηριστικά της πράξης;

2. Τίθεται θέμα συμμετοχής; (π.χ. Ο Γ έπεισε τον Α να σκοτώσει τον Β ή ο Δ κράταγε τσίλιες όσο ο Α σκότωνε τον Β ή ο Ε χτύπησε τον Β για να χάσει τις αισθήσεις του και να μπορέσει ο Α να τον σκοτώσει στο κεφάλι κ.λπ.
Αν ναι τότε ΑΡΧΙΚΑ εξετάζεται η συμπεριφορά του φυσικού αυτουργού.

3. Αν πρόκειται για έγκλημα αποτελέσματος υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ συμπεριφοράς του δράστη και αποτελέσματος;

4. Έχουμε έγκλημα που τελέστηκε με παράλειψη; Και αν ναι, πρόκειται για γνήσιο ή μη γνήσιο έγκλημα παράλειψης (=ιδιαίτερη νομική υποχρέωση άρθ. 15 ΠΚ).

5. Πρόκειται για έγκλημα από αμέλεια; Αν ναι στην αντικειμενική υπόσταση θα εξεταστεί και η ύπαρξη του αντικειμενικού σφάλματος του δράστη.

6. Υπάρχει υποκειμενικό στοιχείο του αδίκου δηλαδή σκοπός ή οίκτος; Αν ναι, πρέπει να πληρούται και αυτό από την εγκληματική συμπεριφορά του Α.

7. Αν δεν πληρούται η αντικειμενική υπόσταση (όλη ή μέρος) αλλά υπάρχει αρχή εκτέλεσης και εφόσον υπάρχει η απαιτούμενη εκ της υποκειμενικής υπόστασης υπαιτιότητα, τεκμαίρεται το καταρχήν άδικο της απόπειρας του εγκλήματος.  Εδώ θα πρέπει να εξεταστεί και η πιθανότητα πλήρωσης της αντικειμενικής υπόστασης κάποιας παραλλαγής του βασικού εγκλήματος που θα συρρέει φαινομενικά κατ' ιδέαν και θα υπερισχύει του βασικού (=αρχή της ειδικότητας).

Στην υπό κρίση περίπτωση, ο Α πληροί με την πράξη του την αντικειμενική υπόσταση του άρθ. 299 παρ. 1 ΠΚ (=όποιος με πρόθεση σκότωσε άλλον) και τεκμαίρεται ότι η πράξη του είναι καταρχήν άδικη.

 
Αφού τελειώσει με τα παραπάνω η δεύτερη δουλειά του λύτη είναι να ελέγξει αν συντρέχει κάποιος λόγος άρσης του αδίκου (γενικός ή ειδικός) πχ ο Α πυροβόλησε και σκότωσε τον Β γιατί προηγουμένως ο Β είχε μπει σπίτι του για να διαπράξει ληστεία, οπότε εδώ θα είχαμε την περίπτωση της άμυνας άρθ. 22 επ. ΠΚ και επομένως αίρεται ο άδικος χαρακτήρας της πράξης του Α και η πράξη του Α μένει ατιμώρητη. Αν όμως δεν συντρέχει κάποιος λόγος άρσης του αδίκου (=όπως και στην υπό κρίση περίπτωση) τότε η άδικη πράξη του Α είναι και τελειωτικά άδικη πράξη. 

Η τρίτη δουλειά του λύτη είναι να διαπιστώσει την ικανότητα καταλογισμού του δράστη (άρθ. 26-35 ΠΚ) και να ελέγξει αν ο Α είχε το ακαταλόγιστο π.χ. τρελός, μανιακός. Αν όμως είχε πλήρη συνείδηση ο λύτης αναζητά την υπαιτιότητα που απαιτεί το οικείο έγκλημα (=στην υπό κρίση περίπτωση, η ανθρωποκτονία εκ προθέσεως απαιτεί δόλο α βαθμού καθώς ο δράστης και επιδίωξε το επερχόμενο αποτέλεσμα και το θέλησε κιόλας = πλήρες γνωστικό και βουλητικό στοιχείο).

Κατά το στάδιο αυτό εξετάζεται η πιθανότητα ύπαρξης πραγματικής πλάνης που αποκλείει το δόλο, και τίθεται μόνο ζήτημα για τιμώρηση από αμέλεια  (εφόσον το εν λόγω έγκλημα τιμωρείται από αμέλεια βλ. 302 ΠΚ). 

Αν δεν συντρέχει κάποιος λόγος άρσης του καταλογισμού (πχ συγγνωστή νομική πλάνη, κατάσταση ανάγκης του άρθρου 32 ΠΚ κλπ) η πράξη του δράστη είναι και τελικά καταλογιστή. 

Η τέταρτη δουλειά του λύτη είναι να ελέγξει αν πληρούται ο ίσως απαιτούμενος (=δεν υπάρχει σε όλα τα εγκλήματα) εξωτερικός όρος του αξιοποίνου ή αν συντρέχει κάποιος λόγος άρσης του τιμωρητού καθώς και η δυνατότητα συνδρομής κάποιας ελαφρυντικής περίστασης του άρθρου 84 ΠΚ που θα μεταβάλει το απειλούμενο πλαίσιο ποινής. 

Στην υπό κρίση περίπτωση, δεν υπάρχει εξωτερικός όρος του αξιοποίνου οπότε δεν το αναφέρουμε. Αν υπάρχει όμως θα πρέπει να πληρούται και αυτός άλλως η πράξη του δράστη δεν είναι ούτε καταρχήν άδικη. 
π.χ. στη συμμετοχή σε αυτοκτονία του άρθ. 301 ΠΚ ο Α πείθει τον Β να αυτοκτονήσει, αν ο Β αυτοκτονήσει τότε πληρούται ο εξωτερικός όρος του αξιοποίνου αν όμως δεν αυτοκτονήσει, ο Α θα μείνει ατιμώρητος.

Σε αυτό το σημείο περατώνεται ο έλεγχος για την ποινική ευθύνη του φυσικού αυτουργού, στην προκειμένη περίπτωση, του Α. Συνεπώς, ο Α θα τιμωρηθεί για ανθρωποκτονία εκ προθέσεως εις βάρος του Β.

Η πέμτπη δουλειά του λύτη θα ήταν αν τελικά υπήρχε συμμετοχή που αναφέραμε παραπάνω να ξαναπάρουμε από την αρχή τις πρώτες 4 εργασίες και να τις εφαρμόσουμε στον κάθε ένα συμμέτοχο πχ ηθικό αυτουργό, άμεσο συνεργό, απλό συνεργό κ.λπ. 

Τέλος, ο  λύτης οφείλει σε περίπτωση που κάποιο από τα αναφερόμενα στο πρακτικό πρόσωπα έχει ευθύνη για περισσότερα εγκλήματα (πχ ο Α πυροβόλησε τον Β να τον σκοτώσει, όμως αστόχησε και κατέστρεψε τη τζαμαρία του φαρμακείου που βρισκόταν από πίσω του Β) να εξετάσει το αληθές ή φαινομενικό της συρροής.

Αν δεχτεί ότι η συρροή είναι φαινομενική, θα πρέπει να την δικαιολογήσει με κάποια από τις αρχές της (=ειδικότητα, απορρόφηση, επικουρικότητα).

Αν δεχτεί ότι η συροοή είναι αληθινή, θα πρέπει να αποφασίσει για τον τρόπο σχηματισμού της συνολικής ποινής, δηλαδή αν πρόκειται για κατ' ιδέαν ή πραγματική συρροή. Στην τελευταία περίπτωση πρέπει ο λύτης να αποφανθεί περαιτέρω και για το αν υπάρχει η δυνατότητα εφαρμόγής του άρθ. 98 ΠΚ για το κατ' εξακολούθηση έγκλημα.

Επομένως, ΣΟΣΑΡΕΣ στο ποινικό δίκαιο είναι ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΜΗ ΠΡΑΞΕΙΣ, ΠΑΡΑΛΕΙΨΗ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘ. 15 ΠΚ, ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΑΡΣΗΣ ΤΟΥ ΑΔΙΚΟΥ (ΑΡΘΡΑ 20-25 ΠΚ), Η ΥΠΑΙΤΙΌΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΡΘ. 26 ΠΚ, ΔΟΛΟΣ ΚΑΙ ΑΜΕΛΕΙΑ (ΑΡΘΡΑ 27-28 ΠΚ), Η ΤΡΙΧΟΤΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ (18 ΠΚ), ΤΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΕΚ ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΔΙΑΚΡΙΝΟΜΕΝΑ (ΑΡΘΡΟ 29 ΠΚ), ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΟΥΝ ΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟ (ΑΡΘΡΑ 30-31-32-34-35 ΠΚ), ΟΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ (= ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΡΘΡΑ 42-44 ΠΚ, ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΑΡΘΡΑ 45-49 ΠΚ, ΣΥΡΡΟΗ ΑΡΘΡΑ 94-98 ΠΚ).



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου